وقتی که دانشمندان منظومه دو ستاره ای را با سیاهچاله اشتباه می‌گیرند!

چیزی که تصور می‌شد یکی از کوچک‌ترین و نزدیک‌ترین سیاهچاله ها به زمین باشد، در واقع یک منظومه دو ستاره ای با ویژگی‌های منحصر به فرد است.

سال گذشته، تیمی تحقیقاتی از دانشگاه اوهایو یک شی را در فاصله 1500 سال نوری از زمین کشف کرد که گفته می‌شد یکی از کوچک‌ترین و نزدیک‌ترین سیاهچاله به ما است. پس از آن، یک شی دیگر در فاصله 12 هزار سال نوری کشف و تصور شد که سیاهچاله‌ای شکاف جرم یا ستاره نوترونی پرجرم است. حالا مشخص شده هر دو نتیجه‌گیری، اشتباه بوده است.

محققان اطلاعات خود را روی هم گذاشتند و دریافتند که این دو شی با اسامی زرافه (Giraffe) و یونیکورن (Unicorn)، منظومه های دو ستاره ای هستند.

البته این کشف همچنان اهمیتی زیاد دارد؛ زیرا ستاره‌های مورد اشاره در مرحله‌ای از تکامل هستند که تاکنون دیده نشده بود. هر یک از سامانه‌ها، از دو ستاره میزبانی می‌کنند: یک غول سرخ مسن‌تر با اتمسفر پُف کرده و یک ستاره زیرغول کوچک‌تر که در پایان این مرحله از عمر خود قرار داد.

ظاهرا فاصله دو ستاره در هر منظومه به اندازه‌ای کم بوده که زیرغول با کشش گرانشی، در حال مکیدن ماده از غول سرخ است. هر چه این مکش ماده بیشتر و ستاره زیرغول سنگین‌تر شود، با سرعت بیشتری هم می‌چرخد.

البته پدیده از دست دادن اتمسفر، مختص ستارگان نیست. اخیرا دانشمندان از کشف سیاره‌های مینی-نپتون در دو منظومه TOI 560 و HD 63433 خبر دادند که در حال از دست دادن مواد گازی اتمسفر خود و تبدیل به ابر-زمین بودند.

به گفته‌ی کاشفان این منظومه های دو ستاره ای :

زرافه و یونیکورن فرصت رویت مرحله‌ای نادر از تکامل ستارگان دوگانه را به ما می‌دهند که در نهایت، به پیدایش یک جفت کوتوله سفید هلیمی می‌انجامد.

بر اساس نتیجه‌گیری اعضای تیم تحقیقاتی، غول‌های هر دو منظومه، چرخه CNO (کربن-نیتروژن-اکسیژن) را از سر گذرانده‌اند؛ یعنی توالی گداخت هسته‌ای که در ستاره‌های داغ‌تر به عنوان منبع انرژی عمل می‌کند.

همچنین بر اساس اطلاعات موجود، دو ستاره حاضر در هر یک از منظومه‌ها، جرم یکسانی دارند. البته شاید هم ستاره زیرغول با جذب ماده از هم‌قطارش، فربه و متورم شده باشد.

در منظومه زرافه، ستاره همراه در مداری 81 روزه به دور غول سرخ می‌چرخد و در یونیکورن، این چرخش 60 روزه است.

همان‌طور که اشاره شد، هم‌اکنون ستاره‌های این دو سامانه در مرحله انتقال جرم قرار دارند. با توجه به شدت و ماهیت این فرآیند، زیرغول‌ها به کوتوله‌های سفید هلیمی تکامل خواهند یافت. البته احتمال کوچکی هم برای تبدیل آن‌ها به sdOB وجود دارد؛ نوعی از ستاره‌های داغ غنی از هلیم با جرم کم!