گذر از عصر صادرات بنزین کشور با مهار شیوع کرونا

به گزارش ایران اکونومیست، با حداکثرشدن تولید بنزین پالایشگاه ستاره خلیج فارس در سال 97 و البته افزایش قیمت بنزین، تراز روزانه بنزین مثبت شده و امکان صادرات از سال 98 فراهم شد.

علاوه بر آن‌ کاهش تقاضای داخلی ناشی از کرونا در سال 99 موجب شد تا رکورد صادرات روزانه حدود 25 میلیون لیتر بنزین ثبت شود، اما با رفع محدودیت‌های کرونا طی 1 سال اخیر به تدریج تراز تأمین بنزین کشور منفی شده است.

*مصرف بنزین به کانال 100 میلیون لیتر در روز رسید

میانگین مصرف روزانه بنزین تا 23 آبان 98 نزدیک به 100 میلیون لیتر و پس از یک دوره کوتاه اثرگذاری سیاست افزایش قیمت و همچنین کاهش تقاضای ناشی از کرونا، مجددا به کانال 100 میلیون لیتر بازگشته است. با ادامه شرایط موجود به نظر می‌رسد فرصت صادرات بنزین (در شرایط تحریم صادرات نفت) و جبران کسری منابع محدود به یک دوره 3 ساله بوده است (تصویر 1).

تصویر 1

*کاهش 11 درصدی تولید بنزین ستاره خلیج فارس در 6 ماهه پایانی دولت دوازدهم

برخلاف رشد تولید بنزین در سایر پالایشگاه‌های کشور طی 3 سال اخیر، تولید بنزین پالایشگاه ستاره خلیج فارس با کاهش حدود 11 درصد مواجه شده است. این کاهش با توجه به سهم حدود 40 درصدی این پالایشگاه در تولید بنزین کشور، عامل مهمی در کاهش مجموع تولید بنزین کشور بوده است.

کاهش تولید بنزین، با افزایش تولید نفتا در این پالایشگاه جبران شده است. مقایسه قیمت بنزین و نفتا در سال 1400‌، نشان از پایین‌تر بودن قیمت نفتا به میزان 6.5 درصد طی این بازه دارد؛ دلیل این تصمیم غیراقتصادی را احتمالا باید در رابطه مالی معیوب پالایشگاه ها با دولت (شرکت پالایش و پخش) جستجو کرد (تصویر 2).

تصویر 2

* احتمال افزایش 600 درصدی کسری بودجه تبصره 14

منابع و مصارف فرآورده‌های نفتی شامل درآمدهای فروش داخل و صادراتی، بودجه شرکت پالایش و پخش و همچنین سهم 14.5 درصد شرکت ملی نفت از فروش داخلی نفت، همگی در جداول تبصره 14 بودجه‌های سنواتی ذکر می‌شود.

پیش‌بینی بودجه 1401 با فرض تحقق درآمد حدود 12 میلیارد دلاری از صادرات فرآورده (بنزین، گازوئیل، نفت کوره و ...) حتی در حالت اولیه خود قبل از بروز بحران حدود 1 میلیارد دلار کسری داشت.

در شرایط فعلی که به دلیل مصرف بالای داخلی طی ماه‌های اخیر صادرات بنزین و گازوئیل ناچیز بوده است، این ناترازی عمیق تر شده و به 7 میلیارد دلار افزایش خواهد یافت (تصویر 3)

تصویر 3

(منبع: مرکز مطالعات سولوشن)