ایدئولوژی انقلاب به فراخور نسل‌ها به‌روز شود

حسین مسعودنیا در تبیین تعریف نظری انقلاب‌ها، با بیان اینکه انقلاب یک تحول اساسی با مشارکت مردم و همراه با خشونت است، اظهار کرد: انقلاب در مفهوم کلی باعث جابجایی قدرت و شکل‌گیری یک نظام جدید سیاسی می‌شود و شاید وجود مشارکت مردمی یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های یک انقلاب باشد که منجر به تغییر ساختار سیاسی و ایجاد یک نظام سیاسی جدید با قانون اساسی جدید می‌شود.

وی اضافه کرد: شاید کتاب‌ها تحولات زیادی را در زمره انقلاب‌ها طبقه‌بندی کرده باشند، ولی واقعیت امر این است که انقلاب‌ها در جهان شاید به تعداد انگشتان یک دست هستند و انقلاب اسلامی ایران را هم می‌توان به‌عنوان یک انقلاب در نظر گرفت. درست است که انقلاب‌ها در ابتدا از منظر سیاسی تعریف می‌شوند، اما واقعیت این است که انقلاب‌ها در حوزه‌های مختلف اقتصاد، جامعه، فرهنگ و ارزش‌های یک جامعه با خود تحولات اساسی را به دنبال می‌آورند.

این این استاد علوم سیاسی دانشگاه اصفهان با تاکید بر اینکه ثبات انقلاب‌ها زمان‌بر است، خاطرنشان کرد: وقوع انقلاب‌ها با خود توقعات زیادی در جامعه ایجاد می‌کند، به عقیده بسیاری از جامعه‌شناسان، انقلاب به مفهوم امید است، اما بنا نیست که همه این امیدها محقق شود، انقلاب‌ها بعد از پیروزی با کوله‌باری از مشکلات مواجه می‌شوند، اما معمولا این وفاق و و انسجام بین انقلابیون است که انقلاب‌ها را در سال‌های ابتدایی از خطرات، نگه می‌دارد.

مسعودنیا در بیان ویژگی‌های شاخص ابتدای انقلاب اسلامی ایران، اضافه کرد: در آن دوره امام خمینی(ره) ایدئولوگ، هادی، مدیر انقلاب و معمار پس از انقلاب است و خود نیز در صحنه حضور دارند. همان کاریزمای امام و پیوند محکمی که بین ایشان و مردم وجود دارد، باعث ایجاد اجماع و یکپارچگی و یک‌دستی بین مردم می‌شود و انقلاب را از بحران‌های مختلف عبور می‌دهد.

وی با اشاره به چالش‌های فراروی انقلاب از منظر آسیب‌شناسی، تصریح کرد: انقلاب‌ها در مرحله اول دارای ثبات و انسجام‌اند و با یک مشارکت توده‌ای مواجه‌اند، اما به تدریج دارای یک آسیب‌هایی می‌شوند و علت هم این است که انقلاب یک پدیده اجتماعی محسوب می‌شود و مثل هر پدیده اجتماعی دیگری با بحران‌ها و آسیب‌هایی مواجه خواهد شد.

این استاد علوم سیاسی دانشگاه اصفهان با بیان این جمله که علاج واقعه پیش از وقوع باید کرد، به اهمیت مفهوم ترمیدور در مسیر انقلاب‌ها اشاره کرد و گفت: انقلاب‌ها یک مسیری را طی می‌کنند، شکل می‌گیرند، پیروز می‌شوند، رشد می‌کنند، بالنده می‌شوند و بعد ممکن است دچار استحاله شوند و این مفهوم ترمیدور است. انقلابی دچار این استحالگی نمی‌شود که بتواند دو خصلت ایدئولوژیک بودن و مردمی بودن خود را حفظ کند. حالا چه زمانی حضور مردم حفظ می‌شود؟ آن زمانی که ایدئولوژی انقلاب به فراخور نسل‌ها روزآمد شود و نیاز نسل‌های مختلف پس از خود را پاسخ دهد.

مسعودنیا ادامه داد: در حال حاضر چالش‌هایی انقلاب را تهدید می‌کند، مسئله‌ای که بعضا روی مشارکت مردم هم تاثیر گذاشته و پیامد آن در کاهش اعتقاد سیاسی و البته کاهش مشارکت سیاسی مردم مشهود است که نمونه آن کاهش مشارکت سیاسی مردم در انتخابات‌ یازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی و سیزدهمین دوره ریاست جمهوری است و مثلا در انتخابات اخیر ریاست جمهوری تعداد آرای باطله رتبه دوم بعد از فرد پیروز را به خود اختصاص داد.

وی در تبیین عوامل کاهش و یا افزایش وفاق و اجماع ملی، گفت: اجماع و وفاق در مفهوم لغوی به معنی هم‌دلی میان مردم از یک سو و میان مسئولان از طرف دیگر است، اما اکنون این وفاق با چالش‌هایی مواجه شده ایت، چون به تدریج میان نیروهای انقلاب شکاف رخ داد، البته طبیعی هم بود، این نیروها بر سر اقتصاد، فرهنگ، اجتماع و سیاست به اختلاف سلیقه برخوردند.

این استاد علوم سیاسی دانشگاه اصفهان با اشاره به نتیجه اختلاف بین مسئولان به قیاس وضعیت کشور با یک ساختار سیاسی توسعه یافته پرداخت و اضافه کرد: در یک ساختار توسعه یافته این اختلاف‌ها در قالب احزاب و نهادهای مدنی و بعد یک انتخابات رقابتی تجلی پیدا می‌کند، در جامعه ما اما اگر چه نهادها و سازمان‌های سیاسی شکل گرفته‌اند، اما نیروهای سیاسی نتوانسته‌اند قاعده بازی را بپذیرند، آنها نپذیرفته‌اند که حیاتشان در حیات رقیب سیاسی‌شان معنا پیدا می‌کند، به عبارت دیگر قرمز زمانی معنا دارد که آبی معنا داشته باشد.

مسعودنیا با بیان اینکه نگاه برخی سیاسیون نسبت به یکدیگر حذفی است، افزود: مثلا از نگاه اصولگرایان، اصلاح‌طلبان برانداز هستند و از نگاه اصلاح‌طلبان، اصول‌گرایان نیروهای نوستالوژیک یا عقب‌گرا. همین کشمکش‌های سیاسی باعث دلزدگی سیاسی در مردم خواهد شد و مثلا برخی برای نخستین بار شعار نه اصلاح‌طلب و نه اصولگرا را مطرح می‌کنند.

رفتار گروه‌های سیاسی براساس رقابت دموکراتیک باشد

وی با تاکید بر اینکه نیروهای سیاسی باید بپذیرند که امکان حذف هیچ گروه سیاسی وجود ندارد، خاطرنشان کرد: گروه‌های سیاسی باید رفتار خود را براساس رقابت دموکراتیک تنظیم کنند، در غیر این صورت انفعال و سرخوردگی در جامعه تشدید شده و گروهی حتی ممکن است به سمت فعالیت‌های دیگری بروند.

این استاد علوم سیاسی دانشگاه اصفهان، افزود: بر مبنای یک اصل تعریفی در جامعه‌شناسی، وقتی در به روی اصلاحات بسته شد دریچه به روی انقلاب گشوده می‌شود، یعنی در ساختارهای دموکراتیک رفرم و اصلاحات مفری برای مقابله با بحران‌ها است.

مسعودنیا به مقایسه روندهای دموکراتیک در دو کشور همسایه فرانسه و انگلیس اشاره کرد و ادامه داد: فرانسه معروف است به سرزمین انقلاب‌ها در حالی که در کنار این کشور انگلیس قرار گرفته که تا به حال هم انقلابی را تجربه نکرده است، اما هنوز هم هیچ کس نمی‌تواند بگوید که میزانی از دموکراسی که در فرانسه است در انگلیس نیست و علت هم این است که این کشور رفرم‌های سیاسی را به موقع انجام داده است.

وی تاکید کرد: رمز تداوم انقلاب حضور و مشارکت مردم است، زنده‌رود تا زمانی زنده‌رود است که آب داشته باشد و اگر آب نداشته باشد، دیگر زنده‌رود نیست. نخبگان سیاسی و آن کسانی که مسئول امور کشورداری هستند، بعضا نتوانستند روی مفاهیم کلیدی و مهم کشور به اتفاق نظر برسند، مثلا در امر اقتصاد هیچ تعریف مشخصی از اقتصاد اسلامی وجود ندارد یا در حوزه فرهنگ ما هنوز نمی‌دانیم به دنبال تحقق کدام سیاست هستیم، یا مثلا در حوزه سیاست خارجی که اصل باید تحقق منافع ملی باشد، اما عملا به عرصه رقابت جناحی و سیاسی تبدیل شده و اصلا همین اختلاف سلیقه‌ها است که گاه به سطح خیابان و بین مردم هم کشیده می‌شود.

این استاد علوم سیاسی دانشگاه اصفهان، تصریح کرد: شرط اول توسعه تحقق مفاهیم و کلیدواژه‌های اصلی در حوزه اقتصاد، سیاست، اجتماع، فرهنگ و اقتصاد در کشور است، اما متاسفانه در کشور هر گروهی گروه دیگر را متهم می‌کند، روابط بر مبنای مچ‌گیری سیاسی است که عملا باعث کاهش اعتماد سیاسی می‌شود.

وی وجود فساد در کشورها را یکی از دلایل کاهش اعتماد سیاسی عنوان و اضافه کرد: کسی منکر فساد نیست، فساد و رانت خود منجر به یک رقابت و مبارزه سیاسی میان جناح‌ها و گروه‌های سیاسی شده و بیش از حد هم بزرگ نمایی شده که خود یک آفت است.

سیاست حذفی و مچ‌گیری سیاسی کنار گذاشته شود

مسعودنیا افزود: اگر مبارزه با فساد به‌صورت منطقی و منظم بدون در نظر گرفتن خط و ربط‌های سیاسی اتفاق بیفتد، خیلی هم خوب است، اما گاه مبارزه با فساد خود به یک رقابت سیاسی تبدیل می‌شود، مثلا یک جریانی وانمود می‌کند که بیشتر با فساد مقابله می‌کند یا جریان دیگری بیشتر به فساد متهم می‌شود که این خطرناک است، پس سیاست حذفی و مچ‌گیری سیاسی باید کنار گذاشته شود.‌

وی با رد صریح این فرضیه که فساد در کشور نهادینه شده است، خاطرنشان کرد: مدیران کارآمد و لایقی هم داریم و این بزرگ‌نمایی در فساد خود یک آفت بزرگ است و در طولانی مدت به کاهش اعتماد سیاسی منجر می‌شود.

این استاد علوم سیاسی دانشگاه اصفهان با اعتقاد بر اینکه ساختار مدیریت در کشور ما نهادینه و با ثبات نشده است، گفت: شرط اول در توسعه، استفاده بهینه از نیروی انسانی است، در حالی که اکنون مدیران کشور تنها از ظرفیت ۵۰ درصد نیروی انسانی نهایت استفاده را می‌برند، موضوعی که به مدیریت اتوبوسی یا آسانسوری هم تعبیر می‌شود و این خود یک آفت است.

مسعودنیا به ظرفیت عظیم جوانان تحصیل کرده کشور اشاره کرد و ادامه داد: جمعیت جوان و تحصیل کرده کشور به شدت تحت تاثیر مدرنیته و رسانه‌های جهانی و شبکه‌های اجتماعی قرار دارد و طبیعی است که بعضا از هنجارها و ارزش‌های نخستین نیز فاصله بگیرد. آینده در دستان این نسل جدید و کشور هم با یک شکاف نسلی مواجه شده است. باید نهادهایی شکل بگیرد که این نسل جدید را جذب کرده و به آنها اعتنا و اعتماد شود، چون اگر این شکاف جبران نشود به یک آسیب جدی تبدیل خواهد شد.

ارزش‌های انقلاب برای نسل جدید متناسب با واقعیت‌های زمانه باشد

وی با اعتقاد بر اینکه بازگشت به ارزش‌های انقلاب برای نسل جدید باید متناسب با واقعیت‌های زمانه باشد، خاطرنشان کرد: خواسته‌های فردی که هم نسل جنگ بوده طبیعی است که با جوان امروز مطابقت نداشته باشد، باید هویت اسلامی و ایرانی برای این نسل باز تعریف شود، به گونه‌ای که او اصالت هویت ایرانی و اسلامی را باور کند، موضوعی که برخی سیاست‌گذاران کشور در آن تاکنون موفق نبوده‌اند.

این استاد علوم سیاسی دانشگاه اصفهان، گفت: دو اصل اساسی انقلاب یعنی جمهوریت و اسلامیت باید حفظ شود، باید تحولات زمانه را در نظر گرفت و پذیرفت که در عصر جهانی شده، اکنون نسل جوان خواسته‌های جدیدی دارد و باید به آنها پاسخ داده شود.

انتهای پیام