گفت و گو با دکتر اسماعیل خو کارشناس تجارت الکترونیکی و فعال حوزه فین تک

کلیک- جناب آقای اسماعیل خو، شما با سالها تجربه در حوزه کسب و کارهای اینترنتی در سطح بین الملل و بانکداری الکترونیکی در ایران، آینده تجارت الکترونیکی را چگونه می بینید؟

بدون شک در آینده نزدیک در مراودات تجاری و بانکداری اینترنتی، از قاب کامپیوتر و موبایل بیرون خواهیم امد و به سوی دو حوزه کاملا جدید: واقعیت مجازی یا AR در بستر متاورس و واقعیت افزوده یا VR در بستر اینترنت اشیا IOT، خواهیم رفت. به طور خلاصه تجارت الکترونیکی در متاورس و اینترنت اشیا خلاصه خواهد شد.

به نظر شما کدامیک از این دو حوزه، فراگیرتر خواهد شد؟

من مطمئن هستم هردوی اینها به موازات هم رشد خواهند کرد. فراموش نکنیم که خیلی جاها مکمل یکدیگرند. اینکه کدامیک فراگیرتر شود قابل پیش بینی نیست. بستگی به سرمایه گذاری شرکتها و انتخاب بازار دارد. هر دوی اینها مزایا و محدودیت های منحصر به فرد خود را دارند. متاورس بسیار گسترده تر و هیجان انگیز تر است. و عملا بعد مکانی زندگی را حذف میکند. "متاورس زندگی مجازی است در بستر واقعیت" و این قدرت جادویی به انسان میدهد ولی به نظر من از ذات و سرشت انسان فاصله دارد. با یک مثال روشن میکنم. وقتی یک نفر پس از چندین سال دوری از مادر خود او را در آغوش میگیرد، کلیه حواس اصلی شامل بینایی، چشایی، لامسه و بویایی همزمان در خدمت یک تجربه است. تجربه در آغوش گرفتن مادر. این از غرایز انسان است. هم اکنون متاورس این محدودیت را دارد اما شاید در آینده به این نقطه برسد.

اما اینترنت اشیا "زندگی واقعی است در بستر یک شبکه مجازی" که همه اشیا و موجودات دوروبر ما یک نود شبکه به حساب میایند. اینترنت اشیا به نسبت هزینه بیشتری دارد و به گستردگی متاورس نیست اما با ذات و سرشت انسان هم خوانی بیشتری دارد. و در یک زندگی واقعی اتفاق میافتد. هیجان انگیز ترین قسمت انجاست که متاورس و اینترنت اشیا با هم یکی میشوند.

آیا این آینده ترسناک نیست؟

با شرایط امروزی بله، بسیار ترسناک است. اما وقتی در زمان خود و در بستر خود رشد میکند و همه گیر میشود انسان با آن تطبیق پیدا میکند. اگر 30 سال پیش کسی تصور میکرد که همه انسانها 5، 6 ساعت از وقت خود را در یک قطعه کوچک الکترونیکی صرف میکنند و با آن همه کار انجام میدهند، ترسناک بود. اما امروزه حتی افراد سالخورده نیز برای ارتباط با نزدیکان خود از شبکه های اجتماعی استفاده میکنند. آینده هم اینگونه است. متاورس و اینترنت اشیا جزیی از زندگی ما خواهند شد. چه دوست داشته باشیم چه بدمان بیاید.

آقای دکتر، بزرگترین ریسک دنیای متاورس و اینترنت اشیا در آینده چیست؟

هر تکنولوژی با همه مزایایی که دارد، دارای معایبی نیز است. به طور مثال با اختراع هواپیما و ایجاد خطوط هو ایی، رشد و شکوفایی اقتصادی و مراودات تجاری افزایش یافت. اما به موازات آن گسترش بیماریها و اپیدمی های خطرناک نیز افزایش پیدا کرد. از طرفی با همه گیر شدن تلفن های هوشمند، حریم خصوص کم رنگتر شد. جالب است بدانیم هر چه تکنولوژی بزرگتر باشد، ریسک آن نیز بزرگتر است. متاورس و اینترنت اشیا دو تکنولوژی بزرگ هستند که زندگی انسان را دستخوش تغییر خواهند کرد. از روابط انسانی گرفته تا تراکنش های بانکی. یکی از ریسک های انها، پیچیده تر شدن حملات سایبری است. حملاتی که میتواند نه امنیت یک شخص بلکه امنیت یک کشور را هدف قرار دهد.

در مسیر رشد این تکنولوژیها، ایران را چگونه میبینید؟

به نظر من مرزهای سیاسی و جغرافیایی، سدی در برابر سیل تکنولوژی نیستند. ایران هم در همین مسیر قراردارد. با این تفاوت که هرم جمعیتی جوان و تحصیل کرده کشور، زمین بسیار مساعدی برای رشد متاورس و اینترنت اشیا فراهم کرده است. و به همین دلیل حتی اعتقاد دارم در پذیرش این تکنولوژیها از کشورهای اروپایی جلوتر خواهیم رفت. همان اتفاقی که برای ظهور اینترنت در هندوستان افتاد و توانست ارز آفرینی بسیاری در این کشور داشته باشد در این حوزه ها ایران میتواند حرفی برای گفتن داشته باشد. البته یک شرط دارد و آن ینست که زیر ساخت های فن و حقوقی آن ایجاد شود