همه چیز درباره مهندسی کامپیوتر و گرایش های ارشد آن
انتخاب رشته مهندسی کامپیوتر و فرصت های شغلی آن در ایران مهندسی کامپیوتر یکی از پرطرفدارترین رشته های دانشگاهی ریاضی بین دروس مهندسی میباشد دراین مطلب از سایت تالاب بـه معرفی این رشته از صفرتا صد ان میپردازیم. نیاز بـه تکنولوژی در گرایش های مختلف مهندسی کامپیوتر باعث شده اسـت بازار کاری خوب در ایران و بیرون از کشور و نیز فرصت های شغلی زیادی...
انتخاب رشته مهندسی کامپیوتر و فرصت های شغلی آن در ایران
مهندسی کامپیوتر یکی از پرطرفدارترین رشته های دانشگاهی ریاضی بین دروس مهندسی میباشد دراین مطلب از سایت تالاب بـه معرفی این رشته از صفرتا صد ان میپردازیم. نیاز بـه تکنولوژی در گرایش های مختلف مهندسی کامپیوتر باعث شده اسـت بازار کاری خوب در ایران و بیرون از کشور و نیز فرصت های شغلی زیادی داشته باشد .
رشته مهندسی کامپیوتر اکنون مدتها اسـت کـه در تعداد زیادی از دانشگاههای ایران تدریس میشود. از دانشگاه سراسری و آزاد گرفته تا دانشگاه پیام نور و سایر انواع مرکز آموزشی کـه اکثر آن ها غیر دولتی بوده و روز بـه روز هم بر تعدادشان افزوده میشود. در مجموع شاید بتوان میزان گستردگی این رشتهی تحصیلی در دانشگاههای مختلف کشور را تا حدی قابل قبول دانست. علاوه بر ان امکان تحصیل دراین رشته تا مقطع دکترا نیز در کشور وجوددارد.
اکنون حدود دو دهه اسـت کـه ضریب نفوذ کامپیوتر در بین خانوادههای ایرانی رفته رفته افزایش یافته و میزان استفاده از ان حتی در بین افراد پا بـه سن گذاشته نیز سیر صعودی داشته اسـت. تا پیش از ان کامپیوتر یک وسیلهی گرانقیمت و تا حدی لوکس بـه شمار میرفت.
از همین رو در گذشته عده ای از افراد رشته مهندسی کامپیوتر را یک رشتهی پر خرج قلمداد میکردند. اما در حال حاضر چنین شرایطی وجود ندارد و فارغ از بحث شهریهی گزاف این رشته و سایر رشتههای مشابه در دانشگاههای غیر دولتی، رشته مهندسی کامپیوتر تفاوت چندانی با سایر رشتههای تحصیلی ندارد
ذکر اهداف مهم رشته مهندسی کامپیوتر
هدف اصلی رشته مهندسی کامپیوتر تربیت کردن افراد متخصصی اسـت که بتوانند در زمینهی طراحی، تحلیل، ساخت، توسعه و راهاندازی دستگاهها یا سخت افزارهای جدید فعالیت کنند و همچنین دانش و توانایی نگهداری، بررسی، عیبیابی و تعمیر انها را نیز داشته باشند. علاوه بر ان تمام موارد مذکور را علاوه بر بخش سخت افزار می توان بـه بخش نرم افزار نیز تعمیم داد.
بـه این معنی کـه مواردی نظیر طراحی نرمافزارهای مختلف درکنار شبیهسازی، پردازش، سنجش، ویرایش و آموزش آن ها از جمله مواردی اسـت کـه آموزش ان دربخش نرم افزاری رشته مهندسی کامپیوتر مدنظر قرار دارد.
در مجموع دانش آموختگان این رشته پس از پایان تحصیلات خود باید از توانایی شناخت نرم افزارها و سخت افزارهای مختلف، بـه خصوص آنهایی کـه بـه تازگی طراحی و تولید شدهاند، باخبر باشند و چگونگی بـه کارگیری انها را بدانند. در حال حاضر تعداد زیادی از شرکتهای صنعتی و خدماتی از وجود نرم افزارها و سخت افزارهای پیشرفته برای تسهیل فعالیتهای خود بهره می گیرند. از همین رو متخصصان رشته مهندسی کامپیوتر درصورت فعالیت در چنین بخشهایی باید بتوانند بـه خوبی سیستمهای فعال را شناسایی کرده و از وجود کمبودهای نرم افزاری و سخت افزاری مختلف در انها باخبر شوند.
از دیگر تواناییهایی کـه متخصصان این رشتهی تحصیلی پس از فارغالتحصیل شدن باید از ان بـه خوبی آگاه باشند چگونگی نصب، اجرا و آزمایش طرحهای مختلف کامپیوتری اسـت. علاوه بر ان باید این دسته از افراد بتوانند طرحهای مذکور را آموزش بدهند.
مسلما تمام سیستمهای کامپیوتری فارغ از نرم افزاری یا سخت افزاری بودن آن ها، علاوه بر توسعه بـه پشتیبانی و نگهداری هم نیاز خواهند داشت. از همین رو چگونگی پشتیبانی از انها و عیب یابی این سیتمها از دیگر موضوعاتی اسـت کـه در رشتهی تحصیلی مهندسی کامپیوتر مدنظر قرار دارد. ضمن ان کـه دانش آموختگان این رشته باید چگونگی ارتقا یافتن سیستمهای کامپیوتری مختلف را نیز بیاموزند.
البته مواردی کـه بـه آن ها اشاره شد در مورد تمام گرایشهای این رشته صدق می کند. بـه این معنی کـه فارغالتحصیلان رشتهی تحصیلی مهندسی کامپیوتر نیاز نیست بر تمام این تواناییها مسلط باشند و تنها کافی اسـت با توجه بـه گرایش انتخابی خود بخشی از انها را بـه صورت اصولی و پایهای بیاموزند. بـه طور کل طبق معمول جداسازی واضحی میان جنبههای مختلف نرم افزاری و سخت افزاری در رشتهی تحصیلی مهندسی کامپیوتر وجوددارد.
معرفی گرایشهای رشته مهندسی کامپیوتر در کارشناسی
رشته مهندسی کامپیوتر هم مانند برخی دیگر از رشتههای مهندسی کـه در همان دورهی کارشناسی بیش از یک گرایش برای انتخاب دارند، از دو گرایش نرم افزار و سخت افزار تشکیل شده اسـت. البته این دو گرایش بـه ظاهر متفاوت، در مقطع کارشناسی ارشد از نظر کلی تفاوت چندانی با یک دیگر ندارند و اکثر تفاوتهای انها در مقطع تحصیلات تکمیلی آشکار می شود.
در مجموع این رشتهی تحصیلی را می توان در قالب شاخههای مختلفی مانند نرم افزار، معماری سیستمهای کامپیوتری، مهندسی فناوری اطلاعات و نظایر ان طبقهبندی کرد کـه عده ای از آن ها گرایشهای مختص بـه خودرا دارند. بـه عنوان مثال شاخهی مهندسی فناوری اطلاعات در مقطع کارشناسی ارشد بـه زیرشاخهها یا گرایشهایی نظیر تجارت الکترونیکی، رایانش امن یا امنیت اطلاعات، شبکههای کامپیوتری و فناوری اطلاعات یا همان آیتی قابل دستهبندی خواهد بود.
درباره ی رشته مهندسی کامپیوتر «گرایش نرم افزار»:
در گرایش نرم افزار از رشتهی تحصیلی مهندسی کامپیوتر تمرکز اصلی بر آموزش زبانهای مختلف برنامهنویسی و پژوهش در مورد انها قرار دارد. زبانهای برنامهنویسی انواع و اقسام مختلفی را در بر میگیرد و نمونههای جدید، قدیمی، پر کاربرد، از دور خارج شده و امثال ان را شامل میشود. مسلما برای یک دانشجوی رشته مهندسی کامپیوتر تسلط کامل بر تمام زبانهای برنامهنویسی شناخته شده کار چندان اسانی نخواهد بود. اما در عین حال آن ها باید تمام این زبانها را بشناسند و از نقاط و قوت و ضعف هر کدام از انها باخبر باشند.
در واقع بهتر اسـت کـه دانشجویان گرایش نرم افزار حداقل مدتی رابا زبانهای مختلف برنامهنویسی کار کنند تا بـه یک شناخت نسبی از بخش عمدهی انها برسند. پس از ان میتوان با توجه بـه علاقه و کشش نسبت بـه یک یا تعداد بیشتری از این زبانهای برنامهنویسی و همچنین میزان استفاده و کاربرد انها در بازار کار، روی تعداد محدودی از آن ها تسلط بیشتری یافت.
علاوه بر موارد اشاره شده توضیح در مورد انواع و اقسام سیستم عامل کامپیوتری و طراحی نمونههای گوناگونی از الگوریتمهای کاربردی بر مبنای انها نیز از دیگر اهداف گرایش تحصیلی نرم افزار بـه شمار می رود.
اگر بخواهیم کامپیوتر را بـه دو بخش مختلف تقسیم کنیم، یکی از آن ها نرم افزار و دیگری سخت افزار خواهد بود. نرم افزار طبق معمول بـه ان دسته از برنامههایی گفته می شود کـه وظیفهی تعیین تکلیف اعمال و رفتار کامپیوتر را بر عهده دارند. بـه این معنی کـه بـه اجزای مختلف کامپیوتر دستور میدهند کـه چه عملی را انجام دهند. در عمل میتوان نرم افزار را برنامهای قلمداد کرد کـه موجب فعالیت هدفمند سخت افزار کامپیوتر میشود و نقش اصلی ان را تعیین میکند. بـه عنوان مثال نرم افزارهای گرافیکی موجب بـه کار افتادن سخت افزارهایی نظیر کارت گرافیک می شوند و نقش و وظیفه و ماهیت آن ها را تعیین می کنند.
در گرایش نرم افزار از رشته مهندسی کامپیوتر دانشجویان بـه تدریج فرا می گیرند کـه چگونه می توان نرم افزارهای مختلف را طراحی نمود. از نمونههای ساده و کم جزییات گرفته تا نرم افزارهای پیچیده و سطح بالایی کـه بـه منظور انجام اهداف خاص طراحی می شوند.
البته چگونگی طراحی این نرم افزارها بیشتر بـه خلاقیت و تیزهوشی طراحان آن ها باز می گردد. در واقع دانش آموختگان این رشتهی تحصیلی در طول دوران تحصیل خود تنها اصول طراحی نرم افزار را فرا می گیرند و باقی جزییات اینکار بـه تلاش و پیگیری خود انها بستگی دارد.
فرصتهای شغلی و بازار کار در گرایش نرم افزار
نرم افزارهای کامپیوتری طبق معمول شامل نرم افزارهای کاربردی و نرم افزارهای سیستمی میشوند. نرم افزارهای کاربردی بیشتر توسط افراد یا شرکتهای ثالث طراحی می شوند. شرکتهایی کـه طبق معمول مستقل از شرکتهای تولید کنندهی سیستمها و سخت افزارهای کامپیوتری بـه فعالیت می پردازند. بـه عنوان مثال همین نرم افزارهای گرافیکی کـه در سطور پیشین این متن بـه انها اشاره شد بـه طور عمده نرم افزارهای کاربردی بـه شمار میروند.
دانش آموختگان گرایش نرم افزار می توانند پس از پایان یافتن دوران تحصیل خود در قالب شرکتهای ریز و درشت نرم افزاری یا بـه صورت مستقل بـه طراحی نرم افزارهای کاربردی بپردازند.
در سوی مقابل نرم افزارهای کاربردی، نرم افزارهای سیستمی قرار گرفتهاند. این دسته از نرم افزارها را میتوان برنامههایی نامید که سیستمهای کامپیوتری برای فعالیت بـه انها محتاج هستند و طبق معمول توسط همان شرکتهای تولید کنندهی سخت افزار طراحی میشوند.
بـه عنوان مثال برنامههای فعال کنندهی پردازنده یا کارت گرافیک سیستمهای کامپیوتری کـه با نام درایور شناخته می شوند جزو این دسته از نرم افزارها قرار میگیرند. علاوه بر ان سیستم عاملهای کامپیوتری و برنامههایی نظیر ویندوز را هم میتوان جزو نرم افزارهای سیستمی بـه شمار آورد.
طبق معمول دانش آموختگان گرایش نرم افزار برای تولید نرم افزارهای سیستمی باید بـه خدمت شرکتهای تولید کنندهی سخت افزار در بیایند. اما از انجایی کـه چنین شرکتهایی در ایران فعال نیستند، فعالیت دانش آموختگان گرایش نرم افزار در ایران تنها در قالب طراحی نرم افزارهای کاربردی امکان پذیر خواهد بود. در عمل نیز بخش عمدهای از نرم افزارهای موجود در بازار را نمونههای کاربردی تشکیل میدهند و نرم افزارهای سیستمی از نظر کمیت در رتبهی بعدی قرار می گیرند.
درباره ی رشته مهندسی کامپیوتر «گرایش سخت افزار»:
در گرایش سخت افزار بیش از هر موضوع دیگری بـه قطعات و تجهیزات مختلف کامپیوتر پرداخته می شود. علاوه بر ان معماری سیستمهای گوناگون کامپیوتری نیز دراین گرایش بـه شکل مفصل مورد بررسی قرار میگیرد. علاقهمندان بـه گرایش سخت افزار می توانند در مقطع تحصیلات تکمیلی بـه سراغ زیر شاخهی معماری رایانه بروند. بستر تحصیلی مبتنی بر فعالیتهای عملی کـه تمرکز اصلی ان بر طراحی و ساخت کامپیوتر قرار دارد.
گرایش سخت افزار از رشته مهندسی کامپیوتر در مقطع لیسانس بـه مواردی نظیر مطالعه، بررسی، طراحی و کنترل سیستمهای کامپیوتری از نظر سخت افزاری می پردازد. در مقاطع تکمیلی نیز می توان میزان دانش خود دراین حوزهها را گسترش و افزایش داد.
اینروزها گرایش سخت افزار در ایران بیش از پیش شناخته شده اسـت. این در حالی اسـت کـه در طول دههی گذشته تعداد زیادی از افراد مهندسان سخت افزار را بیش از هر چیز در قامت تعمیرکاران کامپیوتر بـه شمار میآوردند. البته این موضوع کـه فارغ التحصیلان گرایش سخت افزار در طول سالهای گذشته بـه دلیل مساعد نبودن بازار کار ناگزیر از فعالیت در شرکتهای فروش و تعمیر قطعات کامپیوتری بودند نیز چندان دراین باور بیتاثیر نبوده اسـت.
با تمام این اوصاف ناگفته پیدا اسـت کـه کار یک مهندس سخت افزار تنها تعمیر قطعات کامپیوتری نیست. بلکه دانش آموختگان این گرایش درصورت برخورداری از آموزش درست و ادامه دادن تحصیلات خود در مقاطع تکمیلی قادر خواهند بود با دستهای خود سخت افزارهای مختلفی را طراحی کنند.
علاوه بر ان امکان طراحی مدارهای مجتمع دیجیتالی نیز از دیگر فعالیتهایی اسـت کـه میتوانند بـه انجام ان بپردازند. البته باید بـه این نکته اشاره کرد کـه دانشجویان گرایش سخت افزار در طول دوران تحصیل خود با انواع و اقسام قطعات سخت افزاری و شیوهی عیبیابی و تعمیر آن ها آشنا می شوند.
شاید یکیدیگر از دلایلی کـه موجب شده اسـت تا نوع نگاه عده ای از افراد بـه مهندسان سخت افزاری در حد یک تعمیرکار قطعات کامپیوتری تنزل یابد، افزایش قابل توجه تعداد آموزشگاههای خصوصی کامپیوتر در طول سالهای گذشته بوده اسـت. اگر چه در حال حاضر تعداد این آموزشگاهها بـه نوعی تعدیل شده اسـت، اما دریک بازهی زمانی خاص شاهد رشد بیرویه انها بودیم. مسلما افرادی کـه دراین مراکز خصوصی آموزش دیدهاند دانشی در حد یک مهندس کامپیوتر ندارند.
فرصتهای شغلی و بازار کار در گرایش سخت افزار
همان گونه کـه بـه ان اشاره شد در طول سالهای گذشته بـه دلیل نبود فرصتهای شغلی مناسب تعدادی از فارغ التحصیلان رشته مهندسی کامپیوتر و گرایش سخت افزار این رشته ناگزیر از کار در شرکتهای فروش و تعمیر قطعات سخت افزاری بودند. البته هنوز هم یکی از رایج ترین کارهایی کـه دانش آموختگان این رشته پس از پایان تحصیلات خود انجام میدهند فعالیت در چنین شرکتهایی اسـت.
البته این افراد امکان اشتغال در عده ای از شرکتهای تولیدی را نیز خواهند داشت. شرکتهایی کـه از سخت افزارهای متعدد استفاده می کنند یا اینکه در تولید یا تعمیر بخشی از قطعات سخت افزاری دخیل هستند. علاوه بر ان یکی از زمینههای شغلی شناخته شدهای کـه دانش آموختگان گرایش سخت افزار می توانند در ان فعالیت کنند حوزهی واردات قطعات سخت افزاری اسـت. با توجه بـه رشد روز افزون استفاده از سیستمهای کامپیوتری در ایران شرکتهای فراوانی در زمینهی واردات قطعات سخت افزاری گوناگون بـه داخل کشور فعالیت می کنند. شرکتهایی کـه فارغ التحصیلان گرایش سخت افزار قادر بـه همکاری با آن ها خواهند بود.
مهمترین درسهای اصلی رشته مهندسی کامپیوتر:
این درسها بـه طور عمده در هردو گرایش نرم افزار و سخت افزار مشترک هستند.
آزمایشگاه 1 و 2
ریاضی 1 و 2
مبانی کامپیوتر و برنامهسازی
آزمایشگاه کامپیوتر
معادلات دیفرانسیل
ساختمانهای گسسته
برنامهسازی پیشرفته
آمار و احتمالات مهندسی
ریاضی مهندسی
مدارهای الکتریکی 1
آزمایشگاه مدارهای الکتریکی 1
ساختمان دادهها
زبان ماشین و برنامهریزی سیستم
مدارهای الکترونیکی
آزمایشگاه مدارهای الکترونیکی
مدارهای منطقی
طراحی الگوریتمها
طراحی و پیادهسازی زبانهای برنامهسازی
ریز پردازنده 1
آزمایشگاه ریز پردازنده 1
معماری کامپیوتر
آزمایشگاه معماری کامپیوتر
شبکههای کامپیوتری
آزمایشگاه شبکههای کامپیوتری
سیستم های عامل
کارگاه عمومی
موقعیت کلی این رشته «مهندسی کامپیوتر» در ایران :
امروزه یک مهندس کامپیوتر اگر علاقهمند بـه کار باشد، هیچوقت با مشکل بیکاری روبهرو نمیشود. بخصوص مهندسین نرمافزار کـه فرصتهای شغلی بیشتری داشته و برای کار کردن نیز نیاز بـه امکانات و تجهیزات زیادی ندارند.
بـه همین دلیل در بعضی از کشورها، صادرات نرمافزار یکی از اقلام مهم صادراتی و ایجاد درآمدهای ارزی برای ان کشور اسـت. جالب اسـت بدانید کـه متخصصان پیشبینی میکند کـه تا 10 سال دیگر در کشور های پیشرفته مردم همانقدر کـه بـه نیروی برق وابسته هستند، بـه شبکه اینترنت وابسته خواهند شد؛ یعنی همانطور کـه اگر امروزه برق برود هیچ کاری نمی توان کرد، اگر در 10 سال دیگر اینترنت قطع شود تمامی کارها متوقف خواهد شد. روشن اسـت کـه در چنین جامعهای متخصص کامپیوتر نقش بسیار مهمی ایفا خواهد کرد.
برخی از سوالات پرتکرار درباره ی رشته مهندسی کامپیوتر:
1» رشته مهندسی کامپیوتر در کدام زیر گروه ریاضی قرار دارد؟
این رشته در زیر گروه 1 ریاضی قرار دارد و داوطلبان باید بـه ضریب درس ریاضی و فیزیک توجه کنند.
2» رشته کامپیوتر در مقطع کارشناسی چه گرایشهایی دارد؟
این رشته در مقطع کارشناسی دارای سه گرایش سختافزار، نرمافزار و فناوری اطلاعات اسـت.
3» آیا پذیرش برای این رشته بدون کنکور امکانپذیر اسـت؟
جواب این سوال کامل بـه دانشگاه مورد نظر بستگی دارد. عده ای از دانشگاهها بر اساس سابقه تحصیلی برای این رشته دانشجو قبول می کنند.
نگاه آخر
مهندسی رایانه یا مهندسی کامپیوتر دانشی اسـت مرکب از مباحث نرمافزار. این رشته برخلاف مهندسی نرمافزار با طراحی و توسعه و تولید سیستمهای رایانهای در هردو شاخهٔ سختافزار و نرمافزار سر و کار دارد.
مهندسی رایانه شاخهای از مهندسی اسـت کـه چندین زمینهٔ موردنیاز از علوم رایانه و الکترونیک را برای توسعهٔ سختافزار و نرمافزار رایانه ادغام میکند. مهندسان رایانه طبق معمولً علاوه بر مهندسی نرمافزار یا مهندسی الکترونیک رایانه در طراحی نرمافزار و سختافزار مهارت دارند.
مهندسان در طراحی تعداد زیادی از سختافزارها و نرمافزارهای محاسباتی، شامل طراحی ریزکنترلگرهای فردی، ریزپردازندهها، رایانههای شخصی و ابررایانهها و طراحی مدار مهارت دارند. این حوزه مهندسی افزون بر چگونگی کارکرد سیستمهای رایانهای، بر چگونگی کاربردیتر کردن ان نیز تمرکز دارد.