ثبت جهانی خط نستعلیق همت ملی می طلبد

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری شبستان، یکی از نکات بسیار مهمی که رییس جمهور در مراسم افطاری با هنرمندان مطرح کردند ثبت جهانی خط نستعلیق بود؛ دکتر «حجت امانی»؛ نقاش، خوشنویس و احیاگر خط تعلیق درباره اهمیت و جایگاه خط نستعلیق در فرهنگ اسلامی به خبرنگار فرهنگی خبرگزاری شبستان گفت: هر جا اسلام باشد خوشنویسی هم، آنجا رونق دارد. البته پیشینه خطاطی در اسلام را باید پیش از اسلام و در خطوط سریانی و پهلوی جستجو کرد. پس از اسلام نیز خطاطی به دست متفکران ایرانی رشد و توسعه یافت به گونه ای که ابن مقله شیرازی وزیر و خوشنویس دربار عباسیان را مبتکر و هویت بخش اقلام ششگانه می دانند. همچنین ابن بواب نیز که از جمله هنرمندان شاخص ایرانی است که اصول و قواعد خطوط را تنظیم کرده و آن ها را به میزان نقطه در آورده است. از این رو آنچه مشخص است نقش ایرانیان در توسعه خطوط و زیبایی بخشی به آن را نمی توان نادیده گرفت. اگر چه به اعتبار برخی از مورخان حوزه خوشنویسی جهان اسلام یاقوت مستعصمی را در زمره خوشنویسان غیر ایرانی می دانند که بر جنبه زیبایی‌شناسی خوشنویسی افزوده است اما خوشنویسی را زیر نظر استادان ایرانی چون صفی الدین ارموی فرا گرفته است.

وی با اشاره به نقش ایرانی ها در تکامل خط نستعلیق به پیشینه دومین خط ایرانی اشاره کرد و گفت: در تاریخ سیر تکامل خوشنویسی حضور ایرانیان در ایجاد و تنوع گونه های خوشنویسی و نبوغ آنان را نمی توان نادیده گرفت چرا که هر دوره ای از تاریخ سهم خود بر زیبایی آن کوشیده اند. پس از خط تعلیق به عنوان نخستین خط کاملاً ایرانی که با توجه به ذوق و روحیه ایرانی به‌وجود آمد از نیمه های نخست سده هشتم زمینه های ایجاد خط نستعلیق به عنوان دومین خط ایرانیان فراهم آمد. وجه تسمیه خط نستعلیق که به زعم من از نسخ‌کننده‌ی تعلیق یا همان نسخ تعلیق گرفته شده را می توان نماد توازن، تعادل و زیبایی در بین سایر خطوط نام برد.

این پژوهشگر هنر اسلامیافزود: در دوره تیموری و صفوی به دلایل متعددی از جمله مهاجرت و کوچاندن خوشنویسان به سایر کشورها امروزه می توان این خط را در آثار برجای مانده در خارج از ایران دید اما خط نستعلیق در دوره قاجار به دست هنرمندان خوش قریحه ای چون میرزا محمدرضا کلهر، میرزاغلامرضا اصفهانی، میرحسین ترک و میرزاکاظم طهرانی و ده ها خوشنویس دیگر آنچنان صورت های زیبا به خود دیده است که در هیچ دوره تاریخی نظیر آن را نمی توان یافت. از این رو کشورهای همسایه این دوره را به خوبی ایرانیان درک و دریافت نکرده اند. بنابراین می توان گفت نستعلیق دوره قاجار در ایران دارای هویت منحصر به فرد ایرانیان است که در کنار گونه های دیگر خوشنویسی در جهان شایسته ثبت جهانی است.

احیاگر خط تعلیق بر تلاش وزارت میراث فرهنگی در ثبت نستعلیق تاکید کرد و گفت: ظاهرا تا کنون وزارت میراث فرهنگی تمام تلاش خود را در این زمینه به کارنگرفته است و این یک همت ملی را می طلبد تا با همکاری بخش های مرتبط در تدوین و تثبیت تاریخ خوشنویسی ایرانی بر اساس منابع معتبر کوشیده و آن را به علاقمندان در سطح بین المللی عرضه کنند.

حجت امانی اظهار کرد: خوشنویسی در فرهنگ اسلامی به نوعی بستری بوده است که هنرمندان ایرانی خلاقیت و هنر ورزی خود را آزموده اند از این رو می توان خوشنویسی را مظهر تجلی هنر ایرانی اسلامی دانست از سوی دیگر تمایز دیداری نستعلیق ایرانی که در حوزه ی فرهنگی خاص خود قابل درک و فهم بوده است، در برابر نمونه های غربی، مانند هنرهای دیگری چون نقاشی و معماری دستخوش تأثیر پذیری واقع نشده است و از نظر شخصیت حروف با سایر جوامع زبانی و مذهبی متفاوت بوده است؛ از این رو و به دلایل متعددی همواره به عنوان نشانگر هویت ملی با اهمیت سیاسی و مذهبی عمل کرده است. بنابراین با ثبت آن می توان در کنار فرهنگ اسلامی خط نستعلیق را نماد هویت ایرانی در برابر فرهنگ های جهانی معرفی کرد.

پایان پیام/32