انتشار سخنرانی‌های اخلاقی شهید محمدباقر حکیم در «برادری ایمانی»

خبرگزاری شبستان، گروه اندیشه: انسان موجودی اجتماعی است و در زندگیِ روزمره‌اش گریزی از برقراری ارتباط با افراد مختلف جامعه ندارد؛ بنابراین برای داشتن روابطی حسنه و زیستی بهتر و آرام‌تر، نیازمند آن است که بداند در روابط خود با دیگران چه حقوقی دارد و چه تکالیفی را باید رعایت کند. حال اگر این جامعه و این روابط، ماهیت اسلامی و به‌ویژه ایمانی داشته باشد، قطعاً کیفیت و شکلِ این حقوق و تکالیف نیز تمایز و اهمیت دیگری یافته و نیز رنگ الهی و شرعی به خود می‌گیرد. این تمایز را می‌توان از عنوان این روابط نیز دریافت؛ عناوینی مانند «عقد اخوت»، «پیوند برادری دینی» و «برادری ایمانی». عناوینی که شاید از آن روز که حضرت رسول صلی­الله­علیه­وآله اعلام فرمود هر مسلمانی برای خود برادری دینی برگزیند و خود با امیرالمؤمنین علی علیه­السلام دست برادری داد، نمودِ بیشتری یافت. بسیاری از مسلمانان هم هر ساله به‌ویژه در عید غدیر خم بنا بر سنتی دیرینه با یکدیگر دست برادری می‌دهند و با هم عقد اخوت می‌بندند. اکنون چند پرسش مطرح می‌شود:

آیا این پیوند و عقد اخوت جنبۀ تشریفاتیِ صرف دارد یا حقوق و تکالیفی را نیز ایجاب می‌کند؟ مرز پایبندی به این حقوق کجاست؟ چه آسیب‌هایی سبب تیرگی این رابطه و پیوند می‌شوند؟ چطور می‌توان این پیوند را تقویت کرد؟ آیا این حقوق تا زمان حیات فرد موضوعیت دارد یا بعد از مرگ وی نیز ادامه می‌یابد؟

شهید آیت‌الله سید محمدباقر حکیم، نویسندۀ فقید کتاب «الأخوة الإیمانیة من منظور الثقلین»، علاوه بر بررسیِ مسائل و پرسش‌هایی از‌این‌دست، موضوع مهم دیگری را نیز تبیین نموده: «انگیزۀ پیوند ایمانی».

امروزه یکی از مهم‌ترین انگیزه‌های مردم جهان در برقراری روابط، به‌ویژه در جوامع غربی، مسائل مادی است و افراد براساس سود و زیان‌ با یکدیگر ارتباط دارند؛ بنابراین هرگاه این منافعِ شخصی تهدید شود، روابط نیز دچار گسست می‌شود. البته ممکن است در این جوامع نیز برخی افراد مسائل حقوق بشری و انسان‌دوستی را مدنظر داشته باشند، اما پدیدۀ غالب، همان مسائل و منافع فردی است. در‌حالی‌که در فرهنگ غنیِ اسلام، روابط مؤمنان باید بر انگیزه‌های الهی و دینی متکی باشد و بنا بر همین انگیزه است که هر مؤمنی بنا بر روایاتِ شریفه، هفتاد حق بر گردن مؤمن دیگر دارد. این موضوع یکی دیگر از وجوه تمایزِ این روابط ایمانی با سایر روابط است؛ البته به آن معنا نیست که رعایت این حقوق، حالت اطلاق داشته و مؤمنان به‌طور مطلق موظف به ادای آن هستند، بلکه این حقوق دوسویه است و هر دو طرف باید آنها را مدنظر داشته باشند؛ زیرا حالت اطلاق، تنها مختص خدای عز‌و‌جل است.

آیت‌الله سید محمدباقر حکیم در این اثر، علاوه بر مسائل گفته‌شده، انواع روابط میان مؤمنان را با تکیه بر آیات شریف قرآن و روایات اهل‌بیت علیهم­السلام به چند گونه تقسیم کرده است و دوام و استحکام این روابط را مایۀ احیای امر اهل بیت علیهم­السلام می‌داند.

یکی از ویژگی‌های این اثر بررسیِ پیوند ایمانی و حقوق مؤمنان نسبت به یکدیگر است که با تکیه بر قرآن کریم و روایات پرشمارِ اهل‌بیت علیهم­السلام انجام شده است. شهید حکیم کوشیده است این مهم را ضمن پرهیز از اطالۀ کلام و ابهام، با زبانی ساده و شیوا و البته مستدل تبیین نماید.

از عناوین بسیار مهم کتاب، برشمردن عواملی است که رابطۀ برادری را تیره می‌کند. مؤلف در این فصل، ضمن توضیح چند عامل از جمله شوخی، حسد و جفا، حدیثی از امام‌صادق علیه‌السلام نقل می‌کند که فرمودند: «اگر می‌خواهی محبت برادرت به تو خالص و حقیقی باشد، هرگز با او شوخی نکن؛ از جدال با او بپرهیز؛ بر او فخر مفروش؛ با او ستیزه مکن.»

شهید حکیم در مقدمۀ این کتاب نوشته‌است:

«کتاب حاضر بخشی از مجموعه سخنرانی‌های گسترد‌ۀ اخلاقی است که در دهۀ اول رمضان المبارک، بین نماز ظهر و عصر، برای جمعی از برادران مؤمن عزیز ارائه کردم تا به موضوع مهمی اشاره نمایم. موضوعی که بسیار درخور یادآوری است و آن «پیوند برادری ایمانی» است. در تبیین این موضوع به آیات کریمه و روایات شریفۀ نبوی و اهل بیت گرامی ایشان استناد کردم. عنوان آن را «برادری ایمانی از نگاه ثقلین» گذاشتم.»

ام‌البنین قزلسفلو این کتاب را تحت عنوان «برادری ایمانی» ترجمه کرده‌است.

نویسنده اثر

«شهید آیت‌الله حکیم» یکی از برجسته‌ترین شخصیت‌های علمی و سیاسیِ نه‌تنها عراق و شیعیان، بلکه تمام کشورهای اسلامی است که با تلاش‌های علمی و سیاسی خود، گام‌های ارزشمندی را در مبارزه با حزب بعث عراق برداشت. این عالم ربانی علاوه بر تدریس و ایرادِ سخنرانی در مناسبت‌های گوناگون، آثار و نوشته‌های ارزشمندی را برای تبلیغ و ترویجِ فرهنگ قرآن و اهل‌بیت علیهم­السلام از خود به یادگار گذاشته است. برخی از مهم‌ترین آثار ایشان که به چاپ رسیده است، عبارت‌اند از:

1. کتاب دور أهل البیت فی بناء الجماعة الصالحة (نقش اهل‌بیت در ساختن جامعۀ صالح)؛

2. کتاب الوحدة الإسلامیة من منظور الثقلین (وحدت اسلامی از نگاه ثقلین)؛

3. کتاب علوم القرآن (علوم قرآن)؛

4.کتاب الزهرا علیهاالسلام اهداف، مواقف و نتائج (فاطمۀ زهرا علیهاالسلام اهداف، مواضع و دستاوردها).

این عالم بزرگوار پس از عمری تلاش برای گسترش بیداری میانِ مردم عراق و مبارزه با رژیم بعث، در اول رجب سال 1424 قمری، برابر با هفتم شهریور 1382 پس از اقامۀ نماز جمعه، بر اثر انفجار بمب در جوار مرقد مطهر امام علیه­السلام به شهادت رسید.

«برداری ایمانی»، تألیف شهید آیت‌الله حکیم، با ترجمۀ ام‌البنین قزلسفلو، در 95 صفحه، با شمارگان 1200 نسخه و قیمت 21500 تومان توسط شرکت چاپ و نشر بین‌الملل منتشر شده‌است.

پایان پیام/9