خدایا! راه خشنودی‌ات را نشانم بده

پیامبر اکرم (ص) در بیست و یکمین روز از ماه مبارک رمضان دست به درگاه الهی برداشته و اینگونه دعا کردند: اَللّهُمَّ اجْعَلْ لِی فِیهِ إِلَی مَرْضَاتِک دَلِیلا وَ لاتَجْعَلْ لِلشَّیطَانِ فِیهِ عَلَی سَبِیلا وَ اجْعَلِ الْجَنَّةَ لِی مَنْزِلا وَ مَقِیلایا قَاضِی حَوَائِجِ الطَّالِبِینَ. خدایا در این ماه برای من به سوی خشنودی‌ات دلیلی قرار ده و برای شیطان راهی به سوی من قرار مده و بهشت را منزل و آسایشگاهم قرار ده، ای برآورنده حاجات درخواست کنندگان.

حجت الاسلام حسن عامری استاد حوزه علمیه حضرت عبدالعظیم به خبرنگار معارف ایرنا گفت: وجود معنوی انسان شباهت های بسیاری با وجود مادی او دارد، به گونه ای که گاهی قواعد حاکم بر وجود مادی انسان بر مسائل معنوی و روحی او نیز اثر می گذارد. یعنی همانگونه که وجود مادی انسان به تنفس نیاز دارد تا اکسیژن و هوای پاک را جذب و آلودگی ها را دفع کند، روح انسان نیز اینگونه است.

وی افزود: در دعای امروز نیز می بینیم که وجود پیامبر اکرم (ص) این جذب و دفع را که نیاز روحی انسان است با دو تعبیر آورده است. اول این که خدایا برای رسیدن به آنچه تو را خشنود می کند و موجبات رحمت تو را فراهم می کند راهی برای ما نشان بده و دوم این که خدایا هرگز در روح و فکر من راهی برای نفوذ شیطان قرار نده.

این استاد حوزه اضافه کرد: در این دعا از خدا می خواهیم تا ادراک های قلبی ما را به گونه ای قرار دهد که بتوانیم بر سر دو راهی ها کاری را انجام دهیم که مورد رضایت الهی باشد. چون انسان باید مسیری را پیدا کند و یک روشنایی چه از نظر علمی یا عقلی برای او بوجود بیاید که بداند چه چیزی خدا را راضی می کند.

وی ادامه داد: پیامبر اکرم (ص) برای رسیدن به رضایت الهی از واژه دلیل استفاده کردند اما برای دوری از تسلط شیطان واژه سبیل یعنی راه را به کار بردند. چون شیطان هیچ تسلطی بر انسان ندارد و در آیات و روایات آمده است که شیطان فقط انسان را وسوسه می کند.

عامری افزود: با این حال می بینیم که انسان گاهی راه نفوذ شیطان را در خود ایجاد می کند. البته پیامبر اکرم (ص) در خطبه شعبانیه فرمود که شیطان در ماه مبارک رمضان در زنجیر است ولی ممکن است انسان شیطان را دعوت کند و ردپایی از شیطان در وجود خود قرار دهد تا شیطان بر او مسلط شود. مثلا وقتی کسی دروغ می گوید راهی را برای تسلط شیطان در خود ایجاد کرده است.

وی اضافه کرد: اگر بتوانیم رضایت الهی را کسب کنیم و راه نفوذ شیطان را ببندیم آنگاه طبق دعای روز بیستم آرامش بر دل انسان حاکم می شود و اگر کسی می خواهد از جایگاهی خوب و با آسایش برخوردار باشد، باید برای مرضات الهی دلیلی پیدا کند و راه های نفوذ شیطان را بر خود ببندد که نتیجه آن فراهم شدن موجبات آسایش انسان و راهیابی به بهشت خواهد بود.

به نظر برخی کارشناسان یکی از مقام های بزرگ این است که هم خدا از انسان راضی باشد و هم انسان از خدا. حجت الاسلام علی‌رضا شاه فضل قمصری گفت: در این دعا از خدا می خواهیم ما را راهنمایی کند تا موجبات رضایت الهی را درک نماییم. یکی از مقام های بزرگ برای انسان این است که خدا از فرد راضی باشد و فرد هم از خدا راضی باشد و تعبیر «رضی الله عنهم و رضوا عنه» در چندین جای قرآن کریم مطرح شده است.

وی افزود: این که خدا از انسان راضی باشد به این معناست که فرد به گونه ای رفتار کند که رفتار او مورد رضایت الهی باشد و اگر انسان دستورات الهی را اطاعت نماید و از آنچه خدا نهی کرده، دوری کند رضایت الهی را به دست می آورد اما اینکه فرد از خدا راضی باشد به این معناست که فرد به مرحله ای از معرفت برسد که بداند هر آنچه خدا به او می دهد، خیر محض است. این که فرد بداند خدا ذره ای به کسی ظلم نمی کند و جز خیر برای بنده اش نمی خواهد.

استاد معارف دانشگاه علوم پزشکی کاشان اضافه کرد: یکی از اشکالاتی که در مسیر بندگی برای انسان ها رخ می دهد این است که گاهی اوقات انسان به دلیل عدم معرفت کافی نسبت به خدا، از خدا گله می کند و در ذهن خود یا به زبان می گوید چرا خدا این اتفاق را برای من رقم زد. انسانی که به درجه «رضوا عنه» رسیده باشد، هیچگاه از خدا گله نمی کند و هرگاه پیش‌آمد تلخی هم برای او رخ دهد، سخنش این است که «لا اله الا انت سبحانک انی کنت من الظالمین» یعنی خدایا در این مساله، تو ایرادی نداری بلکه اشکال از من است.
وی اضافه کرد: در فراز دوم از خدا می خواهیم در این ماه به ما کمک کند تا راه های شیطان به روی انسان بسته شود و شیطان نتواند بر ما تسلط پیدا کند. شیطان به عنوان بزرگترین دشمن انسان مترصد و در کمین است تا فرصتی برای تسلط بر انسان پیدا کند.

این حافظ قرآن تاکید کرد: شیطان از هر فرصت و روزنه ای برای ورود به ذهن و عمل انسان استفاده می کند. حال اگر انسان از خودش مراقبت نکند ممکن است گرفتار گام های شیطان بشود و شیطان در او نفوذ نموده و به مرور زمان بر انسان تسلط پیدا کند، به گونه ای که هر عملی می خواهد انجام دهد، شیطان در کار او نفوذ می کند و کار خیر او را از بین می برد.

وی اضافه کرد: در فراز پایانی این دعا خدا را به صفت اجابت کننده حوایج مردم می خوانیم و از او می خواهیم بهشت را برای ما به عنوان منزلگاه و اقامت گاه دائمی قرار دهد. بالاترین سعادت برای انسان، نجات پیدا کردن از آتش جهنم و ورود به بهشت است؛ نجات از جهنمی که مایه خذلان و خواری انسان است و ورود به بهشتی که جامع جمیع نعمت های الهی است. ماه رمضان بهترین فرصت برای دوری از جهنم و ورود به بهشت است و فضل و رحمت الهی در این ماه بیش از ماه های دیگر برای انسان ها در نظر گرفته شده است.