نقش شعر فارسی و اندیشه شاعران در تبیین واقعه غدیر

به گزارش خبرنگار اندیشه خبرگزاری شبستان، سعید غدیرخم بزرگ‌ترین عید مسلمانان است. به همین خاطر به آن عیدالله الاکبر و عید آل محمد(ص) گفته می‌شود، برای این روز اعمال مستحبی زیادی در روایات ذکر شده است، از جمله اعمال فردی می‌توان به روزه گرفتن، غسل کردن، عطر زدن، بیزاری جستن، نماز روز عید غدیر، عبادت کردن، دعا کردن، عمل صالح انجام دادن، صلوات فرستادن، حمد کردن و از جمله اعمال اجتماعی نیز می‌توان به تبریک و تهنیت ، توسعه زندگی، مصافحه، برادر شدن، زینت دادن و آذین‌بندی، جشن گرفتن و شادی کردن، قضای حوائج مؤمنان به جای آوردن، مهربانی و عطوفت کردن، طعام دادن، صدقه دادن، هدیه دادن و افطاری دادن اشاره کرد لذا در این خصوص با دکتر «محسن معارفی»،رئیس پژوهشکده علوم انسانی پژوهشگاه جامعه المصطفی(ص)؛گفت و گویی انجام دادیم که در ادامه مشروح آن تقدیم حضورتان می شود.

ضرورت تبیین و شناخت عید غدیر چیست؟

هرچه واقعه ای در زندگی ما مهم تر باشد ما بیشتر در مورد آن صحبت می کنیم. اگر یک واقعه ای نقش محوری داشته باشد، تمام مناسبت های خود را با آن تعریف می کنیم تا بیشتر از آن بهره برداری کنیم. یکی از مهمترین، محوری ترین و اساسی ترین وقایع جهان اسلام عید غدیر خم است لذا این واقعه در گفتمان اهل بیت (ع) بسیار پر تکرار است. شناخت اسامی و اوصافی که اهل بیت (ع) به این روز دادند، می تواند راهنمای خوبی برای ما باشد تا یک شناخت خوبی را از جایگاه این روز در تفکر دینی خودمان به دست بیاوریم.

به هر حال هر صفت و هر اسمی به یک جنبه و زاویه ای از این روز اشاره می کند. برخی از اسامی و صفت ها به اهمیت و ابعاد این روز اشاره می کند. یکی از صفات مهمی که اهل بیت (ع) به این روز دادند، «عید الله الاکبر است». در مناسبت های دینی ما روزهای مختلفی (عید قربان، عید فطر، روز جمعه، ولادت پیشوایان دینی) وجود دارد که ما از آنها به عنوان عید الهی یاد می کنیم، ولی به تعبیر ائمه (ع) بزرگترین عید الهی، «عید الله الاکبر» روز عید غدیر است. همچنین «افضل عیاد امت» «اشرف عیاد امت» «اعظم عیاد امت» همه این تعابیر بیانگر با فضیلت ترین و بزرگترین عید الهی یعنی عید سعید غدیر خم است.

از صفات دیگری که اهل بیت (ع) و پیامبر اسلام (ص) به این روز دادند، این است که این روز باید عید گرفته شود و در آن روز شادی و سرور برپا شود. در روایتی نقل شده است که در روز عید غدیر خم خود پیامبر اکرم (ص) خیمه ای برپا کردند و دستور دادند که مردم به خود حضرت و امیرالمومنین (ع) تبریک بگویند.

در روایات چه عنوان هایی برای روز غدیر بکار رفته است؟

در روایاتی نیز نقل شده است که امروز روز «یوم سرور» و «یوم الفرح» است، یعنی روز شادی و شادمانی، روز «یوم الزینت» است، یعنی روزی که شایسته است، مومنان لباس نو بپوشند حتی روایت است تا جایی که استطاعت مالی دارند از عطر و بوی خوش استشمام کنند همچنین در روایتی آمده، اگر کسی در حالی که به خاطر عید غدیر خود را زینت کرده و در راه بمیرد، او اجر شهید را دارد. همه اینها نشانه اهمیت و جایگاه این روز بزرگ است.

همچنین در روایتی از امام رضا (ع) نقل شده است که ایشان روز غدیر را به روز خنده نامگذاری کرده اند، « هو یوم التبسم فی وجوه الناس من اهل الایمان» اینکه یک روزی به روز لبخند نامگذاری شود این هم بسیار قابل توجه است، چون خود لطیفه گویی و لبخند هم اجر و پاداش زیادی دارد لذا شایسته است که مومنان و محبان اهل بیت (ع) این روز را جشن بگیرند و به روی یکدیگر لبخند بزنند و تبریک بگویند.

هنرمندان چه نقشی در زنده نگه داشتن واقعه غدیر داشتند؟

هنر هنرمندان همیشه بستری بوده برای ثبت و ماندگاری لحظات مهم تاریخی، همان طور که می دانید اگر در یک تمدنی یک پیروزی بزرگ یا جنگی مهم رخ داده باشد، همیشه این صحنه پیروزی توسط هنرمندان و شعرا به تصویر کشیده شده است تا طعم خوش این پیروزی و پیام اهمیت این پیروزی به نسل های آینده منتقل شود.

بر همین اساس هنر و هنرمندان همیشه بستری بوده برای ثبت و ماندگاری لحظات مهم تاریخی، همیشه در طول تاریخ یک پیروزی بزرگی که در یک جنگ مهم بدست آمده آن صحنه مهم توسط هنرمندان ، نقاشان و شعرا به تصویر کشید شده است، واقعه عید غدیر هم از آن وقایع مهم تاریخی اسلام بود که از همان ابتدا مورد توجه شعرا و هنرمندان قرار گرفته است. شعرای مسلمان در طول تاریخ شعرهایی را در وصف غدیر و مدح امام علی (ع) می سرودند که به آن غدیریه می گفتند. بسیاری از شعرای بنام و پارسی گوی ما از قبیل طوسی، مولوی، حافظ، سعدی و شعرای معاصر چون شهریا تبریزی ، غدیریه ها و اشعاری در مدح امیرالمومنین (ع) سروده اند.

در بین شعرای عرب هم سرودن غدیریه بسیار مرسوم بوده است. یکی از اقدامات مهم و در خور توجه این است که این اشعار ثبت شوند تا سندی ماندگار برای ثبت آن لحظه های ناب باشند. در خصوص اشعار عربی، یکی از دانشمندان بزرگی که سعی کرده تمام غدیریه ها و اشعار عربی را درباره واقعه غدیریه جمع کند،علامه بزرگ «عبدالحسین امینی» است. وی کتاب معروفی در خصوص غدیر بنام کتاب «الغدیر فی الکتاب والسنه والادب» که حاوی یازده جلد است و شش جلد آن را اختصاص به جمع آوری اشعاری دادند که درباره واقعه غدیر توسط شعرای عرب سروده شده است.این شعرا شامل شعرای صحابه پیامبر (ص) تا شعرای به نام معاصر هستند.

پایان پیام/35