هزینه‌های میلیارد دلاری کشورهای حاشیه خلیج فارس برای هوش مصنوعی

فرارو- شناخته شده‌ترین داور هوش مصنوعی جهان یعنی "چت جی پی تی" (Chat GPT) مطمئن نیست که آیا فناوری جدید ممکن است برای مردم خاورمیانه خطری داشته باشد یا خیر. چت جی پی تی در پاسخ به پرسش یک خبرنگار مبنی بر آن که آیا نقض حقوق بشر در عربستان سعودی با استفاده از هوش مصنوعی موجه است یا خیر؟ پاسخ داد که ممکن است مشکلاتی را ایجاد کند.

به گزارش فرارو به نقل از دویچه‌وله، موارد مربوط به عربستان سعودی شامل استفاده این کشور از فناوری‌های دیجیتال برای جاسوسی از مخالفان و خانواده‌های آنان در خارج کشور و هم چنین تلاش برای نفوذ در توئیتر به منظور شناسایی مخالفان حکومت با حساب‌های ناشناس بوده است.

"آنگلا مولر" رئیس بخش سیاستگذاری و مشاوره Algorithm Watch سازمانی مستقر در برلین می‌گوید: "استفاده از سیستم‌های مبتنی بر هوش مصنوعی در سراسر جهان در حال افزایش است و باعث ایجاد راه‌های تازه‌ای برای نقض بالقوه اساسی‌ترین حقوق شهروندان از طریق نظارت بر آنان یا دستکاری می‌شود. قطعا این خطر وجود دارد که استفاده از هوش مصنوعی بی عدالتی‌های موجود را تشدید کند به ویژه در زمانی که کشوری به حاکمیت قانون پایبند نیست و اکنون میلیارد‌ها دلار برای توسعه و استفاده از هوش مصنوعی هزینه می‌کند".

هزینه‌های کلان بر روی هوش مصنوعی

جدیدترین اطلاعات بازار حاکی از آن است که کشور‌های ثروتمند تولیدکننده نفت مانند امارات متحده عربی، عربستان سعودی و قطر اکنون به اندازه برخی از کشور‌های اروپایی برای فناوری‌های مرتبط با هوش مصنوعی هزینه می‌کنند.

گزارشی در مورد هزینه‌های جهانی هوش مصنوعی اشاره می‌کند که کشور‌های حوزه خاورمیانه در سال جاری ۳ میلیارد دلار (۲.۸ میلیارد یورو) برای هوش مصنوعی هزینه خواهند کرد و این رقم تا سال ۲۰۲۶ میلادی به ۶.۴ میلیارد دلار افزایش خواهد یافت. محققان بازار می‌گویند که سرمایه گذاری همچنان افزایش خواهد یافت و منطقه شاهد رشد سالانه هزینه‌ها تقریبا به میزان ۳۰ درصد طی سه سال آینده خواهد بود. آنان اشاره می‌کنند که این سریع‌ترین نرخ رشد در سراسر جهان در سال‌های آینده خواهد بود.

هوش مصنوعی طیف وسیعی از فناوری‌های دیجیتال را پوشش می‌دهد. این امر می‌تواند به معنای هر چیزی باشد از پردازش سریع مقادیر زیاد داده‌های دیجیتال برای تجزیه و تحلیل گرفته تا آن چه به عنوان "هوش مصنوعی مولد" شناخته می‌شود. تحلیلگران تحقیقاتی دویچه بانک در توضیحی درباره این فناوری توضیح دادند:"هرچه قدرت محاسباتی، داده‌ها و کاربرانی با قابلیت دسترسی بیش‌تر به فناوری مبتنی بر هوش مصنوعی وجود داشته باشند هوش مصنوعی مولد به روش‌های غیرمنتظره بهتر عمل می‌کند. استعداد‌های هوش مصنوعی از غربال کردن داده‌ها و تشخیص تصاویر و گفتار گرفته تا شناسایی احساسات در مجموعه‌ای از اسناد و تولید متن، تصاویر و کد را در بر می‌گیرد".

استراتژی کشور‌های خلیج فارس در مورد هوش مصنوعی

کشور‌های حوزه خلیج فارس به طور قابل توجهی برای هوش مصنوعی هزینه می‌کنند، زیرا این بخش مهمی از برنامه آینده آنان برای توسعه اقتصاد ملی‌شان به دور از وابستگی به نفت است. امارات متحده عربی اولین کشوری در منطقه بود که در سال ۲۰۱۷ میلادی یک استراتژی ملی هوش مصنوعی را اتخاذ کرد و اولین کشور در جهان بود که وزیر هوش مصنوعی را منصوب کرد. کشور‌های دیگر از جمله مصر، اردن، مراکش، قطر و عربستان سعودی از آن زمان به این سو به خصوص در سه سال گذشته از رویکرد مشابهی پیروی کرده اند. عربستان سعودی استراتژی قابل توجهی را اتخاذ کرده، زیرا قصد دارد از انواع هوش مصنوعی در پروژه شهرسازی آینده نگرانه خود یعنی نئوم استفاده کند.

تصورات از هوش مصنوعی در کشور‌های حاشیه خلیج فارس نیز متفاوت است. در نظرسنجی IPSOS در سال ۲۰۲۲ میلادی این پرسش مطرح شده بود که آیا فکر می‌کنید استفاده از هوش مصنوعی در محصولات و خدمات مصرف کننده مزایای بیشتری نسبت به معایب آن دارد یا خیر. بیش از سه چهارم از پاسخ دهندگان سعودی مشتاق استفاده از هوش مصنوعی بودند و موافق بودند که مزایای بیشتری را ارائه می‌دهد. این در حالیست که تنها ۳۷ درصد از پاسخ دهندگان محتاط آلمانی در آلمان چنین نظری را داشتند.

چگونه از هوش مصنوعی استفاده می‌شود؟

در حال حاضر در کشور‌های حاشیه خلیج فارس فناوری‌های مبتنی هوش مصنوعی کاربرد دارد. برای مثال، چت بات در وب سایت‌های خرده فروشی، برای ساده‌سازی خدمات دولتی در زمینه برق و آب و بهبود خدمات مالی دیجیتال مانند بانکداری مبتنی بر وب، مورد استفاده قرار می‌گیرد. هم چنین، تجزیه و تحلیل عملکرد شرکت‌هایی مانند خطوط هوایی امارات یا ارائه داده‌های مراقبت‌های بهداشتی محلی با استفاده از فناوری هوش مصنوعی صورت می‌گیرد.

هیچ یک از این اقدامات لزوما و ماهیتا شرورانه نیستند. فعالان حقوق دیجیتال نگران سناریویی به سبک علمی - تخیلی نیستند که در آن ربات‌ها همه ما را خواهند کُشت. آنان عمدتا نگران امنیت داده‌ها، نظارت، فیلتر محتوا، انتشار هدفمند تبلیغات، دقت در تجزیه و تحلیل هوش مصنوعی و سوگیری و هم چنین قابلیت بالقوه استفاده دوگانه از برخی فناوری‌های مرتبط با هوش مصنوعی هستند.

برای مثال، تشخیص چهره مبتنی بر هوش مصنوعی قابلیت استفاده دوگانه دارد و می‌توان از آن برای اهداف غیر نظامی و نظامی استفاده کرد. از سویی می‌تواند به یافتن دوستان در فیس بوک کمک کند و از سوی دیگر می‌توان از آن برای شناسایی معترضان استفاده کرد.

همانطور که "جفری هینتون" پیشگام هوش مصنوعی که با استعفای از شغل خود در گوگل اخیرا به تیتر اخبار بین المللی تبدیل شد و به "نیویورک تایمز" گفت: "چگونه می‌توانید از استفاده بازیگران بد از هوش مصنوعی برای مقاصد بد جلوگیری کنید".

بازیگران بد و خودکامگان

با توجه به آن چه گفته شد چه اتفاقی رخ خواهد داد اگر هوش مصنوعی به دست حکام خودکامه حاشیه خلیج فارس برسد؟ یعنی رهبران کشور‌هایی که هزینه زیادی برای دستیابی به هوش مصنوعی صرف می‌کنند. این کشور‌ها اساسا توسط خاندان‌های سلطنتی رهبری می‌شوند که هیچ گونه مخالفت سیاسی را تحمل نمی‌کنند. در چنین کشور‌هایی که مقام‌های حکومتی از پیش مدافعان حقوق بشر و روزنامه نگاران را برای استفاده مسالمت آمیز از حقوق شان هدف قرار داده اند پیامد‌های استفاده از فناوری مبتنی بر هوش مصنوعی می‌تواند ویرانگرتر نیز باشد.

محققان شرکت حقوقی چندملیتی Covington and Burling در خلاصه‌ای از قوانینی که در حال حاضر به هوش مصنوعی در خاورمیانه مربوط می‌شوند در سال ۲۰۲۲ میلادی اشاره کردند که هنوز هیچ قانونی در مورد هوش مصنوعی در آن منطقه وجود ندارد. آنان اشاره کردند که این موضوع برای بسیاری از حوزه‌های قضایی دیگر نیز صدق می‌کند و اصولا این بخش عمدتا تنظیم نشده است. امارات و عربستان سعودی هر دستورالعمل‌های اخلاقی‌ای را برای استفاده از هوش مصنوعی منتشر کرده اند. با این وجود، دستورالعمل‌های هیچ کدام از کشور‌ها که شامل فهرستی از باید و نباید‌ها برای توسعه دهندگان نرم افزار می‌شود از نظر قانونی الزام آور نیستند.