هم‌بنیان‌گذار اینتل و ابداع کننده قانون مور از دنیا رفت

گوردون مور، هم‌بنیان‌گذار شرکت اینتل و از پیشتازان صنعت نیمه‌رسانا که با «قانون مور» رشد مداوم قدرت رایانش را از دهه‌ها قبل پیش‌بینی کرده بود روز جمعه و در سن ۹۴ سالگی از دنیا رفت.

شرکت اینتل و بنیاد خیریه خانواده مور می‌گویند او در حضور خانواده و در خانه‌اش در هاوایی از دنیا رفته است.

مور یکی از سه مهندس بزرگی بود که در سال ۱۹۶۸ شرکت اینتل را بنیان‌گذاری کردند و نهایتا پردازنده‌های «اینتل اینساید» (Intel Inside) به بیش از ۸۰ درصد از کامپیوترهای خانگی جهان راه یافت.

مور در مقاله‌ای در سال ۱۹۶۵ اعلام کرد که طبق مشاهدات او و به لطف پیشرفت تکنولوژی، تعداد ترانزیستور‌های روی میکرچیپ‌ها هر سال پس از اختراع مدارهای مجتمع دو برابر خواهد شد.

پیش بینی او نهایتا به «قانون مور» شهرت یافت و بعدها به هر دو سال یک بار اصلاح شد و اینتل و رقبایش منابع تحقیق و توسعه بسیاری را به تحقق این قانون اختصاص دادند.

مور دو دهه پیش از انقلاب کامپیوتر‌های خانگی و ۴۰ سال پیش از عرضه آیفون از شرکت اپل در مقاله خود نوشت: «مدار‌های مجتمع (IC) قلب تپنده کامپیوترهای خانگی-یا حداقل درگاه‌هایی که به یک کامپیوتر مرکزی متصل هستند- خودروهای خودران و تجهیزات ارتباطی قابل حمل را تشکیل می‌دهند.»

پس از انتشار مقاله مور بازدهی چیپ‌های به صورت تصاعدی بالا رفت و قیمت آنها نیز کاهش یافت و همین مساله به نیم قرن رشد تکنولوژی پیشرفت ابزارهایی مثل کامپیوترهای خانگی و اینترنت منتهی شد و غول‌هایی مثل اپل، فیسبوک و گوگل را پدید آورد.

مور در مصاحبه‌ای در سال ۲۰۰۵ گفت:‌ «مسلما حضور در مکان درست و در زمان درست خوب است. من خوشبختانه توانستم در نوزادی صنعت نیمه‌رسانا به آن ورود کنم و توانستم رشد آن را از زمانی که حتی قادر به ساخت یک ترانزیستور سیلیکونی نبودیم تا زمانی که ۱.۷ میلیارد را روی یک چیپ جا دادیم شاهد باشم! سفر فوق‌العاده‌ای بود.»

در سال‌های اخیر رقبای شرکت اینتل از جمله انویدیا اعلام کرده‌اند که به دلیل کاهش سرعت رشد صنعت چیپ‌سازی قانون مور از رده خارج شده است.

اما با وجود مشکلات تولید که باعث سقوط ارزش سهام اینتل در سال‌های اخیر شد، پت گلسینگر، مدیرعامل حال حاضر این شرکت می‌گوید که به عقیده او با سرمایه‌گذاری‌های میلیارد دلاری این شرکت همچنان می‌توان قانون مور را به واقعیت تبدیل کرد.

موریس چانگ، هم‌بنیان‌گذار شرکت TSMC، بزرگترین تولید کننده نیمه‌رسانای جهان، نیز درمورد مور می‌گوید که او بیش از شش دهه یکی از دوستان مورد احترام او است.

چانگ در بیانیه‌ای که از سوی شرکت TSMC منتشر شد گفت: «با رفتن گوردون، تقریبا تمام همکاران نسل اولی صنعت نیمه‌رسانا از دنیا رفته‌اند.»

کارآفرین اتفاقی

با وجود پیش‌بینی بزرگ مور در حوزه کامپیوتر او در مصاحبه‌ای با مجلبه فوربز اعلام کرد که خودش تا اواخر دهه ۱۹۸۰ کامپیوتر خانگی خریداری نکرده است.

مورد که زاده سن‌فرانسیسکو است مدرک دکترای شیمی و فیزیک خود را در سال ۱۹۵۴ از موسسه تکنولوژی کالیفرنیا گرفت.

او سپس به کار در آزمایشگاه نیمه‌رسانای شاکلی (Shockley) مشغول شد و در همانجا با رابرت نویس، هم‌بنیان‌گذار دیگر شرکت اینتل آشنا شد. آنها که یکی از «هشت خائن» معروف جدا شده از آزمایشگاه شاکلی محسوب می‌شوند در سال ۱۹۵۷ برای راه‌اندازی شرکت نیمه‌رسانای فرچایلد (Fairchild) از این آزمایشگاه جدا شدند. در سال ۱۹۶۸، مور و نویس از فرچایلد نیز جدا شده و شرکتی که بعدا اینتل نام گرفت را بنیان‌گذاری کردند. نام شرکت اینتل اختصاری از Integrated Electronics است.

اولین استخدامی مور و نویس یکی دیگر از همکاران شرکت فرچایلد به نام اندی گروو بود که بعدها و در دوران رشد فوق‌العاده اینتل در دهه‌های ۱۹۸۰ و ۱۹۹۰ رهبری این شرکت را به دست گرفت.

مور در مصاحبه با مجله فوربز خود را «کارآفرین اتفاقی» توصیف کرد که هیچ میلی به راه‌اندازی شرکت نداشت اما او به همراه نویس و گروو یکی از سه‌گانه‌های قدرتمند تکنولوژی را تشکیل دادند.

در حالی که نظریه‌های مربوط به رفع مشکلات مهندسی چیپ برعهده نویس بود، مور بیشتر در کارهای عملی تخصص داشت و ساعت‌ها به اجرا و اصلاح ایده‌های گسترده و گاها اشتباه نویس می‌پرداخت. تلاش‌های نهایتا به ثمر نشست و گروو نیز توانست جای خالی یک متخصص اجرا و مدیریت را در شرکت اینتل پر کند.

استعداد بالای مور باعث شد تا مهندسان دیگری هم به همکاری با آنها ترغیب شوند و اینتل به رهبری نویس ریزپردازده‌هایی را اختراع کرد که راه را برای انقلاب کامپیوترهای شخصی هموار کردند.

او تا سال ۱۹۷۵ به عنوان نایب رئیس فعالیت داشت. با این حال او و نویس همواره خود را هم رده یکدیگر می‌دانستند. از سال ۱۹۷۹ تا ۱۹۸۷، پست مدیرعاملی و رئیس هیات مدیره را در اختیار گرفت و تا ۱۹۹۷ به عنوان رئیس هیات مدیره به فعالیت خود ادامه داد.

مجله فوربز در سال ۲۰۲۳ ثروت او را ۷.۲ میلیارد دلار برآورد کرده است.

مور به ماهیگیری نیز علاقه‌ داشت و در سال ۲۰۰۰ او و همسرش بتی بنیاد خیریه‌ای را با تمرکز بر اهداف محیط زیستی تاسیس کردند. این بنیاد که پروژه‌هایی مثل آبگیری رودخانه آمازون و نهرهای ماهی قزل‌آلا در ایالات متحده، کانادا و روسیه را در کارنامه خود دارد از حدود ۵ میلیارد دلار سهام مور در شرکت اینتل استفاده می‌کرد.

او همچنین صدها میلیون دلار نیز برای پیشبرد علم و تکنولوژی به موسسه تکنولوژی کالیفرنیا اعطا کرده و از پروژه در جستجوی هوش فرازمینی یا SETI نیز پشتیبانی کرده است.

مور در سال ۲۰۰۲ و زمانی که جورج بوش رئیس جمهور آمریکا بود مدال آزادی، بالاترین مدال غیرنظامی این کشور را از رئیس جمهور دریافت کرد. او و همسرش دو فرزند دارند.