«روش تحلیل منظومه‌ای»، روشی بنیادین، مجتهدانه، ابتکاری

به گزارش خبرنگار مهر، آئین رونمایی از کتاب «تحلیل منظومه‌ای؛ روش پژوهش در اندیشه رهبران انقلاب اسلامی»، در دو نشست تخصصی با حضور حجت‌الاسلام خسروپناه معاون علوم انسانی و هنر دانشگاه آزاد اسلامی و حجت الاسلام سعدی ریاست دانشگاه امام صادق‌علیه‌السلام برگزار شد.

در نشست اول، حجت‌الاسلام خسروپناه ضمن تقدیر از تدوین‌کنندگان کتاب و برگزارکنندگان نمایشگاه قرار ششم مرکز رشد دانشگاه امام صادق علیه‌السلام به تبیین ضرورت تحلیل نظام‌واره و روش‌مند در منظومه فکری رهبران انقلاب اسلامی اثر حاضر را ابتکاری، غیر التقاطی و غیر ارتجاعی خواندند.

وی در ابتدا ضمن اشاره به نقش جمهوری اسلامی در فراهم نمودن بستر رشد فکری دانشجویان خوش‌فکر در جهت حل مسائل جامعه، به بر شمردن امتیازهای کتاب روش تحلیل منظومه‌ای اندیشه رهبران انقلاب اسلامی پرداختند.

خسروپناه، در ابتدا با اشاره به تازگی داشتن بسیاری از مطالب کتاب برای ایشان، اثر حاضر را برای اساتید حوزه روش‌شناسی، پارادیم‌ها و استراتژی‌های تحقیق مفید عنوان نمودند. امتیاز اول این کتاب در نگاه ایشان، تفطن به مفروضات روش‌های موجود و اتخاذ موضع نسبت به آن‌ها بود. ایشان دست‌یابی به یک روش مختار مبتکرانه را امتیاز دیگر این اثر برشمردند. ایشان روش تحلیل منظومه‌ای را روشی بنیادین، مجتهدانه، ابتکاری و به دور از آسیب التقاط و ارتجاع دانستند.

وی تاکید کردند، حل مسائل انقلاب اسلامی تنها با ابتناء بر مکتب فکری امام خمینی (ره) مقدور خواهد بود و اثر حاضر متکفل این مهم است. دکتر خسروپناه در این راستا اشاره داشتند: برخی از پژوهشگران، عدالت را از منظر امامین انقلاب اسلامی به صورت سوسیالیستی تبیین می‌کنند. برخی نیز از آزادی، تبیین لیبرالیستی در اندیشه رهبران انقلاب مطرح می‌کنند.» این استاد دانشگاه، این فهم‌ها را از اندیشه مکتب امام خمینی (ره) فهم‌های التقاطی عنوان کردند. آسیب دیگر در این حوزه از منظر ایشان، وجود فهم‌های ارتجاعی و بدون امتداد برای حل مسائل جامعه است.

معاون علوم انسانی و هنر دانشگاه آزاد، شرط فهم حکیمانه را فهم نظام‌مند عنوان کرده و کاربست حل مسائل در حکمرانی را جز از طریق فهم نظام‌مند ممکن ندانستند. ایشان مهم‌ترین ضعف نظام جمهوری اسلامی را چالش در حکمرانی برشمرده و برای آن به ارائه چند پیشنهاد پرداختند. از مهم‌ترین پیشنهادهای ایشان می‌توان به این موارد اشاره نمود: ۱- استقصای جامعی از مسئله‌ها و معضلات ۲- بررسی مسائل با نگاه حکمرانی ۳- تجربه حل مسئله به صورت محدود.

«تحلیل منظومه‌ای»، دوای درد نگاه جزئی در سیاست‌گذاری

دومین نشست رویداد «تحلیل منظومه‌ای» با حضور حجت‌الاسلام سعدی، ریاست محترم دانشگاه امام صادق علیه‌السلام در محل رویدادهای قرار ششم مرکز رشد برگزار گردید. در این نشست که با حضور جمعی از علاقه‌مندان به اندیشه رهبران انقلاب اسلامی برگزار شد، در ابتدای جلسه آقایان دکتر باباخانی و دکتر جعفری هرستانی، از مؤلفین کتاب «تحلیل منظومه‌ای»، به بیان فرایند تحقیق پیرامون روش پژوهش در اندیشه رهبران انقلاب اسلامی و تدوین کتاب که حدود سه سال به طول انجامید پرداختند.

بعد از بیان گزارشی مختصر از فرایند تدوین کتاب «تحلیل منظومه‌ای»، سعدی، ریاست دانشگاه امام صادق علیه‌السلام به بیان نظرات خویش در خصوص کتاب تحلیل منظومه‌ای پرداختند.

ضرورت‌های «تحلیل منظومه‌ای» در سه سطح

وی در ابتدای بحث، به ضرورت ایده «تحلیل منظومه‌ای» در سه سطح دانشگاهی، ملی و فراملی اشاره نمودند. در سطح دانشگاهی، به این نکته اشاره کردند دانشگاه امام صادق علیه‌السلام وقتی مأموریت خویش را حل مسائل راهبردی نظام جمهوری اسلامی تعریف کرده‌است، نظام‌فکری چنین دانشگاهی بایستی بر اساس منظومه‌فکری رهبران انقلاب اسلامی طراحی شود و این کتاب و ایده اصلی آن، در رسیدن به این هدف نقش بسزایی ایفا می‌کند.

در سطح ملی، ایشان به این نکته پرداختند که کلان نظریه حکمرانی در جمهوری اسلامی، نظریه «ولایت‌فقیه» است که توسط امام خمینی (ره) عرضه شده و رهبر معظم انقلاب آن را امتداد بخشیده‌اند؛ با این نگاه برای ایجاد حرکتی برخوردار از حجیت شرعی، منتظم و کارآمد در حوزه حکمرانی، ناگزیر از به میدان آوردن «تحلیل منظومه‌ای» هستیم؛ چرا که با نگاه گزینشی، خرد و جزئی به مسائل، در مسیری غیرشفاف و گنگ در عرصه حکمرانی حرکت خواهیم کرد.

در سطح فراملی، ایشان با اشاره این مسئله که تحقق تمدن نوین اسلامی، نیاز با اشاعه معارف اسلامی دارد و «تحلیل منظومه‌ای» می‌تواند نقشی مهم و اساسی در این مسئله ایفا نماید.

دستاوردهای «تحلیل منظومه‌ای»

سعدی در بخش دوم بیانات خویش، به توضیح دستاوردهای این اثر پرداخته و اولین دستاورد آن را پیشنهاد شناخت و حل مسائل بر اساس «تحلیل منظومه‌ای» بیان کردند. ایشان، این نگاه جامع و منظومه‌ای را به عنوان دغدغه شخصی و مأموریتی خویش نیز بیان کرده و اشاره کردند که در پاسخ به مسائل نباید به صورت گزینشی و جزئی عمل شود و باید به صورت جامع و منظومه‌وار به حل مسائل پرداخت.

وی با اشاره به این نکته که کتاب «تحلیل منظومه‌ای»، اثری ارزشمند است، خاطر نشان کردند که تمایز علوم به تمایز روش‌ها و منهج‌هاست و شاید در حکمرانی، روشی غیر «تحلیل منظومه‌ای» کارکرد نداشته باشد.

سعدی در پایان بیانات خویش ضمن تأیید و تصدیق مجدد اثر مذکور، به اثر مخرب نگاه بخشی و جزئی در سیاست‌گذاری اشاره کرده و ضمن اشاره به نگاه جامع در این عرصه، تنها عامل به وجود آورنده نگاه جامع در عرصه سیاست‌گذاری را تحلیل منظومه‌ای دانسته و ضمن تقدیر از پدیدآورندگان این اثر، توفیق الهی را برای مجموعه مرکز رشد مسئلت نمودند.

گفتنی است «روش تحلیل منظومه‌ای اندیشه رهبران انقلاب اسلامی»، کتابی است با محوریت بیان همین ایده که به فرایند فهم و تحلیل یک موضوع یا نظریه ذیل نظام فکری رهبران انقلاب اسلامی می‌پردازد. وجه امتیاز روش حاضر از سویی به تلاش برای منظومه‌ای دیدن اندیشه رهبران انقلاب اسلامی باز می‌گردد و از سویی دیگر به بهینه شدن آن ناظر به اختصاصات اندیشه امام خمینی ره و حضرت آیت‌الله خامنه‌ای مربوط می‌شود. این کتاب مشتمل بر ۵ بخش بوده که بخش اول آن به روش تحلیل منظومه‌ای می‌پردازد. چهار بخش دیگر که مجموعه گفتارهایی از اساتید حوزه و دانشگاه است، با عناوین «ظرفیت‌شناسی روش‌های متداول در علوم انسانی»، «ظرفیت‌شناسی روش‌های برگرفته از علوم اسلامی»، «درآمدی بر روش پژوهش در اندیشه رهبر معظم انقلاب» و «تجربه‌کاوی پژوهش در اندیشه رهبران انقلاب اسلامی» تقسیم‌بندی شده‌است.