نیاوران آخرین سکونتگاه شاه در ایران

#نیاوران به عنوان آخرین سکونتگاه محمدرضا پهلوی، آخرین روزهای اقامت شاه در ایران را در نمایشگاه هایی که تا ۲۲ بهمن برپا است، روایت کرده است.

بیست و ششم دی ماه ۵۷ هلی کوپتر در زمین چمن کاخ نیاوران نشست تا خانواده پهلوی را ببرد. هلی کوپتر ساعت ۱۱ و ۳۰ دقیقه در فروگاه مهرآباد بود و صبح روز بعد، روزنامه های ایران تیتر زدند «شاه رفت». نیاوران به عنوان آخرین سکونتگاه محمدرضا پهلوی در ایران، آن روزها را در نمایشگاه هایی که تا ۲۲ بهمن برپا است، روایت کرده.

کاخ نیاوران با کنکاش در خاطرات شفاهی مردم، روایت کاخ نیاوران در بهمن ۱۳۵۷ را این گونه بازگو کرده است: "کاخ های پلمب شده در بهمن ماه ۱۳۵۷ توسط گارد شاهی تحویل نیروهای محلی نیاوران و پیش نماز و روحانی معتمد محل، حاج آقا سید مصطفوی داده شد. مردم نه تنها به سمت آوار کردن و بردن نرفتند، بلکه حصار می ساختند تا از آن گنجینه حفاظت کنند. علت این امر را باید در باور مردم به ارزش فرهنگی تاریخی این مجموعه و آثار موجود در آن و تعلق خاطر به «نیاوران» برای مردمی که سال ها در این محدوده می زیسته اند، جست وجو کرد. آن ها ۲۲ بهمن ماه در مسجد گردهم آمدند، کمیته نیاوران را ساختند و در روزهای بعد، پاسدارانِ گنجینه تاریخی نیاوران شدند و پایه موزه های آینده را ایجاد کردند.

تا سال ۱۳۶۵ این مجموعه تحویل نماینده دولت وقت (دولت بازرگان) بود و دوره ای دیگر نیز کلیه اموال کاخ صورت برداری و ارزش گذاری شد. براساس لایحه قانونی مربوط به کاخ موزه های نیاوران و سعدآباد و نحوه ارزیابی و نگهداری اموال مربوط مصوب ۲۳/۱۰/۱۳۵۹ شورای انقلاب، تمامی اموال موجود در کاخ های فوق الذکر توسط کمیسیونی که با عضویت نمایندگان نخست وزیری، دادستانی کل کشور و بنیاد مستضعفان (موسوم به هیأت هفت نفره) تشکیل شد، مورد رسیدگی و ارزیابی قرار گفت و تمام اموال ارزش گذاری شد و طبق صلاح دید این گروه، طلاهای موجود در این کاخ ها، تحویل بانک مرکزی داده شد و بعضی اموال دیگر تحویل بنیاد مستضعفان شد و نهایتا پس از تهیه فرم ها و فهرست های صورتحساب و شناسنامه های اموالی و چیدمان موزه ای در سال ۱۳۶۵ توسط وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به عنوان کاخ موزه برای بازدید عموم گشایش یافت.»

خاطرات بیشتر از این کاخ که شاهد واپسین روزهای زندگی خاندان پهلوی در ایران بود، در نمایشگاه "نیاوران در بهمن ۱۳۵۷" به همراه داستانِ "از نیاوران تا جماران" و "چگونگی سقوط این کاخ" بازگو شده است. در بخش دیگری از کاخ، "تصنیف دو انقلاب؛ از مشروطه تا انقلاب اسلامی" نیز به نمایش درآمده و تورهای یک روزه ای نیز با عنوان "ناشنیده های کاخ نیاوران" به همراه شب خاطره با پیشکسوتان و کتابخوانی تا ۲۲ بهمن ماه درحال برگزاری است.

کاخ اصلی نیاوران نیز به نمایشگاه "نادیده ها" اختصاص داده شده که هنر نوگرای ایرانی را برای نخستین بار از گنجینه این کاخ رونمایی کرده است. کوشک احمدشاهی هم "میراث فلزی" را به نمایش گذاشته؛ گزیده ای از سکه های پس از اسلام در ایران که به دوره تیموری و قاجاری تعلق دارد و در گنجینه کاخ موزه نگهداری می شد، سکه جلوس ۱۳۲۷ و مدال کمیاب "عزت و غیرت" احمدشاه قاجار از جمله آثار شاخصی است که به نمایش گذاشته شده.

نیاوران این نمایشگاه ها را در مناسبت چهل و سومین سالگرد انقلاب اسلامی با عنوان «نیاوران بین دو انقلاب» و بر اساس اختصاصات و اقتضائات این مجموعه از ۱۲ تا ۲۲ بهمن ماه برگزار کرده است.