7 نـقـاشـی کـودکـانـه

گاهی والدین با دیدن برخی برنامه‌های تلویزیونی و تفسیر رنگ‌ها، نگران می‌شوند و نقاشی فرزند خود را به گونه‌ای خاص تفسیر می‌کنند اما مهم این است که وقتی نقاشی از بچه‌ها گرفته می‌شود در ابتدا از او دلیل کشیدن این نقاشی سوال شود تا خود کودک بیان ‌کند که اشتباه کشیده یا اینکه نقاشی‌اش علتی داشته است. بنابراین هر چیزی که در این نوشته و در تفسیر نقاشی‌های کودکان بیان می‌شود را نباید به طور یکسان به همه بچه‌ها تعمیم دهید. نقاشی بچه‌ها تا سن ۱۰ سالگی قابل تفسیر است؛ چرا که بعد از آن، نقاشی به صورت هدف‌دار و جهت‌دار کشیده می‌شود و زیاد نمی‌توان آن را تفسیر کرد. از نقاشی می‌توان استفاده درمانی و تسکینی کرد؛ چرا که نقاشی در کاهش پرخاشگری و تنش تاثیر دارد. تفسیری که در ادامه این مطلب درباره نقاشی کودکان می‌خوانید، فقط نوعی اطلاعات است و خانواده‌ها نباید نقاشی فرزندشان را این‌‌گونه تفسیر کنند چرا که ممکن است کودک قصد خاصی از کشیدن یک نقاشی‌ نداشته باشد. تمام نقاشی‌هایی که در ادامه می‌بینید و تفسیرش را می‌خوانید، توسط کودکان حدود ۷ سال کشیده شده است:
۱) سه نقاشی از یک کودک دچار کم‌توجهی
سه نقاشی اول، نقاشی کودکی است که دچار اختلال‌ «کم‌توجهی ـ بیش‌فعالی» است؛ پرتحرک‌ است و این نقاشی‌ها کمبود توجه او را نیز نشان می‌‌دهد. او تمرکز خوبی ندارد و به همین دلیل،‌یادگیری‌هایی که باید برایش اتفاق بیفتد، پیش نمی‌آید. نقاشی کودک متناسب با سن او نیست. آدم، خانه و درختی که کشیده، کامل نیست؛ خیلی نامفهوم است و مهارت نقاشی او نیز شکل نگرفته. نقاشی شلوغ او بیانگر پرتحرک بودن اوست. او کل صفحه را پر می‌کند و از آنجا که تمرکز ندارد، محدوده‌ها را رعایت نمی‌کند و با رنگ‌های مختلف، هیجان و پرتحرکی و عجله خود را نشان می‌دهد.
۲) نقاشی یک کودک شاد در یک خانواده سالم
در این نقاشی، پدر بزرگ‌تر کشیده شده، مادر در کنار پدر است و خواهر و برادر در میان‌ والدین‌اند. این یک ارتباط طبیعی است. وقتی بچه یکی از اعضای خانواده را نمی‌کشد، به معنی آن است که با او ارتباط کمتری دارد. بچه کوچک‌تر نزدیک مادر است و این نشان‌دهنده رشد جسمانی و طبیعی کودک است.
۳) نقاشی یک کودک غمگین
این نقاشی اشک، نشان‌دهنده آن است که بچه افسردگی دارد. غمگین و ناراحت است و از شرایط خوبی برخوردار نیست و زندگی خوبی ندارد. گاهی بچه‌ها به صورت غیرمستقیم به ما اطلاعات می‌دهند.
۴) نقاشی یک کودک مضطرب
این نقاشی بیانگر این است که کودک اضطراب دارد، نگران محیط است و همچنین نگران اتفاقاتی که ممکن است بیفتد. برای همین، چشم‌ها و ابروهای بزرگ را در نقاشی‌اش برجسته کرده و این می‌تواند بیانگر اضطراب درونی کودک باشد.
۵) نقاشی یک کودک خجالتی که بار هیجانی سنگینی به دوش او گذاشته شده
وقتی بچه‌ها برای آدمک نقاشی‌شده خود دست و دهان نمی‌گذارند، نشان‌دهنده آن است که دچار خجالت و ارتباط سخت هستند. آنها از افسردگی رنج می‌برند. وقتی از بچه می‌خواهیم رازی را نگه دارد یا طلاق و اتفاق خاصی رخ داده که او نباید در باره آنها صحبت کند، بار هیجانی سنگینی به دوش او گذاشته‌ایم و او حس می‌کند که حق حرف زدن ندارد. در این صورت نقاشی بدون دهان و دست می‌کشد.
۶) نقاشی یک کودک مبتلا به اوتیسم
نقاشی‌های خاص و تکراری به صورت دایناسور یا تصاویر تکراری دیگر بیانگر اختلالات ارتباطی از طیف اوتیسم است. کودکانی که این‌گونه و فقط یک شیء را به صورت تکراری نقاشی می‌کنند، علایقی محدود دارند؛ علایقی خاص که البته در دیگران به این شدت نیست. همه هم‌‌وغم این کودکان تنها به یک چیز است؛ در حالی که برای دیگران چنین نیست. تمام فکر و رویاپردازی‌ها و اسباب‌بازی‌های این کودک می‌تواند به دایناسور محدود شود. چنین کودکی در انتخاب‌هایش محدودیت دارد، ارتباط‌‌اش با محیط کم است و این بیانگر اختلال طیف اوتیسم است که باید درمان شود. کودک دچار حالتی است که معمول نیست و فقط یک نقاشی، یک اسباب‌بازی و وسایل محدودی دارد.
۷) نقاشی یک کودک دچار اضطراب جدایی
این نقاشی، اضطراب جدایی را نشان می‌دهد. در این نقاشی، پدر که باید مظهر قدرت باشد و حضورش اضطراب را کم کند، کوچک کشیده شده؛ در حالی که به طور طبیعی پدر باید بزرگ‌تر باشد. این به آن معناست که پدر خیلی حضور ندارد و نقش حمایتی خود را زیاد اعمال نمی‌کند. البته این عامل اضطراب نیست. ولی چون پدر زیاد حضور ندارد، مادر، همه‌چیزش بچه می‌شود و بچه نیز او را بزرگ می‌کشد. فرزند کوچک‌تر دورتر از مادر کشیده شده و این نشان می‌دهد که او نگران از دست دادن مادر است؛ بنابراین خود را نزدیک‌تر می‌کشد. اگر بچه‌ای خود را کوچک‌تر بکشد نشان‌دهنده ترسو بودن و اعتماد به نفس پایین اوست.
دکتر میترا حکیم‌شوشتری
روان‌پزشک اطفال