امکان لیزینگ محصولات دانش‌بنیان فراهم شود

به گزارش گروه علم و ‌آموزش ایران اکونومیست، شرکت‌های دانش‌بنیان که این روزها زیاد از آنها می‌شنویم؛ شرکت‌هایی هستند که با توسل به نیروی انسانی ماهر و دانش‌آموخته دانشگاهی و با استفاده از فناوری سطح بالا به محصول و در نتیجه آن ثروت می‌رسند.

هر چند طی سال های اخیر خبرهای بیشتری از فعالیت شرکت های دانش بنیان در ایران می‌شنویم، قانون حمایت از شرکت‌ها و مؤسسات دانش‌بنیان و تجاری‌سازی نوآوری‌ها و اختراعات مشتمل بر سیزده ماده و شش تبصره پنجم آبان ۱۳۸۹ جهت دستیابی به اقتصاد دانش‌بنیان، به تصویب مجلس رسید و پس از تایید شورای نگهبان همان سال به مجلس شورای اسلامی ابلاغ شد و سال ۱۳۹۲ اولین فهرست از شرکت‌های دانش بنیان به تصویب کارگروه ویژه رسید.

امروز شرکت‌های دانش‌بنیان بر اساس آمار معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری به حدود ۶۶۰۰ شرکت رسیده که این شرکت ها بر اساس ماهیت و فعالیت‌شان، به دو گروه شرکت‌های دانش‌بنیان تولیدی و نوپا و دانش‌بنیان‌های نوپا یا تولیدی نیز بر اساس نوع فعالیت، پیچیدگی و اهمیت فناورانه در ۳ گروه نوع یک، نوع دو یا نوع ۳ دسته بندی شده‌اند.

شرکت‌های دانش‌بنیان در حوزه‌های گوناگون فناوری از جمله فناوری زیستی، کشاورزی، صنایع غذایی، دارو، فرآورده‌های پیشرفته تشخیص و درمان، مواد پیشرفته، محصولات مبتنی بر فناوری‌های شیمیایی، ماشین‌آلات پیشرفته، تجهیزات پزشکی، برق، الکترونیک، فوتونیک، مخابرات، فناوری اطلاعات و ارتباطات، نرم‌افزارهای رایانه‌ای و خدمات تجاری‌سازی بیش‌ترین حجم از تولید محصولات و خدمات دانش‌بنیان را ارائه می‌دهند.

در حالی که سهم شرکت‌های دانش‌بنیان از اقتصاد کشور در سال ۱۳۸۹، حدود ۲ هزار میلیارد ریال بود در سال ۱۴۰۰ میزان فروش شرکت‌های دانش‌بنیان از ۹۰۰ هزار میلیارد فراتر رفت که رشدی بیش از ۴۵۰ درصدی را نشان می‌دهد.

با وجود این، میزان موفقیت این شرکت ها و اشتغال زایی آنها با توجه به توان اقتصاد داخلی کشور هنوز کافی نیست و حضرت آیت‌الله خامنه‌ای رهبر انقلاب اسلامی در پیامی به‌ مناسبت آغاز سال ۱۴۰۱، سال جدید را سال «تولید؛ دانش‌بنیان، اشتغال‌آفرین» نام گذاری و بر تولید دانش‌بنیان و متکی بر دانش‌ و پیشرفت های علمی و همچنین تولید اشتغال‌آفرین تاکید کردند.

شرکت های دانش بنیان که عمدتا با ابتکارها و سرمایه‌گذاری‌های فردی کار خود را آغاز می‌کنند در ادامه حتی با وجود برخورداری از تسهیلات مختلف با مشکلاتی هم در زمینه های مختلف از اعطای مجوز تا دشواری های صادرات محصولات و غیره روبرو هستند. پرونده خبری دانش‌بنیان‌ها؛ چالش‌ها و دستاوردها پای صحبت فعالان این شرکت‌ها در حوزه های مختلف نشسته است.

مجتبی وطن‌آرا عضو هیات مدیره و مدیر اجرایی شرکت دانش‌بنیان فناوری دارویی درسا به‌ساز مستقر در مرکز رشد پژوهشگاه شیمی و مهندسی شیمی در گفت وگو با ایران اکونومیست در مورد فعالیت‌های این شرکت اظهار داشت: تجهیزات تولیدشده توسط این شرکت در مرحله تحقیق و توسعه صنایع دارویی، شرکت های زیست فناوری، صنایع شیمیایی و صنایع غذایی و غیره به کار گرفته می شود و سعی داریم بازوی فنی خوبی برای پژوهشگران در مراحل مقدماتی انجام یک فعالیت علمی نوین باشیم.

وی در مورد دستگاه‌های ساخته شده که طی هشت سال فعالیت به مرحله تولید و تجاری سازی رسیده‌اند، توضیح داد: دستگاه هایی که ساخته‌ایم شامل دستگاه های اسپری درایر/ Spray Dryer یا خشک‌کن پاششی جهت خشک کردن، فریز درایر/Freeze Dryer یا خشک‌کن انجمادی، رآکتورهای شیمیایی شیشه ای ژاکت‌دار Glass Jacketed Reactors، دستگاه اکسترودر اسفرونایزر Extruder Spheronizer، پایلوت روتاری اواپراتور یا دستگاه تقطیر در خلا/ Rotary Evaporator (در حجم ۲۰ لیتر) که برای جداسازی حلال‌های آلی در طیف گسترده ای از صنایع یادشده کاربرد دارد.

وی در مورد صرفه جویی ارزی ناشی از تولید این دستگاه ها گفت: تولید این دستگاه ها به طور کلی بین ۵۰ تا ۷۰ درصد صرفه جویی ارزی برای کشور داشته است. عمده دستگاه‌ها دانش بنیان است و توسط کارگروه ارزیابی شرکت های دانش بنیان معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری تایید شده است.

مدیر اجرایی شرکت دارویی درسا به‌ساز ادامه داد: فعالیت شرکت از سال ۹۲ به صورت جدی و با رویکرد ساخت تجهیزات با کیفیتی مطلوب و در شان جامعه تحقیقاتی کشور شروع شد، البته شرکت طی سال های ۸۴ تا ۹۲ به صورت ساخت تجهیزات به صورت سفارشی فعال بود؛ ولی از ۹۲ به بعد، با تصمیم هیئت‌مدیره و بهره‌مندی از فضایی که توسط معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری در قالب "نمایشگاه تجهیزات آزمایشگاهی ساخت ایران" ایجاد شده بود دستگاه هایی کاربردی در حوزه های نام برده شناسایی و بررسی شد و با رویکرد تجاری سازی و ساخت بر مبنای یک برنامه تولید مشخص فعالیت شرکت جهت گیری متفاوتی پیدا کرد. این رویکرد با توجه به اینکه شرکت از ظرفیت خوبی در بخش های شیشه گری علمی، مکانیک و الکترونیک برخوردار است با توفیقات خوبی همراه شد.

وی در مورد افراد مشغول به فعالیت در این شرکت گفت: اعضای هیات علمی در رشته داروسازی، میکروبیولوژی، همچنین دانش آموخته های حوزه الکترونیک، مکانیک و فناوری اطلاعات را برای ساخت بخش های مختلف دستگاه ها در شرکت داریم و از توانمندی آنها استفاده می کنیم.

وطن آرا در مورد بودجه شرکت اظهار داشت: شروع فعالیت شرکت با سرمایه گذاری حداقلی توسط شرکا انجام شد و در ادامه درآمد شرکت از فروش محصولات بوده است.
مدیر اجرایی شرکت درسا به‌ساز در کنار بحث قیمت، ارائه خدمات پس از فروش مطمئن در حوزه ساخت تجهیزات عامل بسیار مهمی برای فروش و حفظ مشتریان می باشد و علاوه بر آن رها نکردن مشتری پس از آنکه خرید توسط یک مرکز انجام شد و باید این اطمینان خاطر را برای مشتری فراهم کرد که در تسلط کامل بر روی دستگاه فروخته شده در کنارشان هستیم.

وی در مورد عرضه محصولات دانش بنیان تولید شده به بازار هدف گفت: دستگاه های تولیدی به ترتیب رآکتور ها از سال ۹۲ در حال فروش است، خشک کن پاششی از سال ۹۴، خشک کن انجمادی از سال ۹۵، اکسترودر اسفرونایزر از سال ۹۵ ساخته شده و همواره بر اساس بازخورد مشتریان سعی بر آن بوده است که دستگاه ها ارتقا داشته باشند و گوشی شنوا برای پیشنهادات مشتریان داشته باشیم.

دستگاه تقطیر در خلاء؛ آخرین دستاورد شرکت درسا به‌ساز

مدیر اجرایی شرکت درسا به‌ساز گفت: آخرین دستگاهی را هم که به سبد محصولات مان اضافه کردیم در آذر ۱۴۰۰ بود به نام دستگاه پایلوت روتاری اواپراتور که در حجم پایلوت و ۲۰ لیتر است. این دستگاه با چرخش و در شرایط خلا حلالی را که داخل آن است به دلیل سطح تماس زیادی که ایجاد می کند و از طرف دیگر هم به خلا وصل است از عصاره ها و نمونه های شیمیایی جدا می کند.

وی در مورد مشکلات پیش‌روی شرکت های دانش بنیان به طور کلی و این شرکت به طور خاص نیز گفت: دغدغه های اولیه را گذرانده ایم که بحث اعتمادسازی نسبت به محصول ایرانی است که بعد از فروش های اولیه به طور خودکار اعتماد لازم ایجاد می شود.

به گفته وطن آرا مشکل اصلی شرکت های دانش بنیان در حال ساخت این تجهیزات این است که دستگاه های دانش بنیان در تعداد محدود ساخته می شود و به دلیل قیمت بالای قطعاتی مانند سنسور، شیرهای برقی و هزینه های بالاسری زیاد تا حدودی قیمت تمام شده بالاست.

وطن آرا تاکید کرد: با تمام این مسائل برای مصرف کننده بسیار خوشایند است که دستگاه ایرانی عملکرد مشابه دستگاه اروپایی را استفاده کند و قیمت آن هم مثلا در مورد اسپری درایر (خشک‌کننده پاششی) یک سوم دستگاه اروپایی باشد.

لیزینگ را جدی بگیریم

وی گفت: بیشترین کمک دستگاه های دولتی می تواند کمک به ایجاد زمینه های تبلیغاتی و اطلاع رسانی و ایجاد بستر فروش محصولات دانش بنیان باشد. کار دیگر هم لیزینگ است که صندوق نوآوری و شکوفایی از چند سال قبل شروع کرده ولی مراحل زمان بر و سخت است و برای فروشنده جذابیت ندارد.

وطن آرا ادامه داد: صندوق نواوری شکوفایی می تواند راحت تر تسهیلاتی برای خرید محصول ایرانی فراهم کند. این امر خیلی می تواند به توسعه بازار شرکت ها کمک کند. صندوق نوآوری و شکوفایی در کنار خریدار قرار می گیرد، و بخشی را مبلغ فروش را تقریبا ۳۰ درصد را خریدار می دهد و مابقی را صندوق به صورت اقساط از خریدار می گیرند ولی با فروشنده تسویه کند. این خدمت بسیار می تواند در بحث توسعه بازار محصولات دانش بنیان نقش بسزایی را ایفا کند.

وی در مورد صادرات محصولات تولیدی نیز گفت: برای صادرات گام هایی را برای کشورهای همسایه ها برداشتیم ولی کار سخت است زیرا هم رقابت بیشتر می شود و هم ملاحظاتی وجود دارد و انجام این کار راحت نیست.
نهادهای دیگر می توانند در صادرات کمک کنند.

البته معاونت علمی و فناوری خانه های نوآوری و کارگزاران صادراتی را ایجاد کرده ولی باید این فعالیت تخصصی و هدفمند شود؛ زیرا یک کارگزار صادراتی باید حوزه های زیادی را مدیریت کند و داشتن تخصص بر روی این حجم از محصولات دانش بنیان ساده نیست. باید در حوزه های مختلف با هم افزایی شرکت ها و بسترهای حمایتی موجود طرح صادراتی جامع وجود داشته باشد تا بتوانیم در زمینه صادرات موفق شویم.