مرمت «پل دختر» کرج چه شد؟

«پل دختر» کرج که در فهرست آثار ملی ثبت شده، سال های زیادی است که فرسوده و آسیب دیده رها شده است. با وجود این که بارها قول مرمت آن داد شده، اما هر بار به نحوی از آن غفلت شده است. حالا مدیرکل اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان البرز خبر داده که فاز جدید مرمت این پل تاریخی از شنبه آغاز می شود.

به گزارش «دنیای سفر» فریدون محمدی مدیرکل اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان البرز در این باره به ایسنا گفت: قرارداد مرمت پل دختر کرج با پیمانکار جدید بسته شده و همچنین پیمانکار تجهیز کارگاه کرده است و قرار از شنبه هفته آینده مرمت این پل آغاز شود. این فاز از مرمت شامل اقدامات اجرایی برای نجات بخشی پایه از آسیب های به وجود آمده و ایجاد سازه های نگهبان است.

او افزود: پیش بینی ها حاکی از این است که این پل در حین مرمت ممکن است دچار آسیب شود، بنابراین شورای فنی وزارتخانه میراث فرهنگی در دو جلسه با ما و بازدید از پل دختر به این نتیجه رسیدند که ایجاد سازه نگهبان الزامی است. بعد از ایجاد سازه نگهبان این پل وارد مرحله دیگری از مرمت می شود و در این مرحله طاق، مرمت خواهد شد.

محمدی اضافه کرد: سال گذشته اعلام کردیم که مرمت پل ممکن است یک ساله تمام شود، اما با توجه به اقدامات انجام شده و بررسی های فنی و کارشناسی مشخص شد که سطح آسیب های این پل از آنچه پیش بینی کرده بودیم خیلی بیشتر است، بنابراین ممکن است مرمت این پل بیش از یک سال و حتی دو سال طول بکشد.

مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان البرز با بیان این که قطعا مرمت «پل دختر» هزینه زیادی دارد، اظهار کرد: در حال حاضر بحث هزینه مرمت این پل تاریخی مطرح نیست و وزارتخانه میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی و اداره کل میراث فرهنگی استان البرز عزمشان را جزم کرده اند که اعتبارات لازم برای مرمت پل دختر را تأمین کنند و از سوی منابع ملی و منابع استان نیز این اطمینان به ما داده شده که اعتبارات مرمت این پل تأمین می شود و الان نگرانی درباره هزینه مرمت پل دختر وجود ندارد. نکته مهم در مرمت این پل، آن است که عملیات اجرایی و اقدامات مرمتی مطابق با برنامه ریزی های شورای فنی وزارتخانه میراث فرهنگی مبنی بر ایجاد سازه نگهبان پیش برود.

«پل دختر» یا «پل شاه عباسی» کرج که در دروه سلجوقی پی ریزی شده و در دوران صفوی بازسازی و تکمیل شده است در بخش خاوری شهر کرج و در ابتدای ورودی محله حصار کرج واقع شده و نزدیک به ۶۱ متر طول و بیش از هفت متر پهنا دارد و در اسفند ماه سال ۱۳۷۹ با شماره ۳۵۰۱ به ثبت ملی رسیده است، اما ثبت آن تاکنون کمکی به حفظ و احیای این پل نکرده و تعرض های انسانی و عوامل مخرب محیطی چهره آن را روز به روز فرسوده تر از گذشته کرده است.

اولین بار در سال ۱۳۸۶ زنگ خطر برای پل دختر کرج به صدا درآمد و نگرانی هایی برای تخریب و از بین رفتن این پل به وجود آمد. هرچند اعلام خبر مرمت آن در مهر ماه سال ۱۳۸۸ خیال را تا حدی آسوده می کرد، ولی در طول یک دهه گذشته، آنچه این پل تجربه کرد بیشتر از مرمت و حفاظت، فرسودگی و تخریب بود؛ عوامل انسانی و محیطی دست به دست هم داده بودند تا موجب تخریب پل شوند. بعد از ۱۰ سال دوباره زنگ خطر برای این پل تاریخی به صدا در آمد و این هشدار داده شد که این پل علاوه بر مرمت به توجه و پایش های مستمر نیاز داشته است.

سرانجام در آذرماه سال ۱۳۹۹ بخشی از این پل فرو ریخت و در همان زمان فریدون محمدی مدیر میراث فرهنگی استان البرز و علی اصغر مونسان وزیر وقت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی از مرمت اضطراری پل درست یک روز بعد از ریزش آن خبر دادند، اما حدود چهار ماه طول کشید تا در ۳۱ فروردین ۱۴۰۰ مدیرکل میراث فرهنگی البرز خبر دهد که فرآیند مرمت پل تاریخی کرج شروع شده است. این در حالی بود که گزارش میدانی ایسنا از این پل تاریخی در اردیبهشت سال ۱۴۰۰، خبری از مرمت پل دختر کرج نمی داد.

در شهریور سال ۱۴۰۰ دوباره خبر ریزش پل دختر کرج بر سر زبان ها افتاد که مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی البرز با بیان این که سطح رویی پل به منظور تکمیل عملیات مرمتی برداشته شده است، این خبر را تکذیب کرده و گفته بود: در حال حاضر با نظر کارشناسی و در راستای اجرای عملیات مرمت و رفع نواقص بخش زیرین، سطح رویی پل به طور موقت توسط پیمانکار برداشته شده است. با مساعد شدن شرایط جوی و تکمیل طرح مرمتی عملیات وارد فاز اجرایی شد و در صورت نیاز مرمتگران شکاف سطح را گسترده تر خواهند کرد.

در آذر ۱۴۰۰ دوباره مرمت این پل تاریخی متوقف شد و کمبود اعتبار را بهانه آوردند. مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان البرز با اشاره به این که بخشی از عملیات مرمت پل دختر انجام شده، ولی طاق زنی و ادامه روند مرمت این سازه تاریخی به دلیل تخصیص ندادن اعتبار، متوقف شده است، به ایسنا گفته بود: برای تکمیل مرمت پل دختر بین یک ونیم تا سه میلیارد تومان اعتبار نیاز است که در شرایط فعلی تامین آن ساده نیست.

در تیرماه سال ۱۴۰۱، سیدهادی احمدی روئینی مدیر کل حفظ و احیا بناها، محوطه ها و بافت های تاریخی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی نیز درباره مرمت پل دختر کرج گفته بود: هزینه مرمت پل دختر کرج ۴ تا ۵ میلیارد تومان برآورد شده است که عملیات آن حداقل یک سال طول می کشد. این پل بخشی از شهر است و حتما باید شهرداری در مورد هزینه ها کمک کند و در این زمینه تعهدی هم داشته است. همچنین از اعتبارات وزارتخانه و از محل اعتبارات استانی میراث فرهنگی برای مرمت پل استفاده می شود؛ البته وقف نامه ای هم موجود است که نشان می دهد برای هزینه های پل موقوفه هایی وجود دارد که با اوقاف در این مورد صحبت شده است.

حال با گذشت هشت ماه از توقف مرمت پل سلجوقی صفوی، مدیرکل میراث فرهنگی البرز دوباره وعده آغاز فاز جدید مرمت پل دختر کرج را داده است. حال باید دید این بار سرنوشت مرمت پل دختر چه می شود؟ آیا این پل تاریخی بعد از سال های زیادی که طعم فرسودگی و تخریب را چشیده است، این بار به درستی مرمت و احیا می شود؟