آشنایی با رشته جدید «علوم و معارف حدیث شیعه» حوزه‌های علمیه خواهران/ تربیت طلاب خواهر توانمند در عرصه پژوهش‌های حدیثی

​به گزارش خبرگزاری شبستان، مرکز مدیریت حوزه های علیمه خواهران در راستای تحقق رهنمودهای مقام معظم رهبری با راهبرد اصلی گسترش و فراگیر نمودن آموزش علوم اسلامی و حوزوی، امکان تحصیل خواهران علاقه‌مند به علوم دینی را در صدها واحد آموزشی ـ تربیتی حوزوی در سراسر کشور فراهم نموده است.

این مرکز در 3 سطح عمومی، تکمیلی و تخصصی و با طراحی رشته های درسی مختلف امکانی را فراهم کرده است تا خواهران نیز بتوانند با یادگیری علوم حوزوی نقش تأثیرگذاری در عرصه های مختلف علمی آموزشی، پژوهشی و فرهنگی داشته باشند.

یکی از رشته هایی که به تازگی تصویب شده و زمینه اجرای آن در سطح 3 حوزه های علمیه خواهران فراهم شده، رشته علوم و معارف حدیث شیعه است که جهت آشنایی بیشتر با این رشته و اهداف آن گفت‌وگویی با خانم دکتر طیبه حیاتی، دبیر گروه علمی حدیث مرکز مدیریت حوزه های علمیه خواهران داشته ایم که مشروح آن تقدیم علاقه مندان به مباحث حدیثی می شود.

ـ توضیحاتی درباره رشته علوم و معارف حدیث که به تازگی تصویب و به مرحله اجرا در حوزه های علمیه خواهران درآمده است، بفرمایید و این که هدف از راه‌اندازی این رشته چه بود؟

کلیات و عناوین رشته علوم و معارف حدیث شیعه در سال 1399 مصوبه شورای سیاست‌گذاری را گرفت؛ در این رشته سعی شده طلاب با دو محور شناخت مبانی و مسائل و آرائی که مرتبط با دانش‌های مختلف حدیثی هست آشنا شوند؛ ضمن اینکه توانایی تحلیل پژوهشی در طلاب خواهر ایجاد شود تا زمینه ای برای پژوهش‌هایی باشد که مرتبط با مسائل بانوان است.

واضح‌تر و شفاف‌تر درباره رشته، اینکه، جایگاه حدیث و علوم و معارف حدیث در علوم مختلف اسلامی بر همه مشخص است و نقشی که علوم و احادیث شیعه در ایجاد و شکوفایی دانش‌های مختلف اسلامی دارند، برای هیچ کس قابل انکار نیست، تا جایی که حدیث را مادر علوم اسلامی عنوان می‌کنیم.

علاوه بر اینکه توصیه های مقام معظم رهبری هم تأکید بر وجود محدث در حوزه‌های علمیه در کنار فقیه و اصولی دارد که حضرت آقا می‌فرمایند «همانطور که ما نیاز داریم به صورت تخصصی در عرصه فقه و اصول غور(تفکر و تأمل) کنیم، در حدیث نیز، نیاز به متخصصینی داریم تا ابعاد مختلف حدیثی را مورد بررسی قرار دهند.

تعبیر ظریفی که حضرت آقا اینجا دارند، می‌فرمایند که شاید محصول این دانش حتی نقدتر و قابل خرج کردن‌تر نسبت به سایر دانش‌ها باشد.

به هر حال با مجموع این ضرورت‌ها، مسئله ایجاد و تأسیس رشته علوم و معارف حدیث شیعه در دستور کار حوزه‌های علمیه قرار گرفت.

ـ تأسیس گروه علمی حدیث در حوزه های علمیه خواهران چه زمانی صورت گرفت؟

در سال 1399، شهریور و مهرماه، عناوین و کلیات رشته به تصویب شورای سیاست‌گذاری رسید؛ از سال 1399، همزمان با تأسیس گروه علمی حدیث، در مرکز مدیریت حوزه‌های علمیه خواهران تدوین سرفصل‌های رشته در دستور کار قرار گرفت و به همت و تلاش اساتیدی که در گروه در خدمتشان بودیم و همه از اساتید به نام و متخصص در این حوزه هستند، تا پایان سال 1400، مجموعه سرفصل‌ها متن درسی و منابع تدوین شد و بر اساس جلساتی که در کارگروه تخصصی شورای سیاست‌گذاری انجام شد، در فروردین‌ماه 1401 سرفصل این رشته هم به تصویب شورا رسید و خردادماه سال 1410 به مرکز مدیریت حوزه‌های علمیه خواهران ابلاغ شد.

رشته حدیث با توجه به اینکه رشته جدیدی است و تازه تأسیس شده و همین طور اهمیت و کارکردی که خود حدیث دارد، زمینه اجرای آن در مدارس علمیه خواهران فراهم است.

ـ در سال تحصیلی جدید حوزه های علمیه خواهران 1402 ـ1401 آیا این رشته اجرا و تدریس خواهد شد؟

رشته علوم و معارف حدیث شیعه امسال برای اولین بار در دفترچه پذیرش حوزه های علمیه خواهران مطرح شد و امیدواریم با استقبال خوب طلاب، این رشته از مهرماه 1401 در سطح کشور و در سطح 3 اجرایی شود.

برای این رشته اهدافی در نظر گرفته شده که بخشی از آن اهداف کلان و محور تدوین سرفصل‌ها و عناوین است و تلاش شده در این رشته ضمن این که طلاب خواهر با مبانی، اصول، منابع و آرای مختلف حدیثی در حوزه دانش‌های حدیثی آشنا می‌شوند، معارف‌های حدیثی را نیز با بهره گیری از صحیفه سجادیه، نهج‌البلاغه، متون متقدم حدیث شیعه و متون متأخر حدیث شیعه یاد بگیرند.

در این رشته، این امکان برای طلبه فراهم شده تا با استفاده از روش‌های کهن و نوین پژوهشی که همه در سرفصل‌ها تعریف شده، بتواند در عرصه پژوهش‌های حدیثی یک گام جدی و رو به جلو بردارد و این توانمندی را پیدا کند که بتواند به صورت روشمند حدیث را بشناسد و بفهمد.

شناخت روش‌هایی که به وسیله آن می‌تواند معارف حدیثی را در حوزه اخلاق، اعتقادات و تربیت، و خانواده و سایر علوم از متون حدیثی استخراج کند.

توانایی تشخیص احادیث صحیح از احادیث ناصحیح، نقد سندی روایات، نقد متنی روایات، دستیابی به منابع متقدم، منابع متأخر حدیث، همه از اهدافی هستند که با این منویات اساتید تلاش کرده‌اند تا سرفصل‌های رشته علوم و معارف حدیث شیعه را سامان دهند.

طبعاً خروجی این دوره تربیت نیروی انسانی ای است که پاسخگوی شبهات مرتبط با مسائل حوزه‌های حدیثی هستند که آن رسالت اصلی حوزه را محقق می‌کند و در کنار آن طبعاً اساتید توانمندی تربیت می‌شوند که می‌توانند در سطح 2 یا سطوح هم تراز مشغول به تدریس در حوزه‌های علمیه خواهران باشند.

ـ رشته علوم و معارف حدیث شیعه در چند واحد طراحی شده و چه تعداد دروس مشترک و تخصصی دارد؟

رشته علوم و معارف حدیث شیعه در 92 واحد تعریف شده است که از این 92 واحد، 30 واحد دروس مشترک هستند، 58 واحد دروس تخصصی هستند و مجموعاً 4 واحد هم پایان نامه است.

ابتکاری که در گروه علمی حدیث نسبت به دروس مشترک اتفاق افتاد، این بود که این 30 واحد به جهت این که برای طلبه ملال آور نباشد به نگاه تخصصی طراحی شده، به این صورت که سرفصل‌های قابل ارائه به صورت مشترک در فقه، اصول، تفسیر، عقاید و حتی در تجزیه و ترکیب، به گونه ای نوشته شده که متناسب با اقتضائات رشته حدیث و با تأکید بر مسائل پرکاربرد رشته حدیث باشد.

بنابراین طلبه حتی در سی واحد دروس مشترکی که می‌خواند، حتی اگر فقه یا اصول است، فقه و اصولی است که مرتبط با دانش‌های حدیث است و این اتفاق نوین و خوبی بود که نسبت به بازطراحی دروس مشترک در این رشته اتفاق افتاد.

58 واحد دروس تخصصی رشته هم با توجه به اهدافی که خدمت شما عرض کردم، سعی شده به صورت متوازن باشد یعنی هم علوم و دانش‌های حدیثی در سرفصل‌ها و عناوین دیده شود و هم معارف حدیثی؛ مانند متن‌خوانی روشمند، شناسایی معارف حدیثی در ابعاد اخلاقی، اعتقادی، اجتماعی از متون حدیثی، آشنایی با منابع کهن، منابع متقدم و منابع متأخر به صورت ممحض و شناخت صحیفه سجادیه و نهج‌البلاغه.

ـ آیا در این رشته به نیازمندی ها و اقتضائات جامعه بانوان نیز توجه شده است؟

در این رشته تلاش شده طلاب خواهر توانمند در عرصه پژوهش‌های حدیثی تربیت شوند و سعی شده در تمام عرصه‌ها، تدوین سرفصل‌ها به گونه‌ای باشد که مطابق با نیازمندی‌ها و اقتضائات جامعه بانوان است.

اگر متن‌خوانی با رویکرد اخلاقی است، سعی شده اقتضائات جامعه بانوان لحاظ شود؛ اگر متن‌خوانی با رویکرد اعتقادی است، سعی شده اقتضائات جامعه بانوان در نظر گرفته شود، و این سیاست که سرفصل‌ها متناسب با اقتضائات و نیازمندی‌های جامعه بانوان باشند، سعی شده در تمامی 58 واحد تخصصی اشراب شود.

ـ اجرای این رشته در مدارس علمیه خواهران دارای محدودیت خاصی یا خیر؟ و این که قرار است در چه سطح تحصیلی اجرایی شود؟

اجرای رشته دارای محدودیت خاصی نیست و طبق همه رشته‌ها، رشته علوم و معارف حدیث شیعه نیز در دفترچه پذیرش ابلاغ شده است و اگر مدرسه‌ای درخواست اجرا بدهد و بتواند مجوز بگیرد، می تواند رشته را اجرا کند؛ ضمن این که رشته علوم و معارف حدیث شیعه برای سطح 3 طراحی شده است.

ـ با تشکر از شما بابت فرصتی که در اختیار قرار دادید؛ در پایان اگر نکته‌ ای هست، بفرمایید.

امیدوارم که با جایگاهی که حدیث در نظام علوم اسلامی دارد، عرصه فراهم شود و ما شاهد باشیم که در اکثر مدارس علمیه خواهرا این رشته اجرا شود.

پایان پیام/47