توقف قرعه‌کشی و نرخ‌های تکلیفی با احیای برجام

به گزارش «اخبار خودرو»،عرضه خودرو در بورس کالا به عقیده کارشناسان صنعت خودرو میان‌بری برای خروج از قیمت‌گذاری دستوری محصولات خودروسازان است. اما تداوم کشف قیمت در بورس کالا به نوعی سیاست‌های دولت در کنترل مصنوعی نرخ رسمی خودرو را عقیم می‌گذارد. اما در مقابل، این روش فروش می‌تواند رضایت متقاضیان و تولید کنندگان خودرو را به دنبال داشته باشد. فردین آقابزرگی، فعال و کارشناس اقتصادی درخصوص خوش‌اقبالی عرضه محصولات در بورس و تاثیرات تداوم این شیوه کشف قیمت به روزنامه «دنیای‌خودرو» گفت: «کاهش سود واسطه‌گران در بازار خودرو موجب می‌شود کارخانه‌ها بتوانند متقاضیان اصلی را از خرید مستقیم بهرمند سازند، به شرط آن‌که مسیر عرضه در بورس کالا همچنان باز باقی بماند و خودروسازان بتوانند خودروهای پرتیراژ خود را در بورس عرضه کنند.» وی با بیان این‌که برنده اصلی حذف قیمت دستوری شرکت‌های خودروساز و سهامداران آن‌ها خواهند بود، افزود: «به‌هرحال این یک قدم رو به جلو است و نسبت به دستورالعمل‌های پیشین ارجحیت دارد.» آقابزرگی ادامه داد: «هرچند در مورد تاثیر این فرآیند بر مصرف‌کننده نهایی باید کمی صبر کرد و دید بازار چطور تکامل پیدا می‌کند، اما نکته حیاتی این است که متولی بازار مطمئن شود؛ مکانیسم حراج بازار کاملا شفاف، رقابتی و بدون دستکاری صورت می‌گیرد و بازار به سمت دستکاری قیمتی پیش نخواهد رفت. نکته دوم هم میزان سهولت خرید خودرو از بورس کالاست.»

باتوجه به این‌که متقاضیان خرید خودرو و بورس کالا هیچ تجربه مشابهی درخصوص عرضه محصولات خودروسازان پیش‌از این نداشته‌اند، به نظر شما زیرساخت‌های اجرای این دستورالعمل تا چه میزان در سهولت خرید موفق عمل کرده‌اند؟
همیشه کسانی هستند که دانش یا آشنایی کافی برای خرید و فروش در بازارهای سرمایه را ندارند، بنابراین ممکن است این شیوه جدید برای آن دسته لزوما آسان نباشد. در این راستا، سیستم‌های واسطه‌ای، عاملان اجرایی و کارگزاری‌ها پیش‌از این خدماتی را به صاحبان کد بورسی طبق تعریف‌های سازمانی انجام داده‌اند که می‌تواند برای این افراد موثر باشد.

برخی کارشناسان حوزه بازار خودرو معتقدند عرضه خودرو در بورس کالا مناسب‌ترین دستورالعمل جایگزین طرح‌های قیمت‌گذاری و شناسایی متقاضیان واقعی طی چند سال گذشته است که می‌تواند کیفیت محصولاتی را که از این طریق به بازار ارائه می‌شود، با معیارهای استاندارد مطابقت دهد. نظر شما در این خصوص چیست؟
در مورد شیوه عرضه خودرو در بورس کالا، سخت است بگوییم این شیوه بهترین دستورالعمل فروش خودرو طی سال‌های گذشته است، به‌خصوص که اختلاف نظر در مورد استاندارد بودن خودروهای تولیدی زیاد است. البته مسئولیت مهم بورس کالا این است؛ هر کالایی را که از این طریق عرضه می‌شود، ارزیابی می‌کند و سپس با استانداردهای ملی مطابقت دهد تا اجازه خریدوفروش آن را در این بازار صادر کند. در مورد خودرو، مشخص است این کار شدنی نیست. بنابراین باید آن را یک راهکار موقت و ترمیمی در نظر گرفت، نه راه دقیق و مرسوم و متداول که می‌تواند همه مشکلات صنعت و بازار خودرو رابرطرف کند. شاید بتوان امید داشت وقتی دغدغه قیمت‌گذاری دستوری از سر خودروسازها رفع شد، به سمت روش‌های متداول در فروش خودرو پیش برویم.

درخصوص اجازه ارائه محصولات پرتیراژ خودروسازان در بورس کالا دستورالعملی وجود ندارد. آیا زیان قیمت‌گذاری دستوری سود ناشی از فروش محصولات در بورس کالا را خواهد بلعید؟
بله؛ فعلا که همین‌طور است. به نظر من؛ برای کاهش زیان‌دهی خودروسازان، خودروهای پرتیراژ هم باید با حجم بالای عرضه وارد بورس شوند. مسلما با افزایش عرضه مبتنی بر رشد تولید به‌ویژه درصورتی‌که برجام احیا شود و نتیجه دلخواه دولت در سیاست خارجی حاصل شود، همه روش‌های غیرمنطقی مانند قرعه‌کشی و بورس از میان می‌رود و قیمت‌گذاری هم مبتنی‌بر مکانیزم بازار خواهد بود. مسیر قیمت‌گذاری و تداوم عرضه در بورس، بیش از هر چیز بستگی به وضعیت تحریم‌ها دارد. درحال‌حاضر خودروسازان با قیمت دستوری که عموما با شرایط بازار همخوانی ندارد، کالای خود را می‌فروشند. در روش قیمت‌گذاری دستوری، مابه‌التفاوت قیمت کارخانه و بازار به تولید نمی‌رسد، اما در بورس کالا با کشف قیمت‌های واقعی شرایط برای بهبود عملکردها در صنعت خودرو و تولید مهیا می‌شود؛ با عرضه کل محصولات خودرویی در بورس کالا، قطعا تقاضای کاذب کنار می‌رود و نیاز واقعی خریداران خودرو در کشور مشخص می‌شود و قیمت این محصولات نیز براساس مکانیزم عرضه و تقاضا به سمت واقعی شدن می‌رود. این رویه به معنای وجود یک نقشه راه روشن برای سیاستگزاران است که به واسطه شفافیت معاملاتی شکل می‌گیرد و قیمت‌ها نیز براساس واقعیت‌های بازار کشف می‌شود.
در آخرین قرعه‌کشی واگذاری محصولات خودروسازان 6میلیون تقاضا برای 114 هزار خودرو وجود داشت که نشان می‌دهد بیشتر این افراد به نیت کسب سود از محل اختلاف قیمت شدید کارخانه و بازار آزاد برای حضور در این بخت‌آزمایی ترغیب شده بودند. آیا بورس کالا توانسته است از حجم متقاضیان سوداگر بکاهد؟
عرضه خودرو در بورس کالا موجب می‌شود اختلاف قیمت‌ها تا حد زیادی کاهش یابد و می‌توان امیدوار بود که مقدار قابل‌توجهی از فشار تقاضا کاهش پیدا کند. علاوه بر این، اگر مکانیزم بورس کالا در خارج کردن خودروسازان از زیان موفق عمل کند، می‌تواند موجب افزایش تولید و عرضه و به تبع آن تناسب بیشتر میان عرضه‌وتقاضا شود. هرچند بورس کالا تاثیرات مثبت و روشنی روی صنعت و بازار خودرو کشور خواهد داشت، اما نباید نگاه به آن به‌عنوان یک راه‌حل دائمی باشد، بلکه این مسیر تنها یک گام بزرگ به سمت آزادسازی قیمت خودرو است و در میان‌مدت که مشکلاتی همچون قیمت‌گذاری دستوری، کمبود عرضه، فشار تقاضا، دلالی و واسطه‌گری و... بهبود پیدا کرد، باید این روش که در بازارهای خودروی جهان نیز سابقه ندارد، پشت سر گذاشته شود و به سمت مکانیزم بازار و آزادسازی قیمت خودرو رفت.

با توجه به این‌که متقاضیان خرید خودرو و تولیدکنندگان طی چند سال گذشته از شرایط حاکم بر بازار خودرو اعلام نارضایتی کرده‌اند، پیشنهاد شما به مدیران و صاحبنظران در صنعت خودرو برای ایجاد تعادل مستمر در این صنعت چیست؟
طبق دستورالعمل عرضه خودرو در بورس کالا، افرادی که برای خرید خودرو اقدام می‌کنند؛ مصرف‌کنندگان نهایی هستند. زیرا زمانی‌که براساس سیستم حراج، معاملات انجام می‌شود، افراد با هدف سود بردن از اختلاف قیمت کارخانه و بازار ورود نمی‌کنند، بلکه بر مبنای قیمت پایه و در صورت بیشتر بودن تقاضا به نسبت عرضه؛ تا زمانی که برایشان مقرون به‌صرفه است رقابت می‌کنند. به‌عبارت دیگر عرضه خودرو در بورس کالا باعث می‌شود این محصول از یک کالای سرمایه‌ای به کالای مصرفی تبدیل شود. به عقیده من، با تدوام عرضه کل محصولات خودروسازان در بورس کالا الزام‌ در مورد قیمت‌گذاری دستوری نیز به منوال فعلی نخواهد ماند.