فرق ایران پیش و پس از نقلاب چیست؟/مردم در قاعده قدرت هرم بودند

به گزارش خبرگزاری مهر، محمدرضا اخضریان کاشانی در وبینار علمی که توسط انجمن علمی جامعه شناسی سیاسی ایران با همکاری مرکزمطالعات فرهنگ سیاسی و روابط بین الملل ماه، موسسه پژواک معاصر واتحادیه انجمن های دانشجویی علوم سیاسی برگزار شد به چرایی، دستاورد و آسیب شناسی انقلاب اسلامی ایران از منظر هرم سه گانه قدرت به منظور توسعه سیاسی ومطلوب در جهت ایفای رشد بیشترجمهوری اسلامی پرداخت.

اخضریان کاشانی عضو هیات علمی دانشگاه تهران و عضو انجمن علمی جامعه شناسی سیاسی ایران در مورد چرایی به وجود آمدن انقلاب اسلامی به نقش هرم سه گانه خدا، شاه، مردم درطول دوران های تاریخی ایران اشاره کرد وگفت: هرم سه گانه خدا (ایدئولوژی های موجود در جامعه)، شاه (به معنی حکومت) و مردم (توده) در طول تاریخ هر گاه از توازن فاصله گرفته وتعادل آن به هم خورده است سلسله ها تغییر کرده است.در چرایی انقلاب اسلامی ایران درکنار عامل زمینه ای و ساختاری برهم خوردن توازن هرم خدا شاه، مردم چند عامل دیگر موثر بود. نارضایتی مردم، وجود روحیه انقلابی، بروزایدئولوژی جدید (ولایت فقیه و حکومت اسلامی)، احزاب و گروه های نقش آفرین، فرایند مدیریت جریان انقلاب این عناصر را می توان مهمترین مولفه های چرایی انقلاب ایران دانست البته در کنار این مولفه ها باید از نقش عواملی چون دولت استبدادی، مسائل اجتماعی و سیاسی، عوامل خارجی نیز یاد کرد که نقش مکمل یا سرعت بخش به روند انقلاب ایفا کردند.

وی افزود: در انقلاب اسلامی ایران با این مسئله مواجه بودیم که شاه کارکرد خود را از دست داد و تلاش نمود خود را در جایگاه خدایی تعریف کند که با ایدئولوژی و مذهب جامعه در تعارض بود و خشم نهاد مذهب و توده های جامعه را به همراه داشت. از سوی دیگر با اینکه مردم از دوره مشروطه مستمرا خواهان نقش آفرینی در سرنوشت خود بودند، شاه با نادیده گرفتن جایگاه مردم زمینه نارضایتی توده ها را فراهم تر ساخت. نتیجه این وضع، برهم خوردن توازن هرم قدرت و فروپاشی نظام سلطنت بود.

این استاد دانشگاه تهران با اشاره به اینکه یکی از دستاوردهای انقلاب اسلامی حذف نظام سلطنت و در راس قرار گرفتن مردم وتوجه به استقلال و آزادی است بیان کرد: در انقلاب اسلامی ایران برخی به نادرست دستاوردهای آن را محصولات و خدمات فناورانه مثل جاده و کارخانه یا بهبود سطح اقتصادی مردم معرفی می کنند در حالیکه بهبود معیشت و پیشرفت تکنولوژی و امثال آن جزو وظایف اساسی هر حکومتی است و نمی توان به عنوان دستاورد انقلاب اسلامی مطرح نمود. آنچه به عنوان دستاورد در انقلاب اسلامی ایران مورد توجه و تاکید مردم، رهبرکبیر انقلاب ومقام معظم رهبری بوده بحث مردم و در راس هرم قدرت قرارداشتن آنان است. قبل از انقلاب مردم در قاعده هرم قدرت بودند اما با وقوع انقلاب مردم به میانه این هرم وارد و تا سطوح بالاتر نیز ارتقا یافتند.

وی ادامه داد: حذف نظام سلطنت چند هزار ساله که نتیجه تلاش هفتاد ساله مردم ایران از مشروطه به بعد بود از دستاوردهایی است که در سال ۵۷ به تحقق پیوست.از بین بردن قداست ظل اللهی سلطان وپادشاه و مبنا قرار دادن مردم بی تردید مهمترین دستاورد انقلاب اسلامی تلقی می شود. چنانکه شعارهای بنیادین انقلاب همچون استقلال و آزادی را می توان ازدیگر دستاوردهای نسبی انقلاب دانست که در برخی موارد تا حدودی محقق شده وبرخی دیگر نیاز به تلاش بیشتر و صرف وقت طولانی تردارد.

اخضریان کاشانی در پایان اضافه کرد: رمز توفیق و عدم توفیق در کشور به ساخت، پیوند و رابطه میان سه عنصر دین و عقاید، مردم، نظام رهبری (حکومت) بر می گردد. آسیب شناسی انقلاب هم از همین زاویه است: هرجا یکی از این سه عنصر کمتر مورد توجه بوده توفیق نیز کمتر بوده است. هریک از این سه عنصر به تنهایی توان پیشبرد انقلاب را ندارد. تنها جریان اصیل انقلاب، باورمندان به هرسه عنصر بوده اند که انقلاب را حفظ کرده اند. چالش دیگر جمهوری اسلامی عدم آمادگی نهادهای پیشران برای گام دوم است؛ نهاد علم (حوزه و دانشگاه)، نهاد عدالت، نهاد فرهنگ، نهاد اقتصاد، نهاد سیاست و مشارکت و… هنوز ظرفیت و توان پیشرانی انقلاب در گام دوم را ندارند و در پایان اینکه چالش دیگر نظام، عدم اجماع نخبگان بر مفاهیم بنیادین در طول چهل سال گذشته است که باید در یک نقطه متوقف شده و اجماع عملیاتی ایجاد شود.