واکسن ب ث ژ چیست و چه عوارضی دارد؟

واکسن ب ث ژ واکسن پیشگیری و مبارزه با سل است و با توجه به شرایط برای نوزادان یا بزرگسالان تجویز می‌شود. همچنین این واکسن برای درمان سرطان مثانه هم استفاده می‌شود. با دکتر سلام همراه باشید تا به بررسی عوارض این واکسن بپردازیم.

بهتر است درباره واکسن ب ث ژ بدانید

*این واکسن با تزریق به پوست تجویز می‌شود. کارایی دوزهای اضافی توسط شواهد علمی حمایت نمی‌شود.

*میزان حفاظت در برابر عفونت سل به طور گسترده‌ای متفاوت است و حفاظت واکسن بین ده تا بیست سال طول می‌کشد.

*در میان کودکان، این واکسن مانع از عفونت حدود ۲۰ درصد از آنان می‌شود و در میان کسانی که به این باکتری آلوده شده‌اند نیز این واکسن به نیمی از آنان کمک می‌کند تا بیماری در آنان ایجاد نشود.

چه کسانی باید واکسن ب ث ژ بزنند

*در کشورهایی که بیماری سل شایع است یک دوز در نوزادان سالم توصیه می‌شود که بهتر است تا حد ممکن زمان تجویز آن به زمان تولد نزدیک باشد.

*نوزادان مبتلا به اچ آی وی/ایدز نباید واکسینه شوند.

*در مناطقی که بیماری سل شایع نیست تنها در نوزادان در معرض خطر بالا واکسیناسیون انجام می‌شود در حالی که در موارد مشکوک به بیماری این موارد به صورت جداگانه مورد آزمایش و درمان قرار می‌گیرند.

*بزرگسالانی که سل ندارند و قبلاً واکسینه نشده‌اند اما اغلب در معرض بیماری سل مقاوم در برابر دارو قرار دارند ممکن است واکسینه شوند.

*کسانی که سیستم دفاعی شان ضعیف است یا در حال حاضر بیمار هستند، مثلاً آبله مرغان دارند، یا اخیراً واکسنی زده اند که با میکرب زنده ساخته شده است، مثل واکسن سرخک، بهتر است که واکسن ب ث ژ نزنند. افراد قبل از ب ث ارزیابی می‌شوند و لازم خواهد بود که قبل از واکسیناسیون رضایتنامه ای را امضا کنند.

عوارض احتمالی واکسن ب ث ژ

*یکی از مضرات واکسن ب ث ژ این است که اغلب باعث می‌شود نتیجه آزمایش های پوستی برای میکرب سل در آینده مثبت باشد. این به این معنی است که ممکن است ما نتوانیم بفهمیم که واکنش بخاطر عفونت سل بوده است یا بخاطر واکسن ب ث ژ.

*پس از تزریق در محل مذکور، در تعدادی از افراد ظرف ۲ تا ۳ هفته بعد ازتزریق، واکنش‌های دستگاه ایمنی از جمله قرمزی، تورم و حتی زخم و خروج چرک از محل تزریق بروز می‌کند.

*ممکن است تورم غدد لنفاوی زیربغل نیز به‌وجود بیاید. در صورت بروز هرگونه عارضه باید به پزشک معالج و نزدیک‌ترین مرکز بهداشتی درمانی در مجاورت محل سکونت خود مراجعه کنید.

*اگر تزریق واکسن ب.ث.ژ، در ناحیه مورد نظر (یعنی بازوی نوزاد) انجام شد اما واکنشی دیده نشد یا اثر زخم (اسکار) در محل تزریق بجا نماند،‌نیاز به تزریق مجدد این واکسن نیست.

*عوارض واکسن ب ث ژ به دو دسته عفونی و غیرعفونی تقسیم می‌شود که شایع‌ترین عوارض عفونی آن، تورم غده لنفاوی زیربغل و ناحیه گردن است.

*در 90 درصد مواقع، غدد لنفاوی زیر بغل متورم شده و 10 درصد باقی مواقع نیز بسته به اینکه واکسن در کجا تزریق شده باشد، متفاوت است.

*غدد لنفاوی پس از تورم، 60 تا 70 درصد چرکی شده که اگر خود به خود بهبود یابد، نیازی به ادامه درمان نبوده، اما در صورتی که چرکی شود، باید حتما تخلیه شود.

*اگر اندازه این غده بیش از حد بزرگ شود، نیاز به عمل جراحی به وجود آمده و باید برداشته شود. بعد از آن رنگ سرخ برجستگی به تدریج تیره می گردد و تبدیل به تاول چرکی می شود. پوست روی تاول به تدریج نازک و بالاخره سوراخ می شود و ترشحات داخل آن خارج می گردد. بعد از سه هفته دیگر روی زخم دَله بسته می شود. چند هفتۀ بعد دلۀ روی زخم خود به خود می افتد و جوشگاه فرو رفته ای در محل آن باقی می ماند. این جوشگاه نیز بعد از مدت ها صاف می شود، ولی جای واکسن همیشه مشخص خواهد بود.

*ممکن است در مواردی به دلیل تزریق نامناسب و یا دوز نادرست دارو ،کودکان مبتلا به لنفادنیت ( بزرگی غدد لنفاوی ) شوند . بزرگی غدد لنفاوی معمولا 8 هفته پس از تزریق واکسن BCG ایجاد می شود ولی در موارد نادری ممکن است تا 8 ماه پس از تزریق نیز اتفاق بیافتد.

عوارض جانبی واکسن ب ث ژ

مثل هر واکسن دیگر ممکن است عوارض جانبی وجود داشته باشد و این عوارض در اشخاص مختلف متفاوت است. بعضی اوقات محل واکسن ممکن است ورم کرده و قرمز و دردناک شود.این حالت معمولاً بدون درمان بهتر می‌شود. غده های گلو و زیر بغل نیز ممکن است ورم کنند و گهگاهی نیاز به درمان داشته باشند. خیلی به ندرت ممکن است پیش بیاید که واکسن باعث عفونت گسترده ب ث ژ بشود. این معمولاً برای کسانی پیش می آید که مصونیتشان کم است از جمله کسانی که از نظر HIV مثبت هستند، کمبود تغذیه دارند یا از بیماری شدیدی رنج می برند. در موارد نادری این منجر به مرگ شده است.

هرگونه کپی برداری با نام دکتر سلام و لینک دهی مستقیم مجاز است