علائم افزایش فشار چشم

فشار چشم وضعیتی است که در آن فشار داخل چشم به بالاتر از حد طبیعی می‌رسد که برای پیشگیری از ابتلا به بیماری باید جدی گرفته شود.
واحد سنجش فشار چشم، میلی‌متر جیوه است. فشار طبیعی چشم بین ۱۰ تا ۲۱ میلی‌متر جیوه است و افزایش این مقدار به بالاتر از ۲۱ میلی‌متر جیوه نشانه‌ای از فشار چشم است. افزایش فشار چشم یکی از مهم‌ترین عواملی است که خطر ابتلا به بیماری آب‌سیاه (گلوکوم) را افزایش می‌دهد. آب‌سیاه از اختلالات چشم است که می‌تواند باعث کاهش قدرت بینایی و حتی بروز نابینایی بشود. در ادامهٔ این مطلب همراه ما باشید تا با فشار چشم بیشتر آشنا شوید.

فشار چشم به‌تنهایی بیماری محسوب نمی‌شود. بلکه وضعیتی است که به افراد هشدار می‌دهد که بیشتر مراقب باشند تا به آب‌سیاه مبتلا نشوند. زیرا فشار چشم از عواملی است که خطر ابتلا به آب‌سیاه را افزایش می‌دهد. به‌همین دلیل برخی به مشکل فشار چشم، «مستعد آب‌سیاه» نیز می‌گویند. آزمون چشم می‌تواند نشان بدهد که عصب بینایی تحت تأثیر آب‌سیاه قرار دارد یا خیر.

یکی از دلایل افزایش فشار چشم، بیماری‌های چشم است. بااین‌حال در این مطلب بیشتر تمرکز ما بر بررسی افزایش فشار چشم بدون آسیب به عصب بینایی و کاهش بینایی است. آب‌سیاه همراه با کاهش بینایی و آسیب به عصب بینایی همراه است. معمولا آب‌سیاه با افزایش فشار چشم هم همراه است، ولی ممکن است گاهی در اثر آب‌سیاه، فشار چشم تغییری نداشته باشد.

احتمال ابتلا به فشار چشم ۱۰ تا ۱۵ برابر بروز «آب‌سیاه زاویه‌باز» است. آب‌سیاه زاویه‌باز شکل رایجی از آب‌سیاه است. این به آن معناست که از هر ۱۰۰ نفر بالای ۴۰ سال در حدود ۱۰ نفر فشار چشم بالای ۲۱ میلی‌متر جیوه دارند. ولی از بین آن‌ها فقط یک نفر به آب‌سیاه مبتلا می‌شود.

در یک بازهٔ ۵ ساله چندین مطالعه نشان دادند که احتمال آسیب‌های ناشی از آب‌سیاه در افرادی با فشار چشم ۲۱ تا ۲۵ میلی‌متر جیوه ۲٫۶ تا ۳٪، در افرادی با فشار چشم ۲۶ تا ۳۰ میلی‌متر جیوه ۱۲ تا ۲۶٪ و در افرادی که فشار چشم بالای ۳۰ میلی‌متر جیوه دارند، ۴۲٪ است.

حدود ۳٪ از افراد مبتلا به فشار چشم دچار انسداد رگ‌های داخل شبکیه می‌شوند. این امر می‌تواند منجر به کاهش بینایی بشود. به‌همین دلیل به افراد بالای ۶۵ سال و مبتلایان به فشار چشم توصیه می‌شود، فشار چشم‌شان را کمتر از ۲۵ میلی‌متر نگه دارند.

برخی مطالعات نشان می‌دهند فشار چشم در آفریقایی-آمریکایی‌ها به‌طور میانگین از سفیدپوست‌ها بیشتر است. درحالی‌که برخی مطالعات دیگر هیچ تفاوتی را نشان نمی‌دهند.

سن بالای ۴۰ سال از عواملی است که خطر ابتلا به آب‌سیاه زاویه‌باز و فشار چشم را افزایش می‌دهد.

اعلائم افزایش فشار چشم را بشناسیدفزایش فشار چشم در افراد جوان عاملی برای نگرانی است. زیرا این افراد سال‌های طولانی‌تری را باید با فشار چشم بالا زندگی کنند و درنتیجه احتمال بروز آسیب به عصب بینایی در آن‌ها بالاتر است.

علت بروز فشار چشم

ابتلا به فشار چشم باعث نگرانی است. زیرا خطر بروز آب‌سیاه را افزایش می‌دهد. افزایش فشار چشم به‌خاطر عدم‌توازن تولید و تخلیهٔ زلالیه اتفاق می‌افتد. در این پدیده کانال‌هایی که به‌طور طبیعی موجب خروج مایعات از چشم می‌شوند، به‌درستی کار نمی‌کنند. با اینکه تولید زلالیه همچنان ادامه دارد، اما به‌خاطر اختلال در عملکرد کانال‌های تخلیه از چشم تخلیه نمی‌شود. این امر موجب افزایش فشار داخل چشم و درنتیجه افزایش فشار چشم می‌شود.

یک راه دیگر برای اینکه بهتر بتوانید این پدیده را تصور کنید، این است که یک بادکنک محتوی آب را در نظر بگیرید. هرچه میزان آب در بادکنک افزایش پیدا کند، فشار بیشتری در داخل بادکنک ایجاد می‌شود. همین امر دقیقا برای چشم نیز صادق است. همان‌طوری که افزایش آب داخل بادکنک می‌تواند باعث ترکیدن آن بشود، افزایش فشار مایعات داخل چشم نیز می‌تواند باعث آسیب به عصب بینایی چشم بشود.

افرادی که قرنیه‌ٔ سالم، اما ضخیم‌تری دارند، فشار چشم‌شان بالاتر از مقدار واقعی نشان داده می‌شود که ممکن است فشار چشم آنها، آن‌قدری که نشان می‌دهد، بالا نباشد.

علائم فشار چشم

معمولا بیشتر مبتلایان به فشار چشم علائم خاصی ندارند. به‌همین دلیل انجام منظم معاینات توسط چشم‌پزشک بسیار مهم است تا مشخص شود در اثر افزایش فشار چشم آسیبی به عصب چشم وارد شده است یا خیر.

تشخیص و درمان

یکی از روش‌های معاینه فشار چشم تونومتری است.

چشم‌پزشک آزمایش‌هایی انجام می‌دهد تا فشار چشم را اندازه بگیرد که بعد بتواند از بروز آب‌سیاه جلوگیری بند. این آزمایش‌ها عبارت‌اند از:

اولین ارزیابی، حدت بینایی است که نشان می‌دهد فرد اشیا را با چه کیفیتی می‌بیند. برای این کار فرد باید جهت حروفی را که در صفحه‌ای قرار دارد و چشم‌پزشک از او می‌پرسد، بگوید.

معاینه‌ٔ قسمت جلویی چشم که شامل قرنیه، اتاق قدامی، عنبیه و عدسی است. این بخش از چشم به‌کمک یک میکروسکوپ ویژه به‌نام لامپ اسلیت معاینه می‌شود.

تونومتری روشی برای معاینهٔ فشار چشم است. فشار چشم در هر چشم حداقل در ۲ یا ۳ نوبت اندازه‌گیری می‌شود. زیرا فشار چشم در افراد هر ساعت تغییر می‌کند. ممکن است این اندازه‌گیری در زمان‌های مختلفی از شبانه‌روز (نوبت صبح یا عصر) انجام بشود. اگر تفاوت فشار بین دو چشم ۳ میلی‌متر جیوه یا بیشتر باشد، می‌تواند نشانه‌ای از آب‌سیاه باشد. همچنین اگر فشار چشم به‌طور منظم افزایش پیدا کند، می‌تواند نشانه‌ای از آب‌سیاه زاویه‌باز باشد.

هر عصب بینایی برای مشاهدهٔ آسیب یا ناهنجاری معاینه می‌شود. ممکن است برای این کار از ابزاری برای بازکردن مردمک چشم استفاده شود تا بتوان عصب بینایی را به‌خوبی معاینه کرد. سپس از سطح عصب بینایی تصاویری گرفته می‌شود تا برای معاینات و اقدامات بعدی مورد استفاده قرار بگیرد.

گونیوسکوپی آزمایش بعدی است که به‌کمک آن زاویهٔ چشم معاینه می‌شود. برای انجام گونیوسکو یک لنز تماسی ویژه روی چشم قرار داده می‌شود تا مشخص شود زاویهٔ چشم چه وضعیتی دارد. درنتیجه می‌توان از سایر مشکلاتی که موجب افزایش فشار چشم می‌شوند، جلوگیری کرد.

آزمایش میدان بینایی برای بررسی دید پیرامونی انجام می‌شود. برای این آزمایش معمولا از دستگاهی به‌نام پریمتر استفاده می‌شود. این آزمون برای اطلاع از هرگونه نقص میدان بینایی ناشی از آب‌سیاه انجام می‌شود. ممکن است این آزمون نیاز به تکرار داشته باشد. اگر خطر آسیب ناشی از آب‌سیاه کم باشد، ممکن است آزمون سالی یک بار انجام بشود. اگر خطر بروز آسیب‌های ناشی از آب‌سیاه بالا باشد، ممکن است انجام این آزمون هر ۲ ماه یک بار ضرورت پیدا بکند.

پاکیمتری یا اندازه‌گیری ضخامت قرنیه به کمک یک ابزار فراصوت اندازه‌گیری می‌شود تا فشار چشم به‌طور دقیق مشخص بشود. نازکی قرنیه می‌تواند باعث شود که فشار چشم به‌اشتباه کمتر نشان داده شود. ضخامت بیشتر قرنیه نیز باعث می‌شود فشار چشم به‌اشتباه بیشتر از مقدار واقعی‌اش نشان داده شود.

روند درمان در خانه

اگر چشم‌پزشک دارو‌هایی را برای کاهش فشار چشم تجویز کرد، باید آن دارو‌ها به‌دقت مصرف و دستورالعمل‌های پزشک را به‌خوبی دنبال کنید. درصورت بی‌توجهی به دستورات پزشک، احتمال افزایش فشار چشم، آسیب به عصب بینایی و کاهش بینایی دائمی وجود دارد.

دارو‌ها

علائم افزایش فشار چشم را بشناسیدبیشتر دارو‌های کنترل فشار چشم به شکل قطره‌های دارویی هستند.

داروی خوب برای درمان فشار چشم دارویی است که در کاهش فشار چشم مؤثر باشد، بدون عوارض جانبی بوده و گران‌قیمت نباشد. البته دارویی وجود ندارد که همهٔ این ویژگی‌ها را با هم داشته باشد. در زمان تجویز دارو چشم‌پزشک براساس اولویت‌های شما برای‌تان دارو تجویز می‌کند.
معمولا دارو‌ها به‌شکل قطره‌های چشمی هستند که برای کاهش فشار چشم تجویز می‌شوند. برخی اوقات بیش از یک نوع دارو برای فرد تجویز می‌شود.

معمولا ابتدا باید قطره چشمی را در یک چشم امتحان کنید و در صورت تأثیرگذاری احتمالا آن را در هر دو چشم‌تان بریزید.

زمانی‌که دارو تجویز شد باید، برای پیگیری تأثیر دارو مجددا به چشم‌پزشک مراجعه کنید. اولین مراجعه معمولا ۳ تا ۴ هفته پس از شروع مصرف دارو است. فشار چشم‌تان کنترل می‌شود تا مشخص شود دارو توانسته فشار چشم‌تان را کاهش بدهد یا خیر. اگر دارو مؤثر واقع شد و موجب بروز عوارض جانبی نشد، باید به مصرف آن ادامه دهید تا وضعیت‌تان ۲ تا ۴ ماه دیگر مجددا ارزیابی شود. اگر دارو در کاهش فشار چشم تأثیری نداشت، باید مصرف آن را متوقف کرده و داروی جدیدی برای‌تان تجویز شود.

معمولا چشم‌پزشک زمان مراجعهٔ بعدی را با توجه به نوع داروی تجویزی مشخص می‌کند. به‌عنوان مثال برخی دارو‌ها (مانند لاتانوپروست، تراووپروست و بیماتوپروست) ۶ تا ۸ هفته طول می‌کشد تا بتوانند به‌طور کامل اثر بگذارند.

در زمان مراجعه بیمار، ممکن است چشم‌پزشک بررسی کند تا ببیند دارو‌ها موجب آلرژی در فرد شده‌اند یا خیر. اگر با مصرف دارو‌ها علائم یا عوارض جانبی‌ای را تجربه می‌کنید، آن را با چشم‌پزشک در میان بگذارید.

به‌طور کلی اگر فشار چشم با ۱ یا ۲ دارو کنترل نشود، معمولا فرد به آب‌سیاه زاویه‌باز مبتلا شده است. در این مواقع پزشک در مورد گام‌های بعدی در روند درمان با شما صحبت خواهد کرد.

پیشگیری‌

نمی‌توان از بروز فشار چشم جلوگیری کرد. اما با مراجعهٔ منظم به پزشک و مراقبت می‌توان از پیشرفت آن و ابتلا به آب‌سیاه جلوگیری کرد.

داشتن اطلاعات و انجام دستورات برای مبتلایان به فشار چشم بسیار خوب است. با پیگیری وضعیت و انجام دستورات چشم‌پزشک، بیشتر مبتلایان به فشار چشم می‌توانند از بروز آب‌سیاه زاویه‌باز جلوگیری کنند و تا پایان زندگی‌شان بینایی خوبی داشته باشند.

با کنترل ضعیف، افزایش فشار چشم می‌تواند موجب آسیب به عصب بینایی و میدان بینایی و درنتیجه بروز آب‌سیاه شود.