نمایشگاه مجازی کتاب؛ رسم فرهنگی برای عبور از روزگار کرونایی

به گزارش خبرنگار فرهنگی ایرنا، در دومین سالی که نمایشگاه کتاب تهران، برگزار نشده، دومین نمایشگاه مجازی کتاب از صبح امروز، کار خود را آغاز کرده است. نمایشگاهی که فرصت مناسب و برابر برای مردم ایران در مسیر دسترسی به کتاب هایی است که در طور سال دور از دسترس اند، نمایشگاه مجازی، دسترسی همگانی به سایتی است که می خواهد عدالت فرهنگی را برقرار کند.

نمایشگاه مجازی فرصتی برآمده از ممنوعیت تجمع های دوران کرونا بود اما اکنون به بخش اصلی بسیاری از نمایشگاه‌های بین المللی در سراسر جهان تبدیل شده است، نمایشگاه کتاب کودک بولونیا، بزرگترین دورهمی ناشران کودک نوجوان در سراسر دنیا که هر سال در ماه مارس (اسفند/ فروردین) برگزار می‌شد، برای سومین سال پیاپی، بخش آنلاین را به بخش حضوری خود اضافه کرده است، نمایشگاه کتاب بزرگ فرانکفورت که در ماه اکتبر (مهر/ آبان) برگزار می شود، همچنان محدودیت های حضور را دارد و بخش آنلاین خود را به ویژه برای بخش فروش حق انتشار (کپی رایت) تقویت کرده است، دیگر نمایشگاه‌های جهان نیز به دنبال سازگاری با شرایط رفتند و برگزاری نمایشگاه مجازی را راه‌حل بحران کرونایی در حوزه کتاب دانستند، راه حلی که اکنون به یک رسم فرهنگی بدل شده است.

نمایشگاه مجازی چیست؟

نمایشگاه مجازی یک فضای نمایشگاهی است که به صورت اینترنتی فعالیت می‌کند. در واقع یک وب سایت نمایشگاهی است که امکان نمایش محصولات و خدمات تولیدی، صادراتی و فروش را برای شرکت‌کنندگان فراهم می‌کند. نمایشگاه‌های مجازی محدودیت‌های نمایشگاه‌های فیزیکی شامل حضور شرکت‌ها و تجمع بازدیدکنندگان که هزینه‌های زیادی برای شرکت‌کنندگان ایجاد می‌کند را ندارند.

هر شرکت کننده با عضویت و سفارش غرفه می‌تواند با نام کاربری و رمز عبوری که به آن‌ها ارائه می‌شود، تمام اطلاعات لازم درباره کار خود مانند اطلاعات تماس، شناسنامه شرکت، محصولات، گواهینامه‌ها، اخبار، تصاویر و... را در غرفه اختصاصی خود درج کند.

نمایشگاه کتاب کودک بولونیا، نمایشگاه کتاب پکن، نمایشگاه کتاب فرانکفورت، نمایشگاه کتاب اندونزی، نمایشگاه کتاب سئول، مهم‌ترین نمایشگاه‌های کتاب در سال ۲۰۲۰ بودند که به صورت مجازی برگزار شدند و در سال ۲۰۲۱ نیز، هر دو بخش حضوری و آنلاین را حفظ کردند

نمایشگاه مجازی کتاب، موقعیتی است که همه‌گیری ویروس کرونا برای از میان بردن تردیدها برای پذیرش اتفاقات تازه در حوزه کتاب فراهم کرد. نمایشگاه مجازی، نه می‌تواند جای کتابفروشی‌ها را بگیرد و نه جایگزین نمایشگاه فیزیکی می‌شود اما فرصتی برای جبران آسیب‌هایی است که کرونا و برگزار نشدن نمایشگاه به ناشران زده است. نمایشگاه با این امید برگزار می‌شود که بتواند برای مخاطبان کتاب، امکان برخورداری از ویژگی‌هایی را فراهم کند که از بهار سال گذشته و سی‌ودومین نمایشگاه کتاب از آن محروم بوده‌اند.

نمایشگاه کتاب مجازی، مکان و زمان را از میان برمی‌دارد و این مهم در شرایطی فراهم می‌شود که ناشران و مخاطبان به پلتفرم مناسبی دسترسی داشته باشند. ویژگی نمایشگاه فیزیکی برخورد رو در رو با مخاطب بوده است اما امروز که همه ارتباطات دگرگون شده است، شاید باید راه تازه‌ای برای گفت‌وگو و ارتباط با مخاطب برگزید.

برای ناشران نیز نمایشگاه کتاب مجازی، جدا از سود مالی، محک مهمی برای هماهنگی با دنیای مدرن و به روزرسانی بخش‌هایی از کارشان است که تا کنون از آن غافل بوده‌اند. ناشرانی که به اهمیت سایت یا شبکه‌های اجتماعی بی‌توجهی کرده‌اند و دسترسی به آنها محدود بوده است، در این موقعیت فرصتی برای معرفی کار خود خواهند داشت.

مخاطبان و خریداران کتاب نیز، تجربه دیگرگونه‌ای به دست خواهند آورد، از دورترین شهرهای کشور، با ساده‎‌ترین امکانات و فناوری‌ها می‌توانند کتاب‌های مورد نظرشان تهیه کنند و به گونه‌ای متفاوت از سایت‌های خرید کتاب، با محصول فرهنگی مورد نظر خود روبه رو شوند.

نمایشگاه مجازی کتاب تهران

در دومین نمایشگاه مجازی کتاب تهران ناشرانی حضور یافته‌اند که کتابهایشان را با ۲۰ درصد تخفیف ارایه می کنند، با اعلام علی رمضانی، رئیس این رویداد بیش از ۱۵۰ هزار دانشجو، طلبه و استاد دانشگاه، برای دریافت اعتبار خرید (بن) ثبت نام کرده‌اند، این اعتبار خرید روی کد ملی آنان ثبت می شود تا مشکلی برای استفاده از آن به وجود نیاید.

پیش از این نیز شرکت ملی پست ایران در یک تفاهم‌نامه جدید با موسسه خانه کتاب و ادبیات ایران، برای ارسال کتاب‌ها، با این نهاد فرهنگی به توافق رسیده است و بودجه این کار نیز توسط وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، تامین شده است.

نمایشگاه بین المللی مجازی کتاب تهران ۱۴۰۰، با حضور بیش از ۲ هزار و ۱۰۰ ناشر داخلی و خارجی، بیش از ۲۰۰ هزار عنوان کتاب را در معرض دید علاقه‌مندان به کتاب قرار داده است.

چگونه در نمایشگاه‌های مجازی‌کتاب بخریم؟

همزمان با آغاز نمایشگاه‌های مجازی کتاب، خریداران می‌توانند با مراجعه به آدرس اینترنتی خانه کتاب و کلیک روی سامانه فروش، کتاب‌های مورد نظر خود را بر اساس تفکیک‌های موضوعی، ناشر و غیره جست و جو و پس از انتخاب کتاب آن را به سبد خرید خود اضافه و فرآیند پرداخت و خرید را تکمیل کنند. خرید با هر کارت عضو شتاب که رمز دوم اینترنتی داشته باشد امکان‌پذیر است.

سفارش و خرید کتاب به صورت ۲۴ ساعته در ایام نمایشگاه قابل انجام است، از ۲۹ بهمن ماه امکان افزودن کتاب به علاقه مندی ها فراهم شد که به معنی رزرو موقت کتاب است و تا زمانی که مبلغ سفارش پرداخت نشود فرایند خرید تکمیل نخواهد شد و پس از پرداخت و تکمیل فرآیند خرید نیز امکان تغییر یا لغو سفارش وجود ندارد.

پس از تکمیل فرآیند خرید، ناشر موظف است ظرف ۲۴ ساعت، نسبت به ارسال کتاب‌های خریداری شده از طریق شرکت ملی پست ایران یا سایر روش‌های مطمئن اقدام کند. در صورت ارسال از طریق شرکت ملی پست ایران، پیامک حاوی کد رهگیری به شماره تلفن همراه اعلامی از سوی خریدار ارسال می‌شود. در صورت ارسال از طریق دیگری غیر از شرکت پست، ناشر موظف است اطلاعات تماس متصدی ارسال کتاب‌ها را در سامانه بارگذاری کند تا برای خریدار قابل مشاهده و پیگیری باشد.

در ایران هر سال، بهمن ماه، زمانی پر از رویدادهای فرهنگی است؛ جشنواره‌های متعدد فجر، ویژه‌برنامه‌های سالگرد انقلاب اسلامی و مراسم‌ پایان زمستان، زمان پرخبر و خوشی برای اهالی فرهنگ است اما امسال که بیشتر برنامه‌ها برخط خواهند بود، باید دید سرنوشت نمایشگاه مجازی کتاب چگونه رقم می‌خورد. برخی نیز معتقدند بهمن ماه موقعیت مالی مناسبی برای خریداران کتاب نیست اما در هر فصلی از سال می‌توان نقدی به برگزاری رویدادهای فرهنگی وارد کرد.

نخستین نمایشگاه مجازی کتاب تهران در یک نگاه

در سال ۱۳۹۹ و پس از همه گیری بیماری کرونا، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به دنبال راهی برای حمایت از ناشران و بازار کتاب کشور بود و با استفاده از تجربیات حضور در نمایشگاه‌های مجازی برگزار شده توسط دیگر کشورها نظیر نمایشگاه بزرگ کتاب فرانکفورت، این رویداد فرهنگی در ایران به شکل مجازی برگزار شود. در همین راستا نخستین نمایشگاه مجازی کتاب تهران، با دو بار تمدید از یکم تا دهم بهمن ۱۳۹۹ برگزار شد.

دومین نمایشگاه مجازی کتاب تهران، سوم تا دهم بهمن ماه ۱۴۰۰، برگزار می‌شود.