چگونه مغز زندگی مدرن را مدیریت می­کند

پریسا نظرپور روانشناس و مشاور در یادداشتی اختصاصی برای میگنا نوشت در فوریه ی سال جاری یک مورد پزشکی منتشر شد که در مورد دختری بود که از زمان دانشجوئی به بیماری مبتلا شده بود. در ابتدا بیماری او بیش فعالی تشخیص داده شد، سپس دوقطبی و در آخر روان پریشی. او پدر و مادرش را نمی­شناخت، پارانوئید بود و بطور کلی ناهماهنگ بود.او در بیمارستان به بخش روانپزشکی منتقل و بستری شد.
خوشبختانه در بیمارستان یکی از پزشکان متوجه شد که او در راه رفتن مشکل دارد و این برای سن او عجیب بود، بهمین دلیل دستور سی تی اسکن داد و متوجه شدند یکی از مجراهای مغزش بصورت مادرزادی مانع از تخلیه­ ی مایع مغزی شده(بیماری هیدروسفالی) و همین سبب شده قشر پیش پیشانی، فشرده شود. جراحان مجرا را بازکردند و روز بعد او پس از سالها خودش بود.
این داستان به دلیل شیوع هیدروسفالی بین جوانان روایت نشده است، بلکه به این دلیل روایت شد که اهمیت قشر پیش پیشانی در عملکرد ما نشان داده شود. وقتی این قسمت آسیب می­بیند برخلاف سایر قسمتهای مغز، از کار نمی­افتند بلکه ترکیبی از تفکر، احساس و رفتار به صورت ناگزیر تغییر می­کند. این موضوع ناگزیر است که این قسمت مغز پلی است بین زندگی مدرن ما و بیماری­های مدرن ما.
در دنیای مدرن تعداد بیماریهای روانی افزایش یافته است. اینکه زندگی خود را جوری مدیریت می­کنیم که انگار یک وسیله است. اینکه مدام به جای اینکه مهارت بیاموزیم وبا افراد دیگر خاطره بسازیم و روابط خود راگسترش دهیم، به این فکر می­کنیم که چه کاری انجام دهیم. اینها خواسته های زندگی مدرن است. شدت وسرعت زندگی کنونی در هیچ برهه ی دیگری از تاریخ وجود نداشته است. اما در این بین چه چیزی آسیب می­بیند؟

تحقیقات در علوم اعصاب نشان می­دهد که قشر پیش پیشانی آخرین قسمتی از مغز است که تکامل یافته است و قدرتمندترین و پیشرفته ترین قسمت مغز ما محسوب می­شود وما دنیا ی تکنولوژی خود را با آن ساخته ایم.
قشر پیش پیشانی عملکرد اجرایی ما را میسر می­سازد. توجه انتخابی( اینکه بتوانیم توجه خود را روی یک نکته معطوف بداریم)، جابجائی ذهنی ( اینکه بتوانیم در زمان نیاز توجه خودرا از موضوعی به موضوع دیگر بدهیم)، بازنمائی ذهنی( اینکه در ذهن خود چیزهائی را ببینیم که در دید ما قرار ندارند)، اینها به علاوه ی اینکه ما می توانیم جوهر یک مکالمه را درک کنیم ویا دریابیم که طرف مقابل ما چه فکر ویا چه احساسی دارد. همگی کارکردهای قشر پیش پیشانی هستند.
دو عملکرد دیگر آن یکی حافظه­ فعال است که به مانند یک کامپیوتر قوی عمل می­کند و دیگری توانائی ما در مهار احساسات است.
یک مثال خوب برای درک حافظه­ فعال و قشر پیش پیشانی آشپزی است. یک آشپز در آن واحد می تواند 4 قابلمه روی گاز داشته باشد و به همه آنهاتوجه داشته باشدو غذاهای متعددی را مدیریت کندو به کارهای دیگرش همچون جواب دادن تلفن و... بپردازد. چون او اطلاعات هر 4 مدل غذا را در حافظه­ فعال خود دارد.

ولی باید گفت که قشرپیش پیشانی در حالت استرس عملکردش مختل می شود. قشر پیش پیشانی برای کار آرام طراحی شده است و نه کار دیوانه وار. این قشر می­تواند کار دیوانه­ وار را انجام دهد و لی نه در طولانی مدت.
زندگی مدرن ایجاب می­کند که در مدت زمان زیادی بتوانیم کارهای پیچیده و انتزاعی را انجام دهیم ودر طول روز تحت فشار واسترس زیادی قرار بگیریم. وقتی تحت استرس هستیم زود عصبانی می­شویم و نمی توانیم روی احساساتمان کنترل داشته باشیم. همچنین پیداکردن کلمات برایمان سخت می شودو این یعنی اینکه در عملکرد قشر پیش پیشانی اختلال ایجاد شده است.
با انجام دادن این کارودراسترس قرار گرفتن خودرا در برابر هر بیماری روانی که ممکن است بصورت ژنتیکی مستعد آن باشیم آسیب پذیر می­کنیم و احتمال بروز آنرا بالا می بریم. اکنون دانشمندان می­توانند تغییرات پیش آمده در قشر پیش پیشانی انسان سالم را از فردی که آسیب روانی دارد کاملا مشخص کنند.

زندگی مدرن با کار بی وقفه و ارتباطات اجتماعی کم و یا فقدان روابط اجتماعی موثر سبب بالا رفتن استرس ودر نتیجه آسیب به قشر پیش پیشانی و نهایتا بروز بیماری های روانی که بصورت ژنتیکی مستعدآن هستیم می­شود.