وب 3 چیست و چه تاثیری بر آینده اینترنت دارد؟

از وب 3 به عنوان انقلابی در اینترنت نام برده می‌شود. برخی متخصصان معتقدند آینده اینترنت با این فناوری گره خورده است. اگر شما جز آن دسته از افرادی هستید که مفهوم Web 3.0 برایشان جدید و ناشناخته است، با ما همراه شوید تا در ادامه به معرفی نسل سوم وب بپردازیم.

اینترنت زندگی انسان‌ها را به کلی تغییر داده و فرصت‌ها و چالش‌های فراوانی را به وجود آورده است. نسخه اولیه وب، بیشتر شبیه یک روزنامه بود که کاربران می‌توانستند محتوای تولید شده توسط سازمان‌ها و شرکت‌ها را ببینند. با ظهور نسل دوم اینترنت فرصتی بی‌بدیل برای کاربران به وجود آمد تا بتوانند به تولید و انتشار محتوا بپردازند.

وب 3 نسل جدید اینترنت محسوب می‌شود که قرار است امنیت، سرعت، حریم خصوصی و کیفیت بالای خدمات اینترنتی را برای انسان‌ها فراهم کند. بنابراین بر آن شدیم در ادامه به معرفی و بررسی این پدیده نوظهور بپردازیم.

وب 3 چیست؟

در تعریف ساده وب 3 باید گفت که این فناوری نسل جدیدی از اینترنت یا همان شبکه گسترده جهانی بر پایه بلاکچین است و مفاهیم غیرمتمرکز بودن و اقتصاد مبتنی بر توکن را نیز شامل می‌شود. در واقع با پیاده‌سازی وب 3، اینترنت، کمتر به شرکت‌هایی مثل فیسبوک و گوگل وابسته بوده و بیشتر متکی به شبکه‌های غیرمتمرکز است.

اگر بخواهیم در یک جمله انگیزه اصلی از توسعه این فناوری را شرح دهیم باید گفت، «هدف اصلی از ایجاد Web 3 غیر متمرکز کردن اینترنت است که در حال حاضر تنها در انحصار چند شرکت بزرگ معدود قرار دارد».

این روزها چند شرکت بزرگ، اینترنت را به نوعی انحصاری کرده و امتیاز ارائه خدمات مرتبط با آن را به خود اختصاص داده‌اند. Web 3 به فناوری بلاکچین و همچنین هوش مصنوعی تکیه می‌کند تا با بهره‌مندی از آنها، اینترنت را از انحصار شرکت‌های بزرگ فناوری خارج کرده و در اختیار مردم عادی قرار دهد. تردیدی نیست که چنین ایده‌ای بسیار مفید بوده و این نوع از اینترنت می‌تواند یکی از ویژگی‌های شاخص ایده‌های آرمان‌شهرگرایی باشند که مفاهیم آزادی فناوری اطلاعات را دنبال می‌کنند.

اما متأسفانه فناوری‌های موردنیاز برای توسعه و پیشرفت وب 3 هنوز در ابتدای راه خود قرار دارند و برای تکامل باید مسیر زیادی را طی کنند. راه‌اندازی اینترنتی مانند Web 3 در آینده برای هر فردی که نگران تسلط شرکت‌های بزرگی مانند متا (فیسبوک)، آمازون، مایکروسافت و گوگل بر اینترنت و کنترل کاربران مطابق با خواسته خود هستند، نویددهنده آینده روشن و جذابی است.

وب 1 با وب 2 چه تفاوتی دارند؟

وب 1 یا Web 1.0 اولین نسخه اینترنتی بود که در اختیار عموم مردم قرار گرفت و باعث شد دیگر به سرویس‌های اینترنت قبلی مثل ARPANET توجه نشود. البته این نسخه از اینترنت در مقایسه با اینترنت فعلی، کاملاً ساده و ابتدایی بوده است.

در این دوره، اینترنت در حقیقت تنها مجموعه‌ای از صفحات فقط خواندنی (read-only) بود و هیچ تعامل واقعی در فضای آن دیده نمی‌شد. در ضمن در آن دوران اکثر وب‌سایت‌ها یا توسط اشخاص یا به دست شرکت‌های کوچک اداره می‌شدند و غول‌های اینترنتی که امروزه شاهد فعالیت گسترده آنها هستیم، اصلاً وجود نداشتند!

با پیدایش Web 2.0 در سال ۲۰۰۴ وضعیت تغییر کرد. در این دوران سایت‌ها تعاملی شده، شبکه‌های اجتماعی ایجاد و شرکت‌های بزرگ کنترل اینترنت را در دست گرفته و بر آنها مسلط شدند. البته بازهم افرادی بودند که وب‌سایت‌های شخصی داشتند؛ اما تعداد آن‌ها نسبت به دوران Web 1.0 بسیار کاهش یافته بود.

در آن زمان تعدادی از کسب‌وکارهایی که امروزه غول‌های فناوری محسوب می‌شوند، مانند گوگل و فیسبوک درست مانند وب‌سایت‌ها اداره می‌شدند. مردم قبل از سال ۲۰۰۴ حتی تصور نمی‌کردند چنین اتفاقات و قابلیت‌هایی تنها از طریق وب امکان‌پذیر باشد.

مقایسه وب ۳ با وب ۲

آنچه Web 3 را از نسخه‌های اینترنت قبل از خود متمایز می‌کند، غیرمتمرکز بودن آن است. البته این نسخه از اینترنت نیز مانند Web 2 تعاملی محسوب می‌شود. در حقیقت Web 3 نسخه‌ غیرمتمرکزشده Web 1.0 و Web 2.0 محسوب می‌شود و شرکت‌های بزرگ حوزه فناوری اطلاعات در آمریکا یعنی گوگل، آمازون، اپل، متا (فیسبوک) و مایکروسافت کنترل کمتری روی این نسخه از اینترنت دارند یا ممکن است حتی در آینده هیچ کنترلی روی آن نداشته باشند.

وب 3 چگونه کار می‌کند؟

همان‌طور که قبلاً گفتیم، فناوری اصلی مورد استفاده برای ایجاد Web 3 فناوری بلاکچین است که همان فناوری زیر بنایی رمزارز و رمز غیرقابل‌معاوضه یا توکن غیرقابل معاوضه (NFT) محسوب می‌شود. در برخی موارد واژه وب 3 برای هر چیزی که با حوزه رمزنگاری در ارتباط است، استفاده می‌شود.

بسیاری از پروژه‌های Web 3 اپلیکیشن‌های غیر متمرکز یا به‌ اختصار dapps هستند که روی بلاکچین اتریوم اجرا می‌شوند. البته این روزها پروژه‌های وب 3 بسیار گسترده‌تر شده و dappsهای چندمنظوره نیز معرفی شده‌اند که علاوه بر شبکه اتریوم، قابلیت کار با شبکه‌های دیگر مانند Smart Chain، سولانا، کاردانو و ... را نیز دارند.

به بیان ساده‌تر ممکن است در آینده وب ۳ برای یاد کردن از هر فعالیتی که می‌تواند با بیت کوین و ارزهای مشابه آن انجام داد، استفاده شود. ظاهراً افرادی که می‌خواهند این نسخه از اینترنت را توسعه دهند، قصد دارند از حافظه‌های غیرمتمرکز برای ذخیره داده‌ها استفاده کنند.

بنابراین به‌جای این‌که داده‌ها مانند زمان کنونی در چند محل سرور ذخیره و نگهداری شوند، در سراسر فضای اینترنت توزیع می‌شود. نحوه انتقال داده‌ها در یک دفتر کل دیجیتالی که بلاکچین نام دارد، ثبت می‌شود. چنین فرآیندی جریان انتقال داده‌ها را بسیار شفاف و از هرگونه سوءاستفاده احتمالی جلوگیری می‌کند.

مزایای وب 3 چیست؟

غیرمتمرکز شدن اینترنت می‌تواند برای بسیاری از افراد منفعت‌بخش باشد، زیرا در صورت رخ دادن چنین اتفاقی می‌توانید در هر مکانی به اینترنت دسترسی داشته باشید. حتی ممکن است چنین رویکردی دسترسی به اینترنت را برای یک‌سوم از جمعیت جهان که هرگز از اینترنت استفاده نکرده‌اند، امکان‌پذیر کند.

همچنین طبق وعده‌های داده‌شده با گسترش استفاده از چنین اینترنتی، می‌توان از قابلیت‌های هوش مصنوعی برای مقابله با سوء‌استفاده‌های ناشی از استفاده از بات‌ها یا مزارع کلیک بهره‌مند شد.

بنابراین دیگر نمی‌توان از ربات به جای انسان استفاده کرد یا دیگر نمی‌توان با ارائه آمار غیرواقعی از کلیک‌ها از تبلیغات کلیکلی کسب درآمد نموده و افرادی را که می‌خواهند با این روش تبلیغ کنند، فریب داد.

افرادی که قصد توسعه Web 3 را دارند، وعده داده‌اند با ترکیب شفافیت سیستم و هوش مصنوعی کنترل کامل اینترنت توسط شرکت‌هایی مثل گوگل و متا را بسیار دشوارتر می‌کنند تا این شرکت‌ها دیگر نتوانند مثل زمان کنونی کاملاً بر اینترنت مسلط باشند. در ضمن میزان دسترسی تمام افراد به این نسخه از اینترنت حداقل روی کاغذ یکسان است.

معایب وب 3

یکی از معایب وب 3، عدم امکان ناشناس باقی ماندن کاربران آن است. همان‌طور که گفتیم، این نسخه از اینترنت سیستم بسیار شفافی دارد و کاربرانش همیشه شناسایی می‌شوند. لازم به ذکر است که در نقل‌وانتقال رمزارزهایی مثل بیت کوین نیز نمی‌توان به‌صورت ناشناس عمل کرد. به بیان ساده در سیستم Web 3 هیچ چیز موقتی و پنهانی نیست و مسلماً بسیاری از کاربران وضوح و شفافیت کامل را دوست ندارند!

در واقع باید گفت عدم امکان ناشناس باقی ماندن از بزرگترین معایب نسل سوم اینترنت محسوب می‌شود.

البته Web 3 عیب بزرگ دیگری هم دارد که می‌توان گفت بزرگ‌ترین آن‌ها در تمام زمینه‌ها محسوب می‌شود و آن هم تئوری بودن ذات این فناوری است. در واقع این نسخه کاملاً ایده‌آل از اینترنت، در حال حاضر تنها روی کاغذ مطرح شده است. اگرچه ایجاد اینترنتی کاملاً غیرمتمرکز که اصلاً تحت کنترل شرکت‌های بزرگی مثل گوگل و متا نباشد، ایده واقعاً جذابی است؛ اما همان‌طور که قبلاً گفتیم هنوز هیچ یک از فناوری‌های لازم برای توسعه وب 3، به‌صورت کامل و کافی توسعه داده نشده‌اند.

به‌عنوان‌مثال بلاکچین فناوری فوق‌العاده خوبی محسوب می‌شود اما روند پیشرفت و توسعه آن واقعاً ناامیدکننده است. در ضمن فناوری یادگیری ماشینی (ML) نیز هنوز به‌اندازه‌ای توسعه داده نشده که بتواند برای ایجاد شبکه‌های پیشرفته مورد استفاده قرار گیرد.

جمع‌بندی

به هر حال اینترنت آزادتر ایده جذابی محسوب می‌شود و حتی اگر Web 3 هم عملی نشود، بدون شک فناوری‌های مشابه دیگری در آینده معرفی خواهند شد. این فناوری تا چند ده سال دیگر به صورت کامل در سراسر دنیا و تمامی ساختارها گسترده خواهد شد و به ما نشان می‌دهد که علاوه بر تعامل با اینترنت، می‌توان کارهای بیشتری نیز به آن سپرد.

نکته بسیار مهم در مورد وب 3 آن است که این ایده راه درازی تا تحقق کامل در پیش دارد و مسلماً در این راه، ایده‌های جدیدتری به آن افزوده خواهند شد که می‌توانند دامنه کاربری و کاربردی آن را از چیزی که این روزها تصور می‌شود ارتقا داده و به سطوح بالاتری برسانند.