20 خرداد ماه؛ روز ملی فرش

فرش یک نماد و دومین پرچم ایران است و همیشه برترین قالی های جهان با نام ایران گره خورده اند.

به گزارش «دنیای سفر» فرش ایران به عنوان هنر دیرپای ملی و اسطوره سترگ از باورهای قومی و دینی از دیرباز بر گستره فرهنگ و هنر سرزمین ما ایران سایه افکنده و آوازه آن به گوش جهانیان رسیده است. فرش یک نماد و دومین پرچم ایران است و همیشه برترین قالی های جهان با نام ایران گره خورده اند از کهن ترین قالی جهان یعنی پازیریک با قدمت ۲۵۰۰ سال گرفته تا بزرگ ترین فرش جهان یعنی فرش دستباف نیشابور در مسجد شیخ زاید ابوظبی که توسط ۱۲۰۰ قالیباف زن نیشابوری در ۱۸ ماه بافته شد.

گران ترین فرش های جهان نیز متعلق به ایران هستند که رتبه اول آن فرش ویس کرمان متعلق به قرن ۱۶ با ارزشی معادل ۱۰ میلیون دلار است که در سال ۲۰۱۰ با قیمتی ۲۰ برابر قیمت پیشنهادی فروخته شد. پس از آن فرش ابریشمی اصفهان متعلق به قرن ۱۶، فرش ابریشمی دیگری از عهد صفویه متعلق به ۴۰۰ سال پیش و فرش تبریز متعلق به قرن ۱۶ را می توان در دسته گران ترین فرش های جهان جای داد.

از آنجایی که قالی و در کل فرش به صرف کاربردی و تزئینی بودنش از سالیان دور مورد توجه اقوام گوناگون بوده است، شاید دانستن اینکه کدام نوع از فرش های ایرانی محبوبیت بیشتری در جهان دارند و جایگاه شان کجاست، خالی از لطف نباشد.

خبرگزاری ایسنا به بهانه ۲۰خرداد ماه، روز ملی فرش با عبدالله احراری، مدرس و محقق فرش ایرانی به گفت و گو نشست.

وی در خصوص محبوب ترین فرش های ایرانی اظهار کرد: به طور کلی فرش های عشایری و روستایی باف مانند فرش های قشقایی، بلوچ خراسان، کردی و ... از محبوبیت بالاتری برخوردار هستند و در بازار امارات عربی و ژاپن نیز فرش های ابریشمی قم محبوب هستند.

احراری با اشاره به اینکه برند فرش ایرانی محبوب است، افرود: این محبوبیت باعث شده است که بسیاری از رقبا فرش های خود را به نام فرش ایرانی روانه بازار کنند. به عنوان مثال افغانستان، پاکستان و دیگر کشورها از این ترفند برای فروش فرش های خود استفاده می کنند.

دومین نماد ایرانی که نیازمند حمایت است

این محقق فرش جایگاه حال حاضر فرش ایرانی را به عنوان دومین نماد ایران ضعیف دانست و گفت: دلایل متعددی در این موضوع تاثیرگذار است. به عنوان مثال فرش در بازاراهای جهانی در گذشته یک کالای سرمایه ای محسوب می شد اما امروزه جایگه مصرفی پیدا کرده است و نسل جوان به عنوان یک کالا از آن استفاده می کنند.

احراری ادامه داد: عامل دیگری که جایگاه فرش را متزلزل کرده، تولید انواع کف پوش است که ظاهری زیبا دارند به نوعی رقیب فرش دستباف در بازار هستند. از دیگر عوامل تاثیرگذار بر افول جایگاه فرش در بازارهای جهانی نیز باید به تورم در بازار اشاره کرد. همچنین تحریم های آمریکا تاثیر مستقیمی بر روند کاهش جایگاه فرش در بازار داشته است، چراکه دو سوم بازار فرش ایرانی در کشور آمریکا قرار داشته است و در حال حاضر ما از این بازار محروم هستیم.

وی افزود: در حال حاضر فرش صادر می شود و چند سال می ماند تا مشتری پیدا شود و آن را بخرد، دیگر سفارشی وجود ندارد تا بر اساس آن صادرات انجام شود.

احراری تصریح کرد: در حال حاضر وضعیت اقتصادی کشور به شکلی است که تولیدکننده نمی تواند برای آینده برنامه ریزی داشته باشد، چراکه نمی داند دستمزدها و قیمت مواد اولیه با چه تغییراتی همراه خواهد شد.

تبلیغاتی جهانی فرش، ضرورتی اجتناب ناپذیر

این محقق فرش ایرانی خاطرنشان کرد: مشکلات گفته شده در دیگر کشورها مانند پاکستان، افغانستان، ترکیه، کشورهای آسیای میانه و ... کمتر است و به مراتب راحت تر از کشورما به بازار دسترسی دارند و شرایط کشورشان به لحاظ تورم مطلوب تر است، به همین دلیل است که به لحاظ قیمتی می توانند قدرت رقابت بیشتری داشته باشند. متاسفانه موارد گفته شده باعث شده است که صادرات ما در سال به ۵۰ تا ۶۰ میلیون دلار برسد.

احراری با بیان اینکه جایگاه فرش در بین مسئولین نیز ضعیف شده است، گفت: مرکز ملی فرش ایران در حال حاضر مانند شیری بی یال و دم است؛ در این ۲ سال نمی بینیم مسئولین متولی این حوزه کوچکترین اشاره ای به فرش داشته باشند. بیمه بافندگان فرش چند سالی است که متوقف شده و در مجموع حمایتی از فرش، تولیدکننده فرش و به اصطلاح کالایی که نماد ایران و پرچم دوم ایرانیان است، نمی شود.

وی در خصوص اقداماتی که باید انجام داد تا فرش ایرانی محبوبیت بیشتری کسب کند و به جایگاهی که لیاقت آن را دارد برسد، خاطرنشان کرد: یکی از روش ها تبلیغات است و تبلیغات ما در رسانه های پربیننده دنیا تقریبا صفر است. حتی بخش خصوصی نیز که بخش سنتی تر این حوزه است قدرت اقتصادی زیادی برای تبلیغات جهانی ندارد، البته نگاه بلند مدتی نیز در این حوزه ندارد و در این خصوص توجیه نیست.

احراری ادامه داد: اقدام بعدی شرکت تولیدکنندگان در نمایشگاه های مختلف است تا بتوانند از این روش به بازاریابی بپردازند و کالای خود را به صورت کامل معرفی کنند.

وی مهمترین کار برای بهتر کردن جایگاه فرش ایرانی را مساعد کردن شرایط برای تولیدکنندگان فرش و افراد مرتبط با این حوزه عنوان کرد و ادامه داد: در این حوزه باید شرایطی فراهم شود تا تولیدکنندگان بتوانند به راحتی فرش را از کشور خارج کرده و در صورت عدم فروش آن دوباره فرش را به کشور بازگردانند.

فرش؛ پرچمی نیمه افراشته

احراری مدعی شد: بخشی از فرش هایی که به اسم فرش دستباف در بازار وجود دارد، ربات باف است. در حال حاضر فرش های ماشینی به اسم فرش دستباف و یا شبه دستباف به بازار عرضه می شوند و این به دلیل نبود وجود متولی قدرتمند در کشور است.

این محقق فرش ایرانی با بیان اینکه در مشهد بخشی از فرش ها بدون گره بافته می شود و این فرش ها در کنار فرش دستباف اصیل قرار می گیرند، گفت: تولیدکننده اصیل از ۴ طرف محاصره شده است به عنوان مثال تولیدکننده فرش ابریشم قم برای تولید یک متر فرش چیزی حدود ۶۰ الی ۷۰ میلیون تومان هزینه می کند حالا تولیدکننده دیگری فرشی را با ماشین تولید می کند و به اسم فرش دستباف ۲۰ میلیون تومان به فروش می رساند که این اقدام باعث می شود تولیدکننده اصیل از بازار خارج شود.

احراری با اشاره به موضوع قاچاق فرش، افزود: فرش افغانستان بسیار زیاد وارد می شود. فرش های ایران چگونه می تواند از نظر قیمتی که بافنده اش به مقاطی کمتر از ۲۰۰ هزارتومان قانع نیست با فرش افغانی که با مقاطی ۶۰ یا ۵۰ هزارتومان بافته می شود، رقابت کنند؟

احراری اذعان کرد: متولی فرش شدیدا از حراست آن چیزی که به او مربوط می شود ناتوان است. به عنوان مثال متولی باید بتواند دستگاه های اجرایی را وادار کند تا مقابل قاچاق فرش را بگیرند یا نظارت کنند و از طریق ادارات صنعت و معدن در شهرستان ها باعث شود فرش بدون گره تولید نشود یا بتواند واحدهایی که فرش ماشینی تولید می کنند را وادار کند تا پشت فرش هایشان بنویسند این فرش ها ماشین باف هستند.