دعای عرفه، سرشار از مضامینِ حکمی و برهانی است

به گزارش خبرگزاری مهر، منوچهر صدوقی سها پژوهشگر، در پنجمین نشست حسینیه حکمت که به مناسبت دهه محرم برگزار شد، با اشاره به اینکه حدیثِ صحیح در بین متقدمین و متأخرین (منظور پیش و پس از سیدبن طاووس در اواخر قرن هفتم و قرن هشتم هجری) به طرق متفاوتی اثبات می‌شده است، افزود: در بین متأخرین حدیثی صحیح است که ۱- سلسله راویانش متصل است، ۲- راویانش شیعی امامی اند، و ۳- راویانش عادل‌اند؛ حال آنکه در بین متقدمین، حدیثی صحیح است که متن آن با خود حدیث، دیگر احادیث، و متن قرآن تطبیق و تصحیح شود.

وی ادامه داد: چنانچه با رویکرد متقدمین به دعای عرفه نگاه کنیم، این دعا و ملحقاتِ آن، هر چند بدون سند، به وسیله سیدبن طاووس، نقل شده‌اند اما معتبر و صحیح محسوب می‌شوند. و اینکه این دعا به ابوالحسن شاذلی یا غیرو نسبت داده شده است، درست نمی‌باشد.

این پژوهشگر گفت: با بهره‌گیری از برهان صدیقین -که بر اساسِ آن حد وسط در برهان، خودِ حق تعالی است، می‌توان به دعای عرفه نگاهی حکمی داشت. البته از منظر وی، برهان صدیقین هر چند در رأس ادلهٔ اثبات واجب است، اما در نهایت، ذهنی و نفسانی و یا در بهترین حالت عقلانی بوده و عینیت، عملی و بیرونی ندارد. در صورتی که در مقابل، با رویکردی عرفانی به برهان صدیقین، که در آن ساحت، هیچ صغری و کبری و استدلال و واسطه‌ای وجود ندارد، می‌توان درکی حکمی از دعای عرفه داشت.