تابستان داغ صنایع تشنه

به نظر می‌رسد صنعت غذا یکی از بدترین شرایط ممکن را طی ماه‌‌‌های اخیر تجربه کرده است و چشم‌‌‌انداز مناسبی هم پیش روی خود نمی‌‌‌بیند. صنایعی نظیر لوازم خانگی هم که در سالیان اخیر همواره در سطح قابل‌توجهی از رونق قرار داشته‌‌‌اند، روند رو به نزولی را به شکل پیوسته در گزارش‌‌‌های شامخ سه‌ماه اخیر گزارش کرده‌‌‌‌اند که به نظر می‌رسد این نزول در تیرماه هم ادامه داشته است. در کنار این صنایع، افول نمره شامخ کل عمده رشته فعالیت‌‌‌های صنعتی به زیر نمره ۶۰ به‌عنوان عددی مطلوب یک اتفاق مهم است که نشان می‌دهد صنایع کشور به شکل دسته‌‌‌جمعی مسیر نزول را در پیش گرفته‌‌‌اند. این را می‌‌‌توان از مقایسه اعداد گزارش‌شده در دو شامخ خرداد و تیر ۱۴۰۱ به‌عینه دید.

در خردادماه هفت‌رشته فعالیت «صنایع کاغذ، مبلمان و چوب»، «صنایع نساجی»، «صنایع کانی غیرفلزی»، «صنایع فلزی»، «صنایع وسایل نقلیه و قطعه‌‌‌سازی»، «صنایع ماشین‌‌‌آلات و لوازم‌خانگی» و «سایر صنایع» وضعیت کلی خود را با نمره‌‌‌ای بالاتر از ۶۰ گزارش کرده بودند و تنها دو صنعت وضعیتی رکودی داشتند. این شرایط در تیرماه تغییر کرده و تنها یک‌صنعت نمره عملکرد خود را بیش از ۶۰ اعلام کرده است. ضمن اینکه چهار رشته‌‌‌فعالیت صنعتی نیز نمراتی کمتر از ۵۰ را برای عملکرد کلی خود در تیرماه اعلام کرده‌‌‌اند. بر مبنای این روندهای کلی می‌‌‌توان آغاز تابستان را برای صنایع، به شکل پرچالش، داغ و توام با تشنگی بالای مالی تحلیل کرد. نکاتی که در گزارش‌‌‌های متعدد از وضعیت صنایع طی ماه‌‌‌های اخیر بارها از زبان فعالان اقتصادی یا کارشناسان اعلام شده و اثرات سیاست‌‌‌های پولی-مالی خطا و تورم‌‌‌زا در اقتصاد را نشان می‌دهد.

عطش کنونی صنایع از این جهت نیازمند توجه است که نه‌تنها درآمد صنایع در نتیجه کاهش فروش داخلی و افت صادرات کم شده بلکه هزینه‌‌‌های تولید در اغلب رشته فعالیت‌‌‌ها روندی صعودی داشته است. عواملی که در نهایت از نیاز بالا به سرمایه در گردش برای پوشش امور مختلف بنگاه‌‌‌ها خبر می‌دهد. حال آنکه شبکه بانکی با هر بار جهش تورم قدرت کمتری برای پاسخگویی به نیاز صنایع به نقدینگی دارد. همین موضوع نیز ضرورت توجه به مساله مهار تورم به جای تداوم سیاست‌‌‌های انبساطی را در متن سیاست‌‌‌های دولت سیزدهم دوچندان می‌کند.

مرور اعدادی که صنایع ۱۲گانه در گزارش شامخ برای بخش‌‌‌های مختلف فعالیت خود اعلام کرده‌‌‌اند، نشان می‌دهد مناسب‌‌‌ترین عملکرد در مقایسه خرداد و تیر۱۴۰۱، صنایع «فرآورده‌‌‌های نفتی» و «چوب، مبلمان و کاغذ» هستند؛ چرا که شامخ کل این صنایع ۶واحد بیشتر شده است. از آن سو گزارش نشان می‌دهد بدترین عملکرد را در تیرماه بخش «سایر صنایع» با ۲۵واحد سقوط داشته است. نمره شامخ کل این بخش در تیر۱۴۰۱ نزدیک به ۳۶واحد بوده است. پس از این بخش هم «صنایع خودرو» و «ماشین‌‌‌آلات و لوازم خانگی» با ۱۳ و ۱۲ واحد افت یکی سقوط‌‌‌های زیاد را نسبت به خرداد ۱۴۰۱ تجربه کرده‌‌‌اند. در تیرماه بهترین میزان صادرات در بین ۱۲رشته فعالیت صنعتی به دو رشته فعالیت نساجی و صنایع شیمایی مربوط بوده؛ هرچند گزارش این صنایع گویای شرایط نامناسب‌‌‌تر صادرات نسبت به خرداد۱۴۰۱ است. مساله پیمان‌‌‌سپاری ارزی و رفع تعهد بنگاه‌‌‌های صادرات‌محور فشار بالایی در ابتدای تابستان به بنگاه‌‌‌های این دو بخش وارد کرده است.

از نظر فروش هم بهترین وضعیت را در تیر۱۴۰۱ صنایع نساجی، چوب و‌‌‌ کاغذ و مبلمان گزارش کرده‌‌‌اند. نسبت به خرداد ۱۴۰۱ صنایع نساجی در تیرماه وضعیت بسیار بهتری را تجربه کرده‌‌‌اند. از آن سو شرایط برای بخش‌‌‌هایی نظیر پوشاک و چرم، سایر صنایع و صنایع غذایی بسیار بد بوده، به طوری که به نظر می‌رسد نسبت به خردادماه ۱۴۰۱ هم چند پله فروش این صنایع کمتر شده است. مقوله سفارش‌های جدید ۱۲رشته فعالیت صنعتی در تیرماه ۱۴۰۱ هم بخش دیگری از وضعیت صنایع از منظر تقاضای موثر را مشخص می‌کند. صنایع نساجی، نفت و فرآورده‌‌‌های گاز و چوب، ‌‌‌کاغذ و مبلمان بیشترین دریافت سفارش را گزارش کرده‌‌‌اند. حال آنکه کمترین سفارش‌ها را صنایع غذا، پوشاک و چرم و سایر صنایع گزارش کرده‌‌‌اند.

بررسی موجودی انبار صنایع ۱۲گانه نشان می‌دهد به طور واضح موجودی انبار صنایع در نتیجه کاهش فروش داخلی و خارجی افزایش یافته است. البته بخشی از صنایع می‌‌‌توانند با توجه به انبوه سفارش‌های دریافتی از موجودی انبار برای سرعت دادن به انجام و تحویل سفارش‌ها استفاده کنند. صنعت چوب، کاغذ و مبلمان در این زمینه دست بالا را دارد. با این‌حال صنایعی مثل نساجی نه‌تنها فروش و صادرات نامناسبی دارند بلکه موجودی انبار آنها نیز بالاست و همه این عوامل فشار بر تولید آتی آنها را بیشتر می‌کند. کاهش مصرف انرژی در این ماه آشکار است. در واقع در مقایسه با خرداد میزان مصرف انرژی در همه رشته فعالیت‌‌‌های صنعتی به‌جز صنایع کانی‌‌‌های غیرفلزی کمتر شده که به‌خوبی اثر سیاست وزارت نیرو در زمینه مدیریت کسری تراز برق کشور در تابستان را بر تولید ملی نشان می‌دهد.

البته به‌رغم این فضا، امید تولید که با اعلام نمره صنایع ۱۲گانه به انتظار از سطح فعالیت ماه آتی مشخص می‌شود بالاست و تصور صنعتگران این است که شرایط در مرداد بهتر خواهد شد. بیشترین نمره را در این زمینه بخش سایر صنایع و سپس صنعت نفت و فرآورده‌‌‌های گاز به خود اختصاص داده است و پس از این حوزه، صنایع غذا شانس بالایی برای رونق تولید در ماه دوم تابستان برای خود قائل شده است. چوب، کاغذ و مبلمان، صنایع فلزی یا صنایع ساخت ماشین‌‌‌آلات و لوازم خانگی از جمله بخش‌‌‌هایی هستند که امید خود برای فعالیت ماه آینده را با نمره بیش از ۶۰ اعلام کرده‌‌‌اند. گویا بدترین وضعیت را در این حوزه، صنعت پوشاک و چرم دارد که انتظار بسیار پایینی برای رونق تولید در مرداد ۱۴۰۱ دارد.