ارایه طرح معاونت زبان به صدا و سیما

به گزارش ایران اکونومیست به نقل از روابط عمومی حوزه هنری، نشست علمی «زبان شناخت» با اجرای مهدی صالحی دبیر انجمن ویرایش و درست نویسی و سخنرانی فاطمه عظیمی فرد استاد دانشگاه و پژوهشگر زبان رسانه و با حضور مهمانانی همچون ناصر فیض شاعر و طنزپرداز در سالن طاهره صفارزاده حوزه هنری برگزار شد.

در ابتدای این نشست دبیر انجمن ویرایش و درست نویسی گفت: در زندگی روزمره با رسانه ها هر روز درگیر هستیم و به همین منوال، با زبان در ارتباط هستیم. باید در نظر بگیریم که صدا و سیما و رسانه ها چطور از زبانها کارکرد می گیرند و از آنها استفاده می کنند. بنابراین شاخه های مختلف مثل زبان شناسی و غیره را باید بشناسند و به شناخت گویش‌ها و لهجه ها اهتمام بورزند و از آنها طوری استفاده کنند که گویش وران مکدر نشوند.

مهدی صالحی درخصوص شورای ویرایش در صدا و سیما اظهار داشت: قبلاً شورای ویرایش در رسانه ملی وجود داشت که وظیفه زیبا سازی زبان را در آثار رسانه ملی عهده دار بود، اما متأسفانه این شورا منحل شد و دیگر روی کار نیامد و کسانی که سالها در این حوزه فعالیت می کردند، از کار بیکار یا جابجا شدند و دیگر آن کارکرد و بازدهی را نداشتند.

وی افزود: یکی از مطالبات ما ناظر زبان است که کسی اگر در رسانه ملی شعر می خواند یا برنامه می گذارد، شعر غلط نخواند و غیره که هنوز محقق نشده است. تولید برنامه های آموزشی همچنان محقق نشده است. ‌با توجه به حجم تولیدات استانی و کشوری و بین المللی به حجم عظیمی از زبانشناسان نیاز داریم که در تولیدات کمک کنند تا این اشکالات رفع شود.

صالحی اظهار داشت: طرح معاونت زبان به صدا و سیما تقدیم شده است؛ زیرا کار از یک کار گروه که چهار ادیب و زبانشناس عضو باشند، گذشته است. هر شبکه باید گفتمانی داشته باشد و برنامه مدون و مشخص شاخصه های زبانی معینی را متناسب با مخاطب دنبال کند.

وی تصریح کرد: رسانه ملی، رسانه لال است؛ زبان دارد و نمی تواند بگوید. بعد از ترور شهید سردار قاسم سلیمانی شبکه ها تا چند ساعت نمی دانستند چه بگویند و هنوز این مشکل رفع نشده است. نیاز به زبانشناس است تا در رسانه ملی حضوری ملی و جهادی داشته باشند.

صالحی درباره اهمیت زبان فارسی از زبان رهبر معظم انقلاب اسلامی گفت: مردم باید از زبان ما بفهمند امام رحلت کرده است و یک بیانیه نوشته شود. ما این آدم‌ها را نداریم و از زبانشناسان در این حوزه استفاده نمی کنیم. در بحرانها نمی دانیم چه می خواهیم انجام دهیم و چه می خواهیم بگوییم. تأمل در این باره نیازمند زبانشناس است. شبکه های خارجی دارند از اختلالات شناختی استفاده می کنند و رسانه ملی دروغگو نشان داده می شود.

استاد دانشگاه و پژوهشگر زبان رسانه نیز در ادامه این نشست با اشاره به اهمیت رادیو و تلویزیون در آموزش زبان فارسی گفت: رادیو و تلویزیون وظیفه آموزش زبان رسمی را بر عهده دارد و رسانه ملی عنایت ویژه به آموزش زبان دارد.

فاطمه عظیمی فرد اظهار داشت: در حال حاضر، زبان معیار، ملی و رسمی هر سه مورد یکی شده است. زبان رسمی برای اهالی سیاست است و زبان ملی خواسته ملت است. در حال حاضر، بیش از ۷۰ زبان، گویش و لهجه در ایران وجود دارد. زبان فارسی بدون اینکه خواسته ملت باشد، زبان ملی و رسمی شده است.

وی به تشریح معیارهای آموزش زبان از نظر یونسکو پرداخت و گفت: یونسکو درباره اهمیت آموزش زبان چند معیار شامل استمرار، طراحی و برنامه ریزی با پشتوانه محتوایی و مکمل های مکتوب و بسته های فرهنگی در فضای مجازی تعریف می کند.

عظیمی فرد در خصوص مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی برای آموزش زبان فارسی گفت: نقشه مهندسی فرهنگی کشور در شورای عالی انقلاب فرهنگی درباره ارتقای جایگاه و گسترش زبان و ادبیات فارسی و حمایت و ایجاد انگیزه برای تولید آثار مرتبط به زبان فارسی به تصویب رسیده است. مهمترین عنصر هویتی زبان و یکی از مشکلات کلان کشور درباره برنامه ریزی زبانی است؛ در صورتی که گسترش زبان یکی از راهبردهای گسترش فرهنگی است.

وی به تشریح تاریخچه ورود رادیو و تلویزیون به ایران پرداخت و پنج مصوبه در رابطه با رادیو و تلویزیون ایران در سال ۱۳۵۰ را کمک به پیشبرد و شناساندن فرهنگ ایران، پرورش ذوق هنری، رشد سیاسی عامه، هدایت افکار عمومی در جهت منافع ملی و برنامه های سرگرم کننده عنوان کرد.

پژوهشگر زبان رسانه کارکرد رسانه را آموزش غیر مستقیم دانست و گفت: رسانه باید آموزش غیرمستقیم بدهد. از این رو از رادیو برای آموزش زبان با بی بی سی در اوایل جنگ جهانی دوم استفاده شد و در بی بی سی فارسی، از بدو تاسیس یک زبانشناس بالاترین رتبه را داشته و از کاربری های زبانشناسی در برنامه سازی استفاده شده است. از سال ۱۹۶۰ تلویزیون وارد آموزش زبان شد. آموزش زبان در زیرشاخه فناوری آموزشی سیر طولانی و پنج دوره تاریخی دارد.

عظیمی فرد درباره استفاده از هنرهای نمایشی در یادگیری زبان خاطرنشان کرد: استفاده از نمایش در آموزش به نیمه اول قرن ۲۰ برمی گردد و طبق مطالعات پیرسون، ۵۸ درصد کسانی که در سالهای اخیر زبان یاد گرفتند از طریق مشاهده سریال های خانه پوشالی و بریکینگ بد بوده است.

وی سپس با توضیح مزایا و معایب نمایش یک فیلم به عنوان ابزار آموزشی در حوزه زبان پرداخت و گلایه کرد: در زبان فارسی آثار آموزشی با محوریت آموزش زبان فارسی ساخته نشده هرچند در حال ساخت است. بی بی سی در حوزه آموزش زبان انگلیسی خیلی قدمت دارد و مجموعه های متفاوتی ساخته است. باید اذعان کرد که فقر قالب نمایشی برای آموزش زبان فارسی وجود دارد و قالب مورد نظر اغلب برنامه ها ترکیبی است. مدتی‌ صدا و سیما به دنبال برنامه برای آموزش زبان فارسی بود که محقق نشد چون استراتژی وجود ندارد و همپوشانی ها یکی دیگر از معضلات است.

عظیمی فرد با بیان چند نمونه خارجی در حوزه آموزش زبان گفت: بد نیست برای برنامه سازی به نمونه های خارجی نگاه کرد و الگو گرفت. من پیشنهاد یک نمونه فارسی را دادم. باید در آموزش زبان فارسی همه فهمی و متناسب با همه قشر را در نظر گرفت.

وی تصریح کرد: سایت شبکه پنج تلویزیون فرانسه پر از ارجاعات برای آموزش زبان فرانسه است در صورتی که صدا و سیما این بحث را ندارد و باید فرهنگستان به روز رسانی ها را در سایت صدا و سیما بیاورد. همیشه بحث پژوهش مغفول است و با تولید پیوند نمی خورد. زبان فارسی با ادبیات دو موضوع جدا هستند و همچنان در رسانه ملی خلط مبحث می شود.

مدیر دفتر حفظ و اشاعه زبان فارسی حوزه هنری نیز گفت: برنامه تلویزیونی قندپهلو برنامه نوظهوری بود که مشابه نداشت، از این رو مورد استقبال قرار گرفت؛ هر بار به یک بهانه به آنجا فراخوانده می شدیم زیرا نهادهای مختلف به آن توجه می کردند. از فصل سوم به بعد با شیوه اجرا موافق نبودیم؛ استقبال فصل های اول به این دلیل بود که تازه بود و جاذبه داشت، ولی دیگر نمی شد همینطوری ادامه داد.

ناصر فیض افزود: شرکت کنندگان مشکل داشتند و نمی توانستند وزن و قافیه درست بگویند و گزینش نمی شدند و هیچ اتاق فکری وجود نداشت. آن برنامه صاحب نداشت و متأسفانه رسانه ها نگاه آماری داشتند و به تعداد پیامک ها و این مسائل توجه نمی کردند. برخلاف عصر جدید که صاحب دارد و در شهرستان‌ها برای افراد کار تولید و آموزش داده می شود. «قندپهلو» شروع خوبی داشت و از معدود برنامه هایی بود که از ابتدای انقلاب اسلامی با دو برنامه اول جواب داد و مخاطبان استقبال کردند هرچند تا آخر یکنواخت ادامه پیدا کرد.