درمان اختلال‌های روانی با واقعیت مجازی

پس از تغییر نام «فیسبوک» به «متا»، جدیدترین اپلیکیشن‌های واقعیت مجازی سر و صدا‌های فراوانی به پا کرد. اکنون می‌توان به این دنیا‌های سه بعدی از طریق عینک‌های واقعیت مجازی، تلفن‌های همراه و رایانه‌های رومیزی و کنسول‌های بازی دسترسی داشت و می‌توان در آن‌ها تجاربی را کسب کرد که بسیار شبیه به واقعیت هستند.

اما دانشمندان امروزه از امکان متحول ساختن این فناوری برای استفاده در زمینه سلامت روان و درمان اختلال‌های روانی مانند فوبیا‌ها و افسردگی سخن می‌گویند. اگرچه ممکن است این مسأله در ابتدا تعجب آور به نظر بیاید؛ اما «واقعیت مجازی» فناوری جدیدی نیست و از دهه نود میلادی مورد استفاده بوده است؛ هرچند در آن زمان تکنیک‌های بکار گرفته شده برای درمان برخی از اختلال‌های روانی ساده‌تر بودند؛ اما دانشمندان امروزه به دنبال استفاده‌ای مؤثرتر و واقع بینانه‌تر از این فناوری هستند.

در این گزارش به این مسأله که «واقعیت مجازی» چیست و چگونه در درمان بیماری‌ها مؤثر واقع می‌شود.

درمان با واقعیت مجازی چیست؟

درمان با واقعیت مجازی یکی از انواع درمان است که برای اختلال‌های روانی و ذهنی استفاده می‌شود.

در این روش، بجای انکه بیمار با درمانگر خود چهره به چهره روبرو شود، با او از طریق «واقعیت مجازی» و از طریق نمایشگری که روی سر وی قرار گرفته و از طریق دستگاهی عینک مانند، تعامل می‌کند.

این مسأله از آن جهت مهم است که فردی که دچار آسیب روانی شده است و یا از نگرانی رنج می‌برد، ممکن است برای صحبت مستقیم و رو در رو با یک فرد دچار مشکل باشد و با این مسأله راحت نباشد؛ اما زمانی که در خانه اش به سر می‌برد و عینک و یا دستگاه واقعیت مجازی را زده است، ممکن است بیشتر با درمان همراهی کند.

بر اساس یک پژوهشی که به تازگی انجام شده است، ۳۰ درصد از شرکت کنندگان، درمان با واقعیت مجازی را ترجیح می‌دهند. بر این اساس، پژوهشی جدید که در سال ۲۰۲۲ در مجله «Frontiers in Virtual Reality» به چاپ رسیده است، نشان داد زمانی که شرکت کنندگان با استفاده از چهره‌های سمبلیک واقعیت مجازی مسائل شخصی خود را مطرح می‌کنند، ۳۰ درصد از آن‌ها صحبت با چهره‌ای کامپیوتری (آواتار) را به صحبت رودر رو ترجیح می‌دادند.

کارشناسان می‌گویند نتایج این بررسی می‌تواند راه جدیدی را برای بررسی تجربه‌های درمانی باز کرده و راهی را برای رسیدن به افرادی که در گفتگو با یک درمانگر در شک و تردید به سر می‌برند، بگشاید.

در این روش، شرکت کنندگان با قرار دادن یک صفحه نمایش بر روی سر خود، با «چهره‌ای کامپیوتری» (یک آواتار) صحبت می‌کردند که به واسطه فردی دیگر و با استفاده از حرکت صوت و بدن وی فعال شده بود.

پس از این گفت و گوها، از شرکت کنندگان خواسته شد تا تجربه شان در خصوص گفتگو درباره مسائل شخصی با یک چهره کامپیوتری را ارزیابی کنند. در میان سؤالات داده شده، از آن‌ها خواسته شد که لذت‌بخش‌ترین راه، روش مکالمه‌ای که آن‌ها را راحت‌ترین می‌پنداشتند و سخت‌ترین راه را رتبه‌بندی کنند.

نتایج نشان داد در حالی که بیشتر شرکت‌کنندگان صحبت چهره به چهره را لذت‌بخش‌تر ارزیابی کردند، اما حدود ۳۰ درصد از شرکت‌کنندگان اعلام کردند که احساس راحتی بیشتری در افشای تجربیات منفی خود در واقعیت مجازی دارند. همین مسأله نشان می‌دهد پتانسیل زیادی برای استفاده از این نوع فناوری در آزمایش‌های بالینی در آینده وجود دارد.

همچنین بر اساس اعلام نشریه «نیویورک تایمز» این فناوری برای کاهش عوارض استرس پس از شوکی که به سربازان عراقی و نیز جنگ افغانستان بروز کرده بود، استفاده شد و مشخص گردید استفاده از این فناوری، مؤثر است.

درمان فوبیا با استفاده از واقعیت مجازی‌

می‌توان هراس یا «فوبیا» را نیز با استفاده از واقعیت مجازی و از طریق شبیه سازی با موضعی که بیمار از آن واهمه دارد، درمان کرد. به عنان مثال می‌توان با استفاده از شبیه سازی بالکن‌ها و پشت بام‌ها در واقعیت مجازی، به درمان افرادی پرداخت که دچار «آکروفوبیا» یا همان «ترس از ارتفاع» هستند. در این روش بیمار به مرور زمان احساس کنترل بر ترس هایش و توانایی سازگاری و مقابله با ان را پیدا می‌کند.

واقعیت مجازی همچنین در درمانی فوبیا‌هایی نظیر «ترس از عنکبوت»، «ترس از پرواز»، «ترس از فضا‌های بسته» و «ترس از سخنرانی در برابر جمع» مؤثر بوده است. واقعیت مجازی همچنین می‌تواند راه حلی برای افسردگی نیز به شمار رود.

منبع: arabic post