استاد دانشگاه: ادبیات عامیانه جهرم، از اقلیم و فرهنگ شفاهی تأثیر فراوان گرفته است

فاطمه تسلیم جهرمی در وبینار «درآمدی بر ادبیات عامیانه شهرستان جهرم» که بیست و هفتم بهمن به همت انجمن ترویج زبان و ادبیات فارسی شعبه فارس با همکاری دانشگاه شیراز برگزار شد، درباره وجه تسمیه جهرم با اشاره به برخی نظریات، افزود: گفته شده نام قدیم جهرم، گهرم به معنای زمین گرم و جهرم عربی‌شدۀ آن است. برخی هم آن را برگرفته از کلمه زرهم به معنی منطقه سبز داشته‌اند. این شهر از شهرهای بسیار قدیم ایران است که در برخی از نسخ کارنامه‌ی اردشیر از آن نام یاده شده و مستوفی در نزهه‌القلوب بانی آن را بهمن بن اسفندیار می‌داند.
وی قدمت این شهر و بزرگان آن، و اهمیت استراتژیک آن در گذشته نام جهرم را وارد متون کهن ادبی کرده است بیان کرد: در شاهنامه از جهرم و دلیران این شهر چون مهرک و بناک و هنرمندانی چون باربد یاد شده است. نام جهرم با برخی آثار تاریخی خفر در گذشته چون جاماسب حکیم، علامه خفری، بقعه شیخ خلیفه و در خود شهر، حکیم سلمان، بی‌بی‌هور و بی‌بی‌نور، مقابر تاریخی با نام‌های عرفا و حکما، باربد و موسیقی‌دانانی چون زریاب شهرت آن تا به اسپانیا رفته و در سایر متون و تاریخی و جغرافیایی به نام محصولاتی چون پنبه، کتان، فرش‌های جهرمی و البته خرما شهرت یافته است.
وی با بیان اینکه امروزه نشان کمی از این لهجه در فرهنگ مردم این شهرستان دیده می‌شود، اظهار کرد: با این همه فرهنگ جهرمی امروزه در نامگذاری‌هایی اشخاص و موقعیت‌های جغرافیایی و تجاری به نام جهرم، ضرب‌المثل‌ها و زبانزدهای عامیانه‌ای که درباره‌ی جهرم در سایر مناطق کشور رایج است، برخی اصطلاحات جهرمی رایج در کشور و البته یادکردهای متعدد آن در شاهنامه زنده مانده است.
به گفته تسلیم جهرمی،تقدس برخی درختان چون نخل و کُنار در این شهرستان، نشانگر باورهای اساطیری درباره این درختان به عنوان درخت هستی‌بخش و نمادی از ایزدان کهن است.
وی ابراز کرد: مهمترین مظاهر فرهنگ جهرمی در باورهای عامیانه، آداب و رسوم، بازی‌های محلی، ادبیات عامیانه، ‌پوشش، صنایع دستی، جاذبه‌های طبیعی و گردشگری، خوراکی‌های محلی و مشاغل سنتی قابل دسته‌بندی است.
تسلیم در بخش دیگری از سخنان خود با طبقه‌بندی از ادبیات عامیانه این شهر گفت: مهمترین اشکال ادبیات عامیانه جهرمی را در دوبیتی‌ها جهرمی، لالایی‌ها، واسونک‌ها، بومی‌سرودها، واژگان و اصطلاحات، کنایات و ضرب‌المثل‌ها، افسانه‌ها و قصه‌ها، چیستان‌ها، می‌توان دسته‌بندی کرد.
وی بیان کرد: در بخش واژگان و اصطلاحات، بسامد لغات با حروف فارسی (پ، ژ، گ و چ) قابل ملاحظه است و نفرین‌ها و دعاهای این شهرستان نیز بسیار متنوع و تأثیرگرفته از فرهنگ عوام و اقلیم جهرم است.
این عضو هیئت علمی دانشگاه جهرم گفت: فهم کنایات و ضرب‌المثل‌هاکه علاوه بر مضامین اخلاقی و تربیتی و بسامد بالای طنز در آن‌ها دیده می‌شود، بستگی به نوع لحن گوینده دارد و بنا به مقام ممکن است در ذم یا مدح به کار رود.
وی با اشاره به ویژگی‌ اندوه و غم در دوبیتی‌های محلی گفت: مضاین اصلی این اشعار، گله و شکایت، توصیف وضعیت عاشق و البته واقع‌سرایی، توصیف معشوق، ذکر اماکن و عناصر اقلیمی و شکایت از فراق و هجران است.
به گفته وی، اغلب چیستان‌های رایج در گذشته جهرم با سایر مناطق فارس مشابهت دارند و افسانه‌ها و قصه‌های محلی این شهرستان نیز معمولاً برگرفته از متون کهن مثل کلیله و دمنه، مرزبان‌نامه و... است.

شهرستان جهرم در فاصله ۱۹۳ کیلومتری از جنوب شرق شیراز قرار دارد.