افزایش شکاف دیجیتال در کشورهای در حال توسعه

تداوم همه‌گیری کووید-۱۹ باعث تسریع فرآیند تحول دیجیتال شده و به این ترتیب بررسی چگونگی مدیریت فرصت‌های دیجیتال توسط کسب‌وکارها برای بهبود شرایط اقتصادی و توسعه پایدار، اهمیت بیشتری پیدا کرده است. در همین راستا کنفرانس تجارت و توسعه سازمان ملل (آنکتاد) آمارهای خود از میزان استفاده کسب‌وکارها از فناوری‌های ارتباطات و اطلاعات تا پایان سال ۲۰۲۱ را به‌روز کرده است تا به این ترتیب به نهادهای سیاستگذار برای انتخاب مسیر و استراتژی مناسب کمک کند.

آنکتاد این آمار را با استناد به اسناد ارائه شده توسط اداره‌های ملی آمار کشورهای مختلف و همچنین آمارهای ارائه شده توسط «یورواستات» (مرجع آمار کشورهای اتحادیه اروپا) منتشر کرده است. این آمار به خوبی نشان می‌دهند که کدام کسب‌وکارها در کشورهای مختلف از تکنولوژی‌های دیجیتال استفاده می‌کنند.

در کشورهای مختلف، بیش از ۸۰ درصد از کسب‌وکارها به ارتباطات اینترنتی دسترسی دارند و به‌طور متوسط ۹۵ درصد این کشورها از ارتباطات اینترنتی بهره می‌گیرند.

کسب‌وکارهای کشورهای مختلف درباره میزان استفاده از اینترنت برای دسترسی به مشتریان و بازارهای تامین‌کننده‌شان، رویکرد متفاوتی دارند. به‌طور متوسط ۶۸ درصد از کسب‌وکارهای این کشورها یک ظهور مبتنی بر وب مانند وب‌سایت، صفحه‌ای در شبکه‌های اجتماعی یا بازارگاه آنلاین دارند. به‌طور عمومی سهم شرکت‌های فعال در زمینه تجارت الکترونیک پایین است.

حدود ۴۰ درصد از کسب‌وکارها خریدهای خود از تامین‌کنندگان را به صورت آنلاین انجام می‌دهند، در حالی که تنها ۲۵ درصد از کسب‌وکارها محصولات خودشان را به شکل آنلاین می‌فروشند. «شامیکا سیریمان» مدیر بخش تکنولوژی و لجستیک آنکتاد در این مورد می‌گوید: «با وابستگی بیشتر جهان به تکنولوژی‌های دیجیتال، نابرابری‌هایی که افراد و کسب‌وکارهای فعال در کشورهای در حال توسعه را تهدید می‌کند، افزایش پیدا کرده‌اند. با این اوصاف گرفتن تصمیمی عملی برای کاهش شکاف دیجیتال و دسترسی افراد و کسب‌وکارها به داده‌ها، ضروری خواهد بود.»

کسب‌وکارهای فعال در کشورهای در حال توسعه عموما و به خاطر چالش‌های مربوط به پذیرش و به‌کارگیری تجارت الکترونیک، کمترین میزان فروش آنلاین را دارند و همچنین کمترین سهم از خریداران آنلاین هم به این کشورها می‌رسد. در این میان اما آمارهای منتشر شده از سوی آنکتاد نشان می‌دهد که بعضی کشورهای در حال توسعه، بالاترین نرخ فروش آنلاین توسط کسب‌وکارها را در اختیار دارند.

این تفاوت ممکن است به خاطر روش‌های تحقیق و بررسی در این کشورها باشد که نیاز به تلاش‌ها و اقدامات جدی‌تر برای بهبود سازگاری بین‌المللی کسب‌وکارهای‌شان با آمارهای صنعت ICT را نشان می‌دهد.

جزئیات موجود در آمارهای آنکتاد، برای کسب‌وکارهای مناطق شهری و روستایی، دسته‌بندی صنعتی و ابعاد شرکت‌ها، با هم اختلاف دارند. این بررسی‌ها نشان می‌دهند که در اغلب کشورها، شرکت‌ها و کسب‌وکارهای بزرگ - که ۲۵۰ نفر کارمند یا بیشتر دارند- به احتمال زیاد از راهکارها و ابزارهای تجارت الکترونیک استفاده می‌کنند. با این حال، همیشه هم این‌طور نیست. در مونته‌نگرو، مقدونیه شمالی، قطر و تایلند، شرکت‌های متوسط پیشتاز به‌کارگیری تکنولوژی‌های تجارت الکترونیک هستند.

در واقع آمار آنکتاد تصویری متفاوت از تجربه کشورهای در حال توسعه در فرآیند تحول دیجیتال را نشان می‌دهد. این آمار همچنین نشان می‌دهد که تنها چند کشور در حال توسعه و هیچ‌کدام از کشورهای کمتر توسعه‌یافته، به‌طور منظم آمارها و داده‌های مربوط به شاخص‌های استفاده از فناوری‌های ارتباطات و اطلاعات را جمع‌آوری نکرده و به سازمان‌های بین‌المللی مانند آنکتاد ارائه نمی‌کنند.

شاخص‌های آنکتاد از میزان استفاده کسب‌وکارها از فناوری‌های ارتباطات و اطلاعات، می‌تواند مبنایی قابل اعتماد برای نهادهای سیاستگذار باشد تا به کمک آنها بتوانند بر فرآیند تحول دیجیتال در اقتصادهای‌شان نظارت کنند.

این در حالی است که این آمارها و بررسی‌ها می‌توانند چالش‌های موجود و پیش‌روی کشورها در به‌کارگیری فناوری‌های ارتباطات و اطلاعات را نشان داده و آنها را برای یافتن مسیر بهتر در جهت رشد در این صنعت یاری دهند.