گفت و گو با «وحید حاج سعیدی» طنزنویس گلستانی/بخش اول

گفت و گویی با «وحید حاج سعیدی»،روزنامه نگار و طنزنویس گلستانی – بخش اول

طنز، چاشنی شیرین داروی تلخ انتقاد است!

در یک نگاه:

یکی از روزنامه نگاران و طنزنویسان همیشه در صحنۀ استان گلستان است که مطالب طنز و اجتماعی‌اش در تعدادی از نشریات کشوری و استانی منتشر می‌شود. این طنزنویس گلستانی که البته اصالتی گیلانی دارد، دانش آموخته زبان انگلیسی است و تاکنون بیش از ۸۵۰ اثر در قالب طنز، داستان کوتاه، مقاله و یادداشت اجتماعی، فرهنگی، ورزشی و ترجمه مقالات علمی در روزنامه‌ها و هفته نامه‌های سراسر کشور به چاپ رسانده است. مجموعه نثر طنز «قبرستان غیرانتفاعی»، عنوان تازه ترین کتاب اوست.

او در طول این سال ها رتبه‌های زیادی هم در جشنواره‌های مطبوعات کسب کرده است. همچنین در سال ۹۱ نیز به عنوان «معلم نمونه کشور» برگزیده شد. در این مجال، گفت و گویی با «وحید حاج سعیدی» انجام داده ایم که در ادامه می‌خوانید.

*برای ما از سابقۀ طنز مکتوب بگویید و جایگاه طنز مطبوعاتی؟

ــ طنزمکتوب یا طنز مطبوعاتی، اگر چه به عنوان یک ژانر جدید در رسانه های کشور مطرح نیست و دارای سابقه ای قابل اعتنا است، ولی در مقایسه با سایر بخش  های نشریات، از پیشینۀ کمتری برخوردار است.

در واقع، مطالبی که امروز از آنها با عنوان طنز یاد می‌کنیم، در گذشته تحت عنوان مطالب انتقادی منتشر می‌شدند که خالقان این آثار با در نظرگرفتن شرایط جامعه، کوشش می‌کردند تا انتقادات خود را در قالب گونه های مختلف نظم و نثر با چاشنی شوخ طبعی بیان کنند تا علاوه بر جلب نظر خوانندگان، به نوعی از تلخی انتقاد و یا حتی خشم مخاطبان انتقاد بکاهند.

افراد توانمند فراوانی در این حوزه فعال بودند که دهخدا در طنز و سیداشرف الدین گیلانی در فکاهیات اجتماعی و سیاسی را می‌توان سرآمد این اساتید در دوره مشروطه قلمداد کرد.

#gallery-1 { margin: auto; } #gallery-1 .gallery-item { float: right; margin-top: 10px; text-align: center; width: 100%; } #gallery-1 img { border: 2px solid #cfcfcf; } #gallery-1 .gallery-caption { margin-left: 0; } /* see gallery_shortcode() in wp-includes/media.php */

*پس می‌شود گفت که از زمان مشروطه، طنز رسماً جایگاهی در مطبوعات یافت؟

ــ بله، با توسعه دانش روزنامه نگاری، «طنز» به عنوان یک ژانر رسمی در کنار مقولاتی نظیر: سرمقاله، یادداشت، گزارش، خبر و … جای گرفت و حضور این تازه وارد جدید به روزنامه ها، نگاه های نوین و مسائل جدیدی را با خود به همراه آورد که از جمله ویژگی های اصلی آن انتقاد از کاستی ها و نابسامانی های جامعه با رعایت حقوق مخاطب و شهروندان و خارج نشدن از دایره اخلاق اجتماعی بود. استقبال گسترده مردم از جراید، به ویژه در دوران مشروطه، باعث شد تا طنز اجتماعی ـ سیاسی در ایران، از این دوران شکوفا شود و این به معنای حضور طنزنویسان متعدد با گرایش‌های ایدئولوژیک ـ ‌سیاسی و اجتماعی در کشور بود.

از این دوره به بعد می‌توان رد پای طرفداران رهایی زحمتکشان و مظلومان از جور ظالمان و مخالفان سرسخت رشوه خواری، رباخواری، فساد، خرافه پرستی، سلطه ستم و استثمار را در طنزنویسی و طنزسرایی ایران پیدا کرد.

*جناب آقای وحید حاج سعیدی ، می‌توانید به تعدادی از چهره  های طنز مکتوب این دوران اشاره کنید؟

ــ بله، چهره‌های شاخص ادبی مشروطه مثل: دهخدا، سیداشـرف‌الـدین گیـلانی، ایرج‌میـرزا، عارف قزوینی، بهار، لاهوتی، فرخی یزدی و میرزاده عشقی بودند که اگر هنوز هم نامشان در بین مردم ایران زمزمه می‌شود یا اشعار و افکار و مقالات شان در حافظه بلند مدت خیل عظیم دوستداران فرهنگ و ادب باقی است؛ دلیلی جز رسوخ و نفوذ فراباور طنز و مطایبات ادبی آنها در دل مردم ندارد.

*خب،برسیم به روزگار بعد از انقلاب اسلامی که طنزی دیگر و دگرگون شکل گرفت. اوضاع طنز چگونه بود؟

ــ بعد از انقلاب اسلامی نیز طنز در کشور، کم و بیش از سوی طنزپردازان پیگیری شد که اوج این داستان را می‌توان در اقدام شجاعانه «کیومرث صابری فومنی» در راه‌اندازی مجله گل آقا و سرجمع کردن بزرگان طنز کشور و تربیت طنزپردازان جوان در سال ۶۹ دانست.

رضا  رفیع، ابوالفضل زرویی نصرآباد، شهرام شهیدی، دکتر شهرام جوادی نژاد، علی زراندوز، رؤیا صدر، بزرگمهر حسین پور و علی رادمند (دو کاریکاتوریست)… و پیشکسوتانی که عموماً به رحمت حق رفتند؛ مثل: منوچهر احترامی، دکتر مسعود کیمیاگر، عمران صلاحی، ابوتراب جلی، ابوالقاسم حالت، محمدعلی گویا، عباس خوش عمل (استثنائاً در قید حیات است!)، حسین گلستانی و… از جمله طنزنویسان فعال در نشریه گل آقا بودند. اما با تعطیلی مجله گل آقا در سال ۸۱ چراغ طنز در کشور خاموش نشد و نوقلمانی که طنز را با قدم زدن در باغ و بستان مصفای گل آقا می‌جستند، خود وارد این عرصه شدند و امروز حرف هایی برای گفتن دارند. من در آن دوران، هر جلد از مجله گل آقا را چندین بار می‌خواندم!

* در کجا می‌خواندید؟….چون اول مصاحبه، نپرسیدیم اهل کجایید؟!

ــ در شهر زیبا و سرسبز لاهیجان چای پرور. بله، من اصالتاَ لاهیجانی هستم و دوران تحصیلات ابتدایی را هم در استان گلستان و در شهر علی آباد کتول در دبستان علوی گذراندم. دورۀ راهنمایی را نیز در مدرسه آیت الله طالقانی و دورۀ متوسطه را در پرقدمت ترین دبیرستان آن زمان شهر، دبیرستان جابر، به ثمر رساندم . قلم من، نویسندگی را از دوران دبیرستان آغاز کرد و زمانی که امتحان انشاء داشتیم، تا جایی که وقت و کاغذ داشتم، می‌نوشتم!

در دوره ای که برنامه‌های تلویزیون، محدود به نمایش چند فیلم و کارتون تکراری بود، ورزش و نویسندگی برای من اولویت بودند و ازهمان دوران به نوشتن علاقه  مند شدم. یکی از دلایل علاقه من به نویسندگی، توانایی نویسنده در ابراز عقیده و خلق راهکار و ارائه پیشنهاد در موقعیت های مختلف است. از طرفی، این که شما بتوانید ذهنیات خود را در قالب یک متن یا نوشته با دیگران به اشتراک بگذارید، یک حس مثبت و جذاب است.

*آقای وحید حاج سعیدی ، در خود مدرسه هم فعالیتی در زمینۀ طنز یا کلاً نویسندگی داشتید؟

ــ بله، در همان دوران مدرسه، به کمک همکلاسی  هایم روزنامه دیواری تهیه می‌کردیم و در سال های پایانی دبیرستان نیز پا را فراتر از مدرسه گذاشتم و مقالاتی از مجلات خارجی ترجمه و برای مجله اطلاعات هفتگی ارسال می‌کردم. تا آنکه بالاخره درسال ۷۴ مدرک فوق  دیپلم زبان انگلیسی را از مرکز تربیت معلم دکتر  شریعتی ساری اخذ کردم و به کسوت شریف معلمی نائل آمدم.

یک سال بعد هم وارد دانشگاه ارومیه شدم و سال ۱۳۷۸ با مدرک کارشناسی زبان انگلیسی از این دانشگاه فارغ التحصیل گردیدم. و اما فعالیت رسانه  ای و نوشتن در جراید را از سال ۱۳۷۶ و در همان دوران دانشجویی و با نشریۀ «امانت» در شهر ارومیه آغاز کردم.

*به نظرم بعد دانشگاه، شروع به فعالیت رسمی و همکاری مستمر با مطبوعات کردید؟

ــ درست است. من بعد از پایان دانشگاه، همکاری ام را با نشریات معتبر کشوری، مثل: اطلاعات، کیهان، جوان، مجله رشد و … با ارسال مقالات اجتماعی و آموزشی، به صورت جدی آغاز کلید زدم و در سال ۹۷ بعد از دو دهه فعالیت رسانه ای حرفه ای و کسب تجربه در این حوزه، ماهنامه ای استانی به نام «مشروح اخبار» را راه اندازی کردم که سردبیری آن را نیز خودم برعهده گرفتم.

*تاکنون چه کتاب هایی از شما منتشر شده و در چه زمینه هایی است؟

ــ بله، من علاوه بر نوشتن در جراید، در حوزۀ نگارش کتاب هم دستی بر آتش دارم و تاکنون سه کتاب به نام  های: «قبرستان غیر انتفاعی» با مقدمه استاد رضا رفیع با موضوع طنز، «داستان های کوتاه» و «یادداشت  های یک روزنامه نگار» از من به زیور طبع آراسته شده است. همچنین در سال ۱۳۹۱ به عنوان معلم نمونه کشور برگزیده شدم و از سوی رئیس جمهور وقت مورد تجلیل قرار گرفتم.

منبع : روزنامه اطلاعات

ادامه دارد …