نسخه گازی شوک نفتی 1973

شباهت‌‌‌ها و تفاوت‌‌‌ها

تحولاتی که به ممنوعیت گاز طبیعی روسیه توسط اتحادیه اروپا منجر شد، کاملا مشابه تحولات پیش از ممنوعیت نفت اعراب است. آن‌طور که وزارت خارجه آمریکا تاریخ این واقعه را توضیح می‌دهد، «در طول جنگ اعراب و اسرائیل در سال ۱۹۷۳، اعضای عرب سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) به تلافی تصمیم ایالات‌متحده برای تامین مجدد ارتش اسرائیل و به دست آوردن اهرم فشار در مذاکرات صلح پس از جنگ، تحریمی را علیه ایالات‌متحده اعمال کردند.»

مساله امروز، حمایت آمریکا و اروپا از اوکراین (در مقابل اسرائیل در سال ۱۹۷۳) پس از حمله نظامی روسیه است. با وجود اعمال برخی تحریم‌‌‌ها علیه روسیه، این مسکو است که در پاسخ، اقدام به توقف یا کاهش جریان گاز طبیعی به کشورهای اتحادیه اروپا کرده است. البته یکی از تفاوت‌های وضعیت فعلی و سال ۱۹۷۳ این است که در آن زمان، آمریکا همچنان نیازمند و خواهان نفت‌خام کشورهای عربی بود که مایل بودند از برخی درآمدهای ناشی از کاهش فروش نفت چشم‌‌‌پوشی کنند؛ اما اکنون آمریکا و اتحادیه اروپا داوطلبانه خرید گاز طبیعی از روسیه را کاهش داده‌‌‌اند که تا حدودی به این دلیل است که روسیه از این درآمدها برای تامین مالی جنگ استفاده می‌کند. تحریم نفت توسط اعراب به ایجاد صف‌‌‌های طولانی برای دریافت خدمات، قیمت‌ بالاتر بنزین و دیگر کالاها و فقدان اهرم فشار آمریکا در روابط بین‌المللی منجر شد.

واکنش آمریکا

ریچارد نیکسون، رئیس‌جمهور وقت آمریکا در پاسخ برنامه‌‌‌هایی را اعلام کرد که بر مبنای آنها تولید نفت این کشور باید افزایش می‌‌‌یافت؛ هرچند ذخایر نفتی در دسترس که با فناوری استخراج آن زمان برداشت می‌‌‌شد، در حال کاهش بود. در نهایت تلاش‌‌‌های دیپلماتیک افزایش یافت و در مارس ۱۹۷۴ تحریم نفتی پایان یافت. با وجود این، کنگره آمریکا نگران بود و قوانینی برای ایجاد ذخایر استراتژیک نفت(SPR) و استانداردهای CAFÉ (که اهداف خاص مصرف سوخت در هر گالن را برای اتومبیل‌‌‌ها و کامیون‌‌‌ها الزامی می‌‌‌کرد) تصویب و در کنار آنها نیز صادرات نفت‌خام را ممنوع کرد. هدف این بود که ایالات متحده به استقلال انرژی برسد. با این حال، در سال ۱۹۷۸ کنگره مسیر اشتباهی را در پیش گرفت و قانون ملی انرژی را تصویب کرد که به‌طور فزاینده‌‌‌ای بر اجباری کردن یا یارانه‌دادن به انواع منابع انرژی جایگزین متمرکز بود. اما در حالی که هزینه‌‌‌ها و یارانه‌‌‌ها طی چند دهه آینده افزایش یافت، منابع انرژی جایگزین چندان زیاد رشد نکرد.

ایالات متحده در نهایت به استقلال انرژی یا چیزی نزدیک به آن دست یافت؛ اما اتفاق در سال‌های اخیر یعنی در سال‌های ۲۰۱۹ یا ۲۰۲۰ رخ داد و این موفقیت به دلیل گسترش انرژی‌‌‌های تجدیدپذیر نبود؛ زیرا هنوز هم به‌‌‌طور گسترده مورد استفاده قرار نمی‌‌‌گیرند. در عوض، انقلاب فرکینگ (یا شکست هیدرولیکی) همراه با حفاری افقی بود که در اواسط دهه ۲۰۰۰ آغاز شد و ذخایر گسترده جدید سوخت فسیلی ایالات متحده را بالفعل کرد. این پیشرفت‌‌‌ها به آمریکا امکان داد به اندازه کافی گاز طبیعی و تقریبا به اندازه کافی نفت تولید کند و نیازهای خود را برآورده کند و به صادرکننده اصلی گاز طبیعی مایع (LNG) در جهان تبدیل شود. این امر به آن معنا بود که آمریکا دیگر گروگان انرژی برای کشورهای دیگر نبود که مایل بودند آن را به خاطر تصمیمات سیاست خارجی خود مجازات کنند.

اتحادیه اروپا اما این درس را نگرفت. با وجود اینکه اروپا به حرکت به سمت انقلاب فرکینک تشویق می‌‌‌شد، هیچ‌‌‌وقت واقعا این کار را نکرد. دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور سابق آمریکا، آلمان را تحت فشار قرار داد تا خط لوله نورداستریم۲ را که باعث وابستگی بیشتر آلمان و اتحادیه اروپا به گاز طبیعی روسیه می‌‌‌شد، متوقف کند. آلمان اما این توصیه را تا زمان حمله روسیه به اوکراین رد کرد. در حالی که فرانسه همچنان از انرژی هسته‌‌‌ای استفاده می‌کند که کربن تولید نمی‌‌‌کند، آلمان پس از حادثه فوکوشیما در ژاپن تعطیلی نیروگاه‌‌‌های هسته‌‌‌ای خود را آغاز کرد. اما اکثر کشورهای اتحادیه اروپا به انرژی‌‌‌های تجدیدپذیر (نیروی بادی و خورشیدی) روی آورده‌‌‌ و به انرژی پاک خود می‌‌‌بالیدند و به فکر نجات زمین بودند؛ با وجود این، برای تامین سوخت‌‌‌های فسیلی موردنیاز خود در سکوت به روسیه متکی بودند. اکنون، اتحادیه اروپا در حال تحمل نسخه روسی تحریم نفتی اعراب است که تا حد زیادی به این دلیل است که چند سال هشدارهای متعددی را رد کرد که براساس آنها روسیه می‌‌‌توانست و می‌‌‌تواند از وابستگی انرژی اروپا علیه خودش استفاده کند.

اتحادیه اروپا در تلاش است تولید سوخت فسیلی را افزایش دهد؛ از جمله از طریق راه‌اندازی مجدد و تامین زغال‌سنگ برای نیروگاه‌های تولید برقی که پیش از این بسته شده بودند. ممکن است میلیون‌ها شهروند اروپایی مجبور شوند بخشی از زمستان پیش‌‌‌رو را بدون گرمایش تحمل کنند. در حال حاضر، برلین چراغ‌‌‌های برخی بناهای یادبود و تاریخی را برای صرفه‌‌‌جویی در مصرف انرژی خاموش می‌کند. هنوز نمی‌‌‌دانیم اروپا با چه چالش‌‌‌هایی روبه‌‌‌رو خواهد شد؛ اما یک چیز واضح به نظر می‌رسد: کشورهای اتحادیه اروپا بالاخره از تحریم نفتی اعراب درس خواهند گرفت.