پاسخ امام علی (ع) درباره روزه‌داری مؤمنانه ؛ من دربان قلبم شدم

به گزارش «مبلغ»، روزه ماه رمضان از ستون‌های دین اسلام است و بر همه مسلمانان بالغ، عاقل و سالم واجب است که در این ماه روزه بگیرند. دستور روزه گرفتن در ماه رمضان و بسیاری از احکام مربوط به آن در سوره بقره آیات ۱۸۳–۱۸۵ و آیه ۱۸۷ آمده ‌است. به علاوه، آیات دیگری هستند که روزه گرفتن را به عنوان کفاره برخی گناهان (سوره نسا آیه ۹۲، سوره مائده آیات ۸۹ و ۹۵ و سوره مجادله آیه ۴) یا جایگزین بعضی از آداب مراسم حج (سوره بقره آیه ۱۹۶) بیان می‌کنند.

یکی از مسائل مهم مربوط به روزه‌داری، تربیت اخلاق و نفس در کنار صورت مادی روزه‌داری یعنی نخوردن و نیاشامیدن است. کنترل نفس و غلبه بر آن یکی از آثار مهم روزه‌داری است که باعث آرامش انسان و دوری او از گناهان می‌شود و زمینه اصلاح تفکر و رفتار فرد را فراهم می‌کند.

محسن احتشامی‌نیا، محقق علوم قرآن و حدیث و عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی، در گفت‌وگو با ایکنا، درباره موضوع روزه‌داری مؤمنانه و شاخصه‌های مربوط به آن اظهار کرد: روزه‌داری مؤمنانه شاخصه‌های بسیاری دارد و نمی‌توان برای تبیین آن صرفاً بر یک یا دو مورد تکیه کرد. امروزه تلقی اغلب افراد این است که روزه به معنای نخوردن و نیاشامیدن است، یعنی اغلب به روزه به عنوان نوعی رژیم غذایی مذهبی نگاه می‌شود. البته این تلقی بد و زننده‌ نیست و حتی مفید است؛ چراکه از منظر علوم پزشکی و تغذیه ثابت شده که روزه‌داری برای سلامتی جسم انسان بسیار مفید است.

وی ادامه داد: همان‌گونه که در قرآن کریم آمده است، «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا کُتِبَ عَلَیْکُمُ الصِّیَامُ کَمَا کُتِبَ عَلَی الَّذِینَ مِنْ قَبْلِکُمْ لَعَلَّکُمْ تَتَّقُونَ»، روزه‌داری مربوط به ادیان پیش از اسلام نیز است و پیروان دیگر ادیان آئین روزه‌داری را در دین خود رعایت می‌کنند. بخش پایانی این آیه یعنی «لَعَلَّکُمْ تَتَّقُونَ» بسیار مهم است. متأسفانه برخی افراد به این بخش از آیه شریفه توجه نمی‌کنند و فکر می‌کنند که روزه نوعی پرهیز و استراحت بدن است.

عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی با بیان اینکه روزه‌داری باید منجر به تقوا شود، تصریح کرد: تقوا ویژگی مهمی است که انسان باید بتواند آن را در گذر زمان در درون خود ایجاد کند و دستیابی به آن از طریق به جا آوردن صحیح و دقیق احکام دین همچون نماز، روزه، خمس، زکات و حج صورت می‌گیرد.

وی با بیان اینکه تلقی از روزه‌داری به عنوان نوعی پرهیز غذایی، صحیح نیست، گفت: انسان باید روزه را به معنای وسیع آن در نظر بگیرد و تمامی اعضا و جوارح خود را پاک کند. برای مثال روزه چشم این است که انسان بتواند چشم خود را در برابر نامحرم حفظ کند. تحفظ اعضا و جوارح در ایام ماه مبارک رمضان و طی ایام مختلف سال موضوع بسیار مهمی است که رعایت آن منجر به دستیابی به تقوای الهی خواهد شد.

احتشامی‌نیا افزود: رعایت و تحفظ تمامی جوارح از آسیب و گناه در ماه رمضان همان روزه خاصی است که بزرگان و فقهای دین بدان اشاره کرده‌اند. روزه عام روزه‌ای است که فرد در آن فقط از خوردن و آشامیدن امساک می‌کند، اما روزه خاصی نیز وجود دارد که مربوط به همان روزه جوارح است. البته نوع سومی از روزه وجود دارد که علمای اخلاق و عرفان از آن به عنوان روزه خاص‌الخاص نام می‌برند و انسان قلب خود را برای روزه‌داری آماده می‌کند و تمامی اعمال خود را برای خدا انجام می‌دهد.

عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی اظهار کرد: انسان باید سعی کند که به ویژه در ماه رمضان به گونه‌ای روزه‌ بگیرد و اخلاق را رعایت کند تا بتواند از مراحل اول و دوم روزه‌داری یعنی مراحل عام و خاص، که مربوط به روزه جوارح است، به مرحله سوم یعنی مرحله خاص‌الخاص راه پیدا کند. از امیرالمؤمنین(ع) سؤال شد که چگونه به این مقامات دست پیدا کرده‌اید؟ امام(ع) فرمودند: «کنت بوابا علی باب قلبی؛ من دربان قلبم شدم».

وی ادامه داد: انسان باید در ماه رمضان به گونه‌ای از خود مراقبت کند که اجازه ندهد هر چیزی وارد قلب او شود. یکی از مسائلی که به روزه‌داری افراد جلا می‌بخشد، سپردن جان و دل به کلام الهی است. ماه رمضان، ماه بهار قرآن و نزول آن است. پس می‌طلبد که روزه‌داران ارتباط خود با کلام الهی را بیشتر کنند.

احتشامی‌نیا با بیان اینکه ارتباط بیشتر با قرآن در ماه رمضان به دستیابی افراد به تقوا کمک شایانی خواهد کرد، اظهار کرد: البته روزه‌داران باید در کنار کلام الهی به قرآن ناطق یعنی امام زمان(عج) نیز توجه کنند. همان‌گونه که پیامبر اکرم(ص) در حدیث شریف ثقلین فرمودند که دو چیز گران‌بها یعنی قرآن و اهل بیت(ع) را برای مسلمانان به یادگار می‌گذارند، باید توجه و توسل خود به امام زمان(عج) را بیشتر کنیم.

عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی تصریح کرد: روزه‌داران باید متوجه مقامات حضرت باشند و سعی کنند که ارتباط خود را با ایشان، که پدر امت هستند، از طریق خواندن دعاهای سفارش‌شده در مفاتیح و دیگر کتب ادعیه، صدقه دادن از جانب ایشان و… بیشتر کنند. این کارها باعث خواهد شد تا روزه روزه‌داران در مسیر حقیقی خود یعنی دستیابی به سعادت و کمال قرار گیرد.

2323