رمزگشایی از توانایی خارق‌العاده گربه‌ها در تاریکی

اگر با گربه ای زندگی کرده باشید، می‌دانید این حیوانات شب‌ها می‌توانند بسیار فعال باشند و بدون برخورد با درودیوار در خانه رفت‌وآمد کنند. باتوجه‌به توانایی گربه‌ها در اجتناب از برخوردها هنگام شب، این پرسش به‌وجود می‌آید که آیا گربه‌ها دید طبیعی شبانه دارند؟ به‌نقل از کارین پلامر، متخصص چشم‌پزشکی حیوانات از کالج دام‌پزشکی دانشگاه فلوریدا، این پرسش چندان صحیح نیست. او می‌گوید: مسئله دیدن یا ندیدن در تاریکی نیست. ادراک بینایی بیشتر به یک طیف وابسته است تا پاسخ بله و خیر.

پلامر توضیح می‌دهد مقدار نور محیطی بر توانایی دیدن انسان یا گربه تأثیر می‌گذارد. بااین‌حال، گربه‌ها درمقایسه‌با انسان در تشخیص اشیاء هنگام نور کم بهتر عمل می‌کنند و دلیل این مسئله به چگونگی تکامل چشم‌های آن‌ها بازمی‌گردد. پلامر می‌گوید: گربه‌ها به‌دلیل ساختار چشم‌ها به‌ویژه‌ شبکیه می‌توانند در تاریکی ببیند. این قابلیت باعث می‌شود در نور کم به بینایی بهتری از انسان برسند. گربه‌ها از درصد بالای گیرنده‌های نور میله‌ای نیز برخوردارند؛ بنابراین، حساسیت بهتری دربرابر نور دارند.

فراوانی گیرنده‌های میله‌ای باعث می‌شود بینایی گربه در تاریکی شش تا هشت برابر بهتر از انسان باشد؛ اما چرا گربه‌ها با چنین بینایی استثنایی به تکامل رسیدند؟پلامر معتقد است: سازگاری نوری گربه‌ها نتیجه‌ی مستقیم نیاز آن‌ها به تعامل با محیط است. گربه‌ها گوشت‌خوارهای ناگزیر هستند؛ یعنی برای سالم‌ماندن باید گوشت بخورند. این گونه‌ها نمی‌توانند پروتئین‌های موردنیاز خود را تولید و باید آن را از منابع دیگر تأمین کنند. همچنین، بسیاری از طعمه‌های آن‌ها هنگام شب یا نور کم فعال می‌شوند.

با وجود فعالیت بیشتر گربه درمقایسه‌با انسان در طول شب، این گونه‌ها صرفاً حیوانات شبانه نیستند؛ بلکه در گروه حیوانات «شفقی» یا فعال هنگام گرگ‌ومیش شناخته می‌شوند. دلیل این ویژگی هم میل‌ آن‌ها به شکار هنگام طلوع یا غروب خورشید است.

گرچه چشم‌های گربه برای پرسه‌های شبانه طراحی شدند، توانایی آن برای پیداکردن راه خود در محیط‌های تاریک، تنها به ترکیب چشم وابسته نیست. به‌باور پلامر، گربه‌ها از حس‌های دیگر هم برخوردارند. او می‌گوید: گربه‌ها از قوه‌ی شنیداری و بویایی بسیار قوی هم برخوردارند که به آن‌ها اجازه می‌دهد راه خود را پیدا کنند. ارتباط با محیط مستلزم همکاری تمام حس‌ها است.

بنابراین، گربه‌ها در پرسه‌های شبانه بیشتر از انسان مهارت دارند؛ اما وقتی بحث کیفیت دید مطرح می‌شود، نمی‌توانند در طول روز از دید انسان سبقت بگیرند. ران افری، استاد چشم‌پزشکی حیوانات، درباره‌ی این موضوع می‌گوید: در تکامل، برای هر مزیت هزینه‌ای وجود دارد. گربه‌ها در ازای دید قوی شبانه، دید روزانه‌ی نسبتاً ضعیفی دارند؛ به‌طوری‌که دید روزانه‌ی آن‌ها تقریباً یک‌هفتم دید انسان است. این یافته افرادی که همیشه فکر می‌کنند گربه‌ها توانایی دید زیادی دارند، شوکه می‌کند. بله، گربه‌ها فقط در طول شب قدرت دید قوی دارند.

به‌باور پلامر، تفاوت‌هایی بین چشم انسان و گربه وجود دارد. برای مثال، گربه‌ها رنگ را مانند انسان پردازش نمی‌کنند. او می‌گوید:گیرنده‌های نوری مخروطی گربه‌ها درمقایسه‌با انسان، تراکم و تعداد کمتری دارد؛ درنتیجه نمی‌توانند مانند ما رنگ‌ها و جزئیات وضوح آن را درک کنند.