میکروپنیس یا کوچکی آلت تناسلی؛ هرآنچه باید بدانید

میکروپنیس نوعی بیماری بسیار نادر است که در بیشتر موارد در دوره نوزادی تشخیص داده می‌شود. آلت تناسلی فرد دچار این عارضه نسبت به سایر اندام‌های جنسی از جمله کیسه بیضه، بیضه و پرینه (فاصله میان مقعد و آلت تناسلی) کوچک‌تر است. میکروپنیس بر اثر رشد غیرعادی جنین رخ می‌دهد و دلیلش نیز مشکلات ژنتیکی یا هورمونی است. برای آشنایی با علائم، دلایل، تشخیص و درمان این عارضه به خواندن مقاله ادامه دهید.

میکروپنیس چیست؟

اصطلاح میکروپنیس برای توصیف آلت تناسلی کوچک‌تر از معمول به‌ کار می‌رود. این عارضه ناشی از ژنتیک یا هورمون‌هاست. خوب است این نکات را درباره میکروپنیس در نظر داشته باشید:

• بعضی مردان فکر می‌کنند دچار میکروپنیس هستند، اما در بیشتر موارد این‌طور نیست. این عارضه بسیار نادر است.
• اگر طول آلت تناسلی در حالت رها (وقتی آلت برانگیخته نیست) کمتر از ۶٫۸ سانتی‌متر باشد، نشانه میکروپنیس است.
• سابقه خانوادگی و ژنتیک می‌تواند در بروز این عارضه نقش داشته باشد.
• هیچ درمانی برای میکروپنیس وجود ندارد، اما هورمون‌درمانی با تحریک رشد آلت تناسلی می‌تواند در درمان کوچک بودن آلت تناسلی کودکان مؤثر باشد.
• این عارضه تقریبا در ۰٫۶درصد از مردان دیده می‌شود.

علائم میکروپنیس

اولین علامت میکروپنیس آلت تناسلی کوچک‌تر از ۱٫۹ سانتی‌متر در دوره نوزادی است. علامت میکروپنیس در بزرگسالان نیز آلت تناسلی کوچک‌تر از ۶٫۸ سانتی‌متر در حالت رها (۱۲٫۵ سانتی‌متر در حالت برانگیخته) است.

چون این بیماری به‌دلیل اختلالات هورمونی یا بیماری‌های مادرزادی رخ می‌دهد، ممکن است با مشکلات سلامتی دیگری نیز همراه باشد که علائم مختلفی دارند. این علائم به دلیل ابتلا به میکروپنیس بستگی خواهند داشت.

دلایل بروز میکروپنیس

عارضه میکروپنیس پیش از تولد و در دوره جنینی ایجاد می‌شود. یکی از دلایل احتمالی آن، تولید کم HCG در مراحل اولیه بارداری است. این هورمون باعث تحریک بیضه‌ها برای تولید تستسترون می‌شود. پس از ۱۴ هفته اول، رشد آلت تناسلی به هورمونی دیگر به‌نام هورمون لوتئینی (LH) مربوط می‌شود. این هورمون نیز با تأثیر بر سلول‌های بینابینی، بیضه را برای ساخت تستسترون تحریک می‌کند. اگر تولید هورمون لوتئینی یا تستسترون محدود شود، بر طول آلت تناسلی فرزند تأثیر می‌گذارد.

ژنتیک نیز در بروز میکروپنیس نقش دارد. بعضی ناهنجاری‌های کروموزومی در بروز این عارضه دخیل‌اند، از جمله سندروم:

• عدم‌حساسیت به آندروژن (AIS): این عارضه باعث می‌شود بدن به آندروژن‌ها که هورمون‌های مردانه هستند مقاومت داشته باشد.
• کلاینفلتر (Klinefelter): این عارضه به‌دلیل وجود یک کروموزوم X اضافه در مردان ایجاد می‌شود.
• ترنر (Turner): در این سندروم یک کروموزم X کمتر در زنان وجود دارد.
• داون: در این عارضه ۳ کپی از کروموزم ۲۱ وجود دارد.

همچنین شواهد نشان می‌دهند که مصرف داروهای باروری حاوی استروژن در مراحل اولیه بارداری، می‌‌تواند باعث کوچکی آلت تناسلی شود. با اینکه آلودگی‌های محیطی دلیل شایعی نیستند، بعضی تحقیقات نشان می‌دهند که قرارگرفتن در معرض آفت‌کش‌های حاوی کلر در دوران بارداری می‌تواند باعث بروز میکروپنیس و سایر ناهنجاری‌های اندام‌های جنسی پسران شود.

تشخیص میکروپنیس

مراقبان سلامت برای تشخیص میکروپنیس، آلت تناسلی نوزاد را به‌دقت اندازه می‌گیرند. این کار را با کشیدن آلت تناسلی تا حداکثر اندازه‌اش انجام می‌دهند. تشخیص درست میکروپنیس در کودکان اهمیت زیادی دارد، زیرا امکان درمان مناسب را فراهم می‌کند.

با اینکه تعریف بالینی میکروپنیس باعث شده است تشخیص آن نسبتا راحت باشد، همیشه تشخیص درست نیست، مخصوصا برای پسرانی با بیش از ۸ سال سن. بیشتر پسرانی که پیش از سن بلوغ برای کوچکی آلت تناسلی به پزشک مراجعه می‌کنند دچار میکروپنیس نیستند و فقط دچار بلوغ دیرهنگام یا چاقی مفرط (چربی‌ اضافه در ناحیه شرمگاهی اندازه‌گیری آلت تناسلی را مختل می‌کند) شده‌اند.

در این موارد، اصطلاح آلت تناسلی نامشهود می‌تواند دقیق‌تر باشد که بر اثر بیماری‌های مادرزادی مانند پنیس تاردار (penoscrotal webbing) رخ می‌دهد. در این عارضه، کیسه بیضه در زیر آلت تناسلی کشیده می‌شود و پیوندی غیرقابل‌تشخیص ایجاد می‌کند. پنیس تاردار با جراحی درمان می‌شود.

عارضه آلت تناسلی مدفون نیز هنگامی رخ می‌دهد که آلت تناسلی زیر پوست مخفی شده باشد. در این عارضه، چربی زیادی جلوی شکم جمع می‌شود و این چربی آویزان شده و آلت تناسلی را می‌پوشاند. همچنین می‌تواند هنگامی رخ دهد که ارتباط با کیسه بیضه از بین برود و آلت تناسلی به‌سمت لگن داخل برود. نوع دیگر آن نیز هنگامی رخ می‌دهد که پوست سر آلت تناسلی بیش از حد بزرگ باشد و آن را بپوشاند. برای درمان این عارضه می‌توان از کاهش وزن، لیپوساکشن یا عمل‌های جراحی استفاده کرد.

درمان میکروپنیس

درمان میکروپنیس بسته به اینکه فرد کودک است یا بزرگ‌سال، فرق می‌کند. چون اندام‌های جنسی کودکان و نوزادان در حال رشدند، تستسترون‌درمانی‌ می‌تواند به‌طرز چشمگیری باعث رشد آلت تناسلی شود. با اینکه گزینه‌های جراحی محدودند، می‌توانند برای پسران و مردانی به کار روند که به حداکثر رشد خود رسیده‌اند. بسته به برنامه درمانی، تیم پزشکی درمان میکروپنیس می‌تواند شامل متخصص کودکان، اورولوژیست، متخصص غدد درون‌ریز، متخصص ژنتیک و روان‌شناس باشد.

۱. تستسترون‌درمانی

میکروپنیس کودکان و نوزادان را می‌توان با ۳ تزریق عضله‌ای ماهانه تستسترون درمان کرد. بر اساس تحقیقات، ۱ یا ۲ دوره تزریق ۳ دوز ۲۵ تا ۵۰میلی‌گرمی تستسترون می‌تواند اندازه آلت تناسلی را مناسب با سن فرد افزایش دهد. این دوزها را می‌توان هر ۴ هفته ۱ بار تزریق کرد.

ختنه کودکی که دچار میکروپنیس است باید تا پس از تستسترون‌درمانی به تعویق بیفتد. به‌طور کلی، این درمان در کودکان زیر ۳ سال بیشترین تأثیر را دارد، اما تا ۸سالگی نیز ممکن است مؤثر باشد.

۲. تغییر جنسیت

در گذشته، کودکانی که میکروپنیس داشتند معمولا جراحی تغییر جنسیت انجام می‌دادند. این کار از نظر پزشکی نیاز نبود، بلکه به‌دلیل مشکلات فرهنگی ناشی از این عارضه به‌ کار می‌رفت. امروزه این کار به‌ندرت انجام می‌شود و به‌نظر متخصصان کار عاقلانه‌ای نیست. کودک در این شرایط توانایی رضایت‌دادن به تغییر جنسیت را ندارد و باید تا آخر عمر برای تغییر جنسیت از مرد به زن هورمون‌درمانی کند. تغییر جنسیت معمولا در سنین بالاتر انجام می‌شود تا فرد بتواند آگاهانه تصمیم بگیرد.

۳. جراحی بزرگ‌کردن آلت تناسلی

بعضی مردان دچار عارضه میکروپنیس، جراحی بزرگ‌کردن آلت تناسلی را انجام می‌دهند که میزان موفقیت آن متفاوت است. یکی از انواع جراحی‌ها که آزادسازی رباط آویزان‌کننده (suspensory ligament release) نام دارد، رباطی را جدا می‌کند که آلت تناسلی را هنگام نعوظ حمایت می‌کند. این کار باعث می‌شود آلت تناسلی در زاویه باز‌تری قرار بگیرد و بلندتر به نظر برسد. البته خطراتی مانند آسیب عصبی، ازدست‌دادن حس آلت تناسلی و اختلال نعوظ وجود دارند. همچین اگر در محل جراحی بافت زخم ایجاد شود، ممکن است سبب به درون کشیده‌شدن آلت تناسلی شود.

نوع دیگری از جراحی بزرگ‌کردن آلت تناسلی، پیوند پوست است که البته زیاد به کار نمی‌رود، زیرا ممکن است عوارضی داشته باشد و عملکرد جنسی را مختل کند. روش‌های دیگر بیشتر بر قطر آلت تناسلی تأثیر می‌گذارند تا طول آن. این موارد عبارت‌اند از:

• ایمپلنت‌های سیلیکونی؛
• فیلرهای پوستی مصنوعی؛
• تزریق زیرپوستی چربی.

حتی اگر این راهکارها بر طول آلت تناسلی اثر بگذارند، این اثر فقط هنگام سستی آلت دیده می‌شود و طول آن هنگام نعوظ ثابت خواهد بود.

زندگی‌کردن با میکروپنیس

به‌دلیل دشواری هدایت جریان ادرار در این حالت، میکروپنیس می‌تواند دفع ادرار را دچار اختلال کند. البته نشسته ادرارکردن تا حد زیادی این مشکل را حل می‌کند. در ادامه، سایر مشکلات ناشی از میکروپنیس را شرح می‌دهیم.

۱. باروری

در صورتی که طول آلت تناسلی کمتر از ۵ سانتی‌متر باشد، احتمال لقاح کمتر خواهد بود. علاوه بر این، بعضی مردان به‌دلیل مشکلات زمینه‌ای هیپوفیز، شمارش اسپرم پایینی دارند. در این موارد، درمان‌های باروری می‌توانند احتمال بارداری را بیشتر کنند.

۲. مشکلات احساسی

با اینکه درمان‌هایی برای افزایش اندازه آلت تناسلی وجود دارند، بیشتر مبتلایان آلت‌ تناسلی کوچک‌تر از حد عادی خواهند داشت. بعضی افراد بر این باورند که این امر می‌تواند باعث آسیب‌های روحی و روانی شود. البته این باورها بیشتر بر اساس دیدگاه فرهنگی افراد به این مسئله‌ است، نه تجربه افراد. بر اساس تحقیقات، تصویر ذهنی مردان دچار میکروپنیس از مردانگی خود، مشابه افراد عادی است.

سخن پایانی

میکروپنیس عارضه‌ای نادر است که بر اثر رشد غیرعادی جنینی بروز می‌کند. این عارضه می‌تواند بر اثر بیماری ژنتیکی یا تولید کم هورمون‌ها رخ دهد. پس از تولد نوزاد، آلت تناسلی او اندازه‌گیری می‌شود و با تشخیص زودهنگام و به‌موقع، می‌توان مشکل را با هورمون‌درمانی حل کرد. بهترین زمان برای هورمون‌درمانی میکروپنیس پیش از ۳سالگی است، اما تا ۸سالگی نیز مؤثر خواهد بود. به همین دلیل شناخت این عارضه و علائم آن اهمیت زیادی دارد.