آنچه یک شایعه در مورد چین فاش می‌کند

فرارو- جیمز پالمر معاون سردبیر فارین پالسی، اواخر هفته گذشته یک ادعای کاملا بدون پشتوانه در مورد چین مبنی بر این که ژنرال «لی کیائومینگ» فرمانده ارتش آن کشور علیه «شی جین پینگ» کودتا کرده منتشر شد. این شایعه به مثابه آتشی در میان مهاجران چینی و سپس در میان رسانه‌های هندی پخش شد. شی روز سه شنبه در انظار عمومی ظاهر شد و با حضور خود وقوع هرگونه کودتا را رد کرد. داستان کودتا البته دروغ بود اما مدت زمان کوتاهی به مخاطبان گسترده‌ای رسید و حتی برخی از چهره‌های سرشناس را بر آن داشت که این شایعات را تکرار کنند.

به گزارش فرارو به نقل از فارین پالسی، این که ممکن است شی روزی با کودتا در حزب کمونیست چین مواجه شود امری کاملا غیر ممکن نیست. شکست‌های اقتصادی و سیاسی چین و هم چنین نارضایتی نخبگان چینی در حال افزایش است. با این وجود، ادعاهای بی‌اساس مانند ادعاهای اواخر هفته گذشته اغلب در خارج از چین ظاهر می‌شوند. چگونگی گسترش این شایعات نشان می‌دهد تا چه اندازه در مورد مرکز سیاست چین اطلاعات کمی وجود دارد و تا چه اندازه بد درک می‌شود.

شایعات کودتای اخیر از یک الگوی آشنا پیروی کرد. بخش‌های ضد حزب کمونیست چین دیاسپورای چینی (جمعیت چینی‌های خارج از کشور) اغلب داستان‌های بسیاری درباره دسیسه در حلقه داخلی حکومت در پکن را مطرح می‌کنند که عمدتا مبتنی بر هیچ گونه مستندات و شواهدی نیست. داستان‌هایی که زمانی تنها در روزنامه‌های کوچک تبعیدی چینی و یا در میان محافل سازنده شایعه منتشر و مطرح می‌شود در رسانه‌های اجتماعی به مخاطبان رسیده و تقویت می‌شود. در مورد اخیر، ادعای یک روزنامه نگار مخالف حکومت چین مبنی بر لغو پروازهای چین باعث طرح شایعه شد.

در این میان، جنبش جهانی «فالون گانگ» یک جنبش مذهبی نوظهور که در سال ۱۹۹۹ میلادی در چین فعالیت‌اش ممنوع اعلام شد مستعد به اشتراک‌گذاری داستان‌های توطئه‌آمیز بوده و معمولا نقشی کلیدی در ترویج این نوع از شایعات داشته است. یک روزنامه نگار وابسته به فالون گانگ شایعه اخیر را در تاریخ ۲۳ سپتامبر دریافت کرد و بارها آن را ریتوئیت نمود. پس از آن رسانه‌های هندی به ویژه کانال‌های ملی گرای هندی و برخی از سیاستمداران آن کشور این داستان را تقویت کردند.

شایعه اخیر در مورد سیاست چین چه موضوعی را نشان می‌دهد؟

نخست آن که تشدید کنترل بر اطلاعات توسط حزب کمونیست چین باعث طرح شایعات می‌شود. تنها شواهد مرتبط با شایعه کودتای اواخر هفته گذشته این بود که شی پس از بازگشت از آسیای مرکزی در تاریخ ۲۲ سپتامبر در انظار عمومی ظاهر نشده بود. او یک انسان است فردی که ممکن است به آنفولانزا مبتلا شود و یا به تعطیلات برود. با این وجود، از آنجایی که حزب کمونیست چین از رهبری خود به شدت محافظت می‌کند هرگز نمی‌تواند بپذیرد که او بیمار است یا در تعطیلات به سر می‌برد. پذیرش عادی بودن شی وجهه رهبر آن کشور به عنوان یک قهرمان و تلاشگر و نه فردی آسیب‌پذیر را مخدوش می‌سازد.

نگهبانی از تاریخ حزب کمونیست چین به ویژگی مشترک نهادهای چینی چه خصوصی و چه دولتی و عمومی محسوب می‌شود. رهبری حزب کمونیست چین به سادگی اطلاعات و داده‌ای را با بیگانگان به اشتراک نمی‌گذارد و پژوهش در مورد زندگی خصوصی اعضای خود را ناممکن می‌سازد. این امکان وجود دارد که شی و اطرافیان‌اش پس از گذراندن مدتی در خارج از چین به سادگی قرنطینه شده باشند. با این وجود، دولت چین حتی نمی‌توانست این موضوع را اعلام کند.

اکثر مردم جهان از واقعیت‌های روزمره در چین بی‌اطلاع هستند. اخبار لغو پروازها ممکن است مشکوک به نظر برسد این در حالیست که پروازهای چین اغلب به دلیل ادامه سیاست کووید صفر در آن کشور لغو می‌شوند. سانسور در چین سنگین است و هیچ یک از ده میلیون نفر از ساکنان پکن عکسی از آن شهر در رسانه‌های اجتماعی پست نمی‌کنند. همین موضوع باعث شد تا ادعای دیگری مبنی بر این که کاروانی به طول ۸۰ کیلومتر پکن را محاصره کرده نیز منتشر شود.

شکاف بین دانش دنیای بیرون از زندگی در چین و واقعیت روی زمین تنها به دلیل انزوای چین در طول دوره شیوع کووید تشدید شده است. شایعات در مورد کودتا در چین تقریبا همواره بر قدرت گرفتن ارتش متمرکز بوده اند. با این وجود، این موضوع نشان دهنده‌عدم درک درست از سیاست چین است چرا که در حکومتی لنینیستی که مشروعیت قدرت اساسا از حزب کمونیست ناشی می‌شود و ارتش در چنگال حزب قرار دارد امکان چنین کودتایی اندک است.

در اتحاد جماهیر شوروی سابق و در جمهوری خلق چین ارتش هرگز مبارزات قدرت را رهبری نکرد حتی اگر بخش مهمی از آن بوده باشد. هر گونه جنبش فرضی ضد شی ممکن است محافظان کاخ ریاست جمهوری را شامل شود اما در نهایت توسط اعضای حزب کمونیست چین رهبری می‌شود.

با این وجود، نگاه ناظران خارجی به ارتش چین است زیرا الگوی کار بسیاری از دولت‌های خودکامه شامل ارتشی با سابقه قدرت گرفتن و معرفی خود به عنوان ناجی ملت از ترکیه تا تایلند است. شی و حزب کمونیست چین در عمل هر نهاد دیگری را که احتمال داشت تبدیل به نیروی اصلی و قدرتمند اپوزیسیون در آن کشور شود را نابود کرده اند. هر اندازه که در واقعیت وقوع یک کودتای نظامی در چین غیر قابل قبول باشد ممکن است این ایده برای کسانی که خواهان سقوط قریب الوقوع حزب کمونیست چین هستند امری پذیرفتنی باقی بماند.