استیصال آمریکا از پیشرفت برنامه هسته‌ای ایران

استیصال آمریکا از پیشرفت برنامه هسته‌ای ایران که در نتیجه بدعهدی واشنگتن در قبال توافق هسته‌ای موسوم به برجام سرعت گرفته، باعث شده مقام‌های آمریکایی بارها به صراحت تصمیم دولت ترامپ در خروج از توافق سال ۲۰۱۵ را اشتباه خوانده و به شکست سیاست فشار حداکثری وی اذعان کنند.

دولت سابق آمریکا پس از خروج از برجام، سیاست فشار حداکثری را علیه ایران در پیش گرفت و مدعی شد که طی مدت کوتاهی فروش نفت ایران را به صفر خواهد رساند، اما در حالی ۲۰ بهمن ۱۳۹۹ به کارش پایان داد که نتوانست به هدف خود در به زانو در آوردن ایران برسد.

با گذشت یک سال از خروج آمریکا از برجام، تهران اعلام کرد با توجه به اینکه کشورهای اروپایی به‌رغم مخالفت‌های زبانی با خروج ترامپ از توافق، به وعده‌هایشان طبق برجام عمل نکردند، در چند گام تعهداتش ذیل این توافق را کاهش خواهد داد. جمهوری اسلامی ایران، بعد از برداشتن پنج گام برای کاهش تعهدات، سرانجام ۱۵ دی‌ماه ۱۳۹۸ اعلام کرد دیگر با هیچ محدودیتی در حوزه عملیاتی (شامل ظرفیت غنی‌سازی، درصد غنی‌سازی، میزان مواد غنی‌شده، و تحقیق و توسعه) مواجه نیست.

گرچه دولت جدید آمریکا به ریاست جو بایدن با اذعان به شکست سیاست فشار حداکثری دولت ترامپ روی کار آمد و در فروردین ۱۴۰۰ مذاکره غیرمستقیم با ایران را با هدف بازگشت به برجام به عنوان بهترین گزینه موجود خود آغاز کرد، به باور تحلیلگران به دلایلی مانند اختلافات با کنگره و مشکلات داخلی در آمریکا هنوز نتوانسته تصمیمات سیاسی لازم برای اجرایی کردن توافق را اتخاذ کند.

بایدن: خروج از برجام اشتباهی عظیم بود

رئیس‌جمهور آمریکا در سفری که اواخر تیرماه به فلسطین اشغالی داشت، اقدام سلف خود در خروج از برجام را «اشتباهی عظیم» توصیف کرد و با طرح اتهام علیه ایران با هدف اعمال فشار مدعی شد، «تنها چیزی که از ایران فعلی بدتر است ایران مجهز به سلاح اتمی است. آن‌ها نسبت به گذشته به ساخت سلاح اتمی نزدیک‌تر شده‌اند. ما هنوز توافقی داریم که برنامه هسته‌ای ایران را مهار می‌کند. بنابراین فکر می‌کنم بازگشت به توافق همچنان منطقی است».

بایدن همچنین در جریان سخنرانی در حاشیه اجلاس سران «جی-۲۰» گفته بود او و سران انگلیس، آلمان و فرانسه درباره پیشرفت هسته‌ای ایران توافق کردند که «دیپلماسی» بهترین راه برای تعامل با ایران است و تاکید کرد که «ما همچنان از قضاوت بد دونالد ترامپ رئیس‌جمهور سابق در خروج از برجام رنج می‌بریم».

بلینکن: آمریکا با خروج از برجام منزوی شد

«آنتونی بلینکن» وزیر امور خارجه آمریکا هم اوایل اردیبهشت در جلسه استماع کمیته روابط خارجی مجلس سنا ضمن تکرار اتهامات ضد ایرانی، گفت: ما موقعیت بسیار چالش‌انگیزی را به ارث بردیم ... تصمیم برای خروج از برجام و تلاش برای اعمال فشار حداکثری علیه ایران، هر هدفی که داشت به نتایج مدنظر ختم نشده و بر عکس، باعث ایجاد یک برنامه هسته‌ای خطرناک‌تر شده بود.

وزیر خارجه آمریکا در مصاحبه با روزنامه وال‌ استریت ژورنال هم اذعان کرد که خروج آمریکا از توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ با ایران اشتباه بسیار بزرگی بود و مدعی شد: همچنان اعتقاد داریم که دیپلماسی بهترین راه برای حل چالش هسته‌ای ایران است.

پیش از آن، وزیر خارجه آمریکا در مصاحبه با ان‌پی‌آر گفت: یکی از بدترین اقدامات در سیاست خارجی اخیر آمریکا خروج از آن توافق (برجام) بود که در نتیجه آن ما الان در موقعیت چالش‌انگیزی قرار داریم که به جای حاصل شدن توافقی جدید و اصطلاحاً بهتر، ایران برنامه هسته‌ای خودش را به صورتی خطرناک پیش برده است.

آنتونی بلینکن وزیر خارجه آمریکا همچنین در تایید شکست یکی دیگر از اهداف دولت ترامپ، اذعان کرده بود که آمریکا و نه ایران به دلیل خروج از برجام در جامعه بین‌المللی منزوی شده است.

اعترافات سالیوان

«جیک سالیوان» مشاور امنیت ملی آمریکا از دیگر مقام‌های دولت کنونی آمریکاست که در مصاحبه با شبکه سی‌بی‌اس گفت که دولت بایدن بهای اشتباه فاجعه‌بار ترامپ در خروج از برجام را می‌پردازد.

وی همچنین در اندیشکده آمریکایی «شورای روابط خارجی» ضمن اذعان به این که واشنگتن مقصر خروج از برجام است، تکرار کرد که این کشور در حال پرداخت تاوان تصمیم فاجعه‌بار خروج واشنگتن از توافق هسته‌ای با ایران در زمان دونالد ترامپ رئیس‌جمهور سابق است.

مالی: خروج از برجام توانایی آمریکا برای مقابله با ایران را محدود کرد

رابرت مالی نماینده آمریکا در امور ایران که ریاست هیأت دولت بایدن در مذاکرات غیرمستقیم با ایران را برعهده داشته، اوایل خرداد در جلسه‌ای در کمیته امور خارجی مجلس سنا درباره مذاکرات هسته‌ای با ایران، ضمن اذعان به شکست سیاست فشار حداکثری علیه ایران گفت که بهترین مسیر در ارتباط با برنامه هسته‌ای ایران بازگشت به برجام است.

او همچنین تصریح کرد خروج از برجام توانایی آمریکا برای مقابله با ایران را محدود کرده است. مالی گفت: این نتیجه ناخوشایند تصمیم دولت قبل برای خروج یکجانبه از توافق هسته‌ای برجام است. بدون اتخاذ آن تصمیم ما می‌توانستیم همه تمرکز و اهرم فشارمان را روی همکاری با متحدان و شریکانمان برای مهار ایران و مقابله با اقدامات این کشور متمرکز کنیم.

پرایس: وعده توافق بهتر هیچ‌وقت محقق نشد

ند پرایس سخنگوی وزارت خارجه آمریکا در یک کنفرانس خبری در پاسخ به این سوال که آیا واقعا فکر می‌کند تصمیم دولت قبلی آمریکا در خروج از برجام اشتباه بوده، گفت «مطمئناً نامعقول بود» و توضیح داد: وعده توافق بهتر را که یادتان هست! البته این وعده هیچ وقت تحقق پیدا نکرد و هیچ وقت هم احتمال تحققش بیشتر نشد. در واقع کاملا برعکس شد. از زمانی که دولت قبلی از برجام خارج شد، ایران توانست با شتاب از تعهد هسته‌ای خود فاصله بگیرد.

وی افزود: به ما گفته شده بود در جایگاهی قرار می‌گیریم که بهتر می‌توانیم با طیف کامل چالش‌های ایران مواجه شویم و با آن مقابله کنیم ... دقیقا چطور قرار بود این کار را انجام دهیم وقتی این خود آمریکا بوده نه ایران که در نتیجه تصمیم برای ترک یک توافق و پروتکلی کارآمد، به انزوا کشیده شد.

شکست‌های ترامپ دست دولت بایدن را بسته

به‌رغم اعمال فشار کنگره آمریکا بر بایدن و کارشکنی قانونگذاران آمریکایی به اشکال مختلف برای ممانعت از احیای برجام، برخی از قانونگذاران آمریکایی بارها از دولت بایدن خواسته‌اند با بازگشت به برجام، اشتباه دولت ترامپ را اصلاح و مانع پیامدهای بیشتر شود.

رند پال نماینده جمهوری‌خواه مجلس سنا در جلسه‌ای با حضور رابرت مالی در اشاره به محدودیت ظرفیت تحریم‌ها علیه ایران گفت که تحریم‌ها ایران را پای میز مذاکره نمی‌آورند.

اواسط اسفند و در بحبوحه مذاکرات وین «چاک شومر» رئیس اکثریت سنا و یکی از چهار سناتور دموکراتی که به مخالفت با توافق سال ۲۰۱۵ رای داد، از حمایت خود از مذاکرات دولت آمریکا برای احیای توافق خبر داد.

«کلاودیا تنی» عضو جمهوری‌خواه کنگره آمریکا معتقد است کار آمریکا از اعمال فشار بر ایران به زیر فشار قرار گرفتن رسیده است. وی در توییتر ضمن اتهام‌زنی علیه برنامه هسته‌ای ایران که بارها صلح‌آمیز بودن آن به تایید آژانس بین‌المللی انرژی اتمی رسیده، نوشت: «ما از تحت فشار قرار دادن ایران در دوران ترامپ به تحت فشار قرار گرفتن از سوی ایران در دوران بایدن رسیدیم. نتیجه؟ اینکه ایران بیش از هر زمان دیگر به بمب نزدیک شده است.»

«کریس مورفی» سناتور دموکرات از قانونگذاران آمریکایی بوده که بارها تحقق اهداف ترامپ در خروج از توافق هسته‌ای ایران را زیر سوال برده و از دولت بایدن خواسته جبران مافات کند.

او در توییت‌ها و اظهارنظرهای مختلف، ادعای ترامپ مبنی بر اینکه با خروج از برجام می‌توان به توافق قوی‌تر با ایران رسید را اشتباه خوانده؛ خروج از برجام را احمقانه‌ترین تصمیم ۵۰ سال اخیر سیاست خارجی آمریکا توصیف کرده؛ اذعان کرده که از تحریم‌های فشار حداکثری ترامپ علیه ایران چیزی نصیب ایالات متحده نشده و خروج از برجام، ایران را قوی‌تر کرده است.

او همچنین با اذعان به بی‌اثر بودن تحریم‌ها، ادامه سیاست دولت پیشین آمریکا علیه ایران را دیوانگی توصیف کرده است. به باور وی، شکست‌های ترامپ در مسئله ایران چاره‌ای غیر از توافق برای بایدن باقی نگذاشته است.

مورفی همچنین با ابراز امیدواری درباره این که همچنان فرصتی برای احیای برجام وجود داشته باشد، آن را بهترین چیز برای واشنگتن و منطقه خوانده است.