دیورتیکول رحمی

دیورتیکول رحمی چیست؟ رحم یکی از اندام های جنسی در زنان است و فعالیت های متعددی را بر عهده دارد که از مهم ترین آنها می توان به انجام عمل لقاح در این اندام اشاره کرد. بروز حالت عادت های ماهانه و قاعدگی نیز به دلیل ریخته شدن دیواره رحم است که علل مربوط به خود را دارد. دیورتیکول از جمله اختلالاتی است که سلامت رحم را تهدید می کند؛ در این مطلب قصد داریم تا به بررسی علل ابتلا و روش های درمان این اختلال بپردازیم؛ با دکتر سلام همراه باشید.

نگاهی کلی به دیورتیکول

دیورتیکول کیسه کوچکی است با گردنی باریک که برآمده شده و از دیواره روده بیرون می زند. دیورتیکول ها یعنی چند دیورتیکول. ممکن است در هر جایی از روده به وجود آیند، اما اغلب در کولون (که گاهی روده بزرگ نامیده میشود) ایجاد میشوند.اغلب در بخشی از کولون که به رکتوم منتهی میشود و در آنجا مدفوع سفت تر میشود ایجاد می شوند. رکتوم در سمت چپ شکم قرار دارد. ممکن است در طول زمان چندین دیورتیکول ایجاد شوند.در برخی از افراد نهایتا تعداد زیادی دیورتیکول ایجاد میشود. ایجاد دیورتیکول رایج است. رواج آنها در افراد مسن بیشتر است. تقریبا بیش از نیمی از انگلیسی ها تا سن 50 سالگی دیورتیکول دارند. از هر 10 نفر 7 نفر تا رسیدن به سن 80 سالگی دیورتیکول خواهند داشت.

دیورتیکول رحم

دیورتیکول حقیقی رحم یک آنومـالی بـی انـدازه نـادر ، بـه صورت یک ساختمان توبولار متصل بـه حفـره رحـم اسـت کـه انتهای آن به شکل بـن بـست مـی باشـد. در مـورد علـت بـه وجود آمدن این عارضه اتفاق نظـر وجـود نـدارد. برخـی اعتقـاد دارند که آندومتریوز یا آدنومیوز می توانند سبب تضعیف میومتر و ایجـاد دیورتیکـول شـوند ولـی دیورتیکـول حقیقـی رحـم احتمــالا” از دوپلیکاســیون منطقــه ای قــسمت دیــستال مجــرای ساکولاسـیون رحـم کـه در مولرین یک طرف ناشی می شود.
آن دیواره از لایه نازکی از میومتر تشکیل شده و احتمالاً به علت صدمه قبلی به رحم (کورتاژ یا جراحی رحمی) ایجاد مـیشـود و ناهنجاری نمیباشد و از دیورتیکول متفاوت است.

سابقه ابتلا به دیورتیکول رحم

دیورتیکول انواع مختلفی دارد که قسمت های متعددی در بدن فرد به وجود می آیند اما دیورتیکول رحمی نوعی نادر به شمار می آید البته این امر نشان از عدم گسترش این بیماری نیست! علت اصلی عدم وجود علائم مشخص در بروز این اختلال است که تشخیص آنرا با مشکلاتی رو به رو ساخته است.

در سال 1984 Engel وRushovich در مقاله خود موردی از دیورتیکول رحم را که به محوطه آندومتر مرتبط بود در یـک خانم نولی پار گزارش کردند. نامبردگان مـدعی شـدند کـه ایـن هـم چنـین بیمار دومین مورد گزارش شده در این باب اسـت. در سال 2004 مـوردی از دیورتیکـول رحـم، در یـک خـانم 54 سـاله یائـسه کـه سـبب خـونریزی غیـر طبیعـی رحمـی در غیـاب هورمون درمانی جایگزین شده بود، گزارش شد که تشخیص داده شـده بـود.

از جمله روش های تشخیص دیورتیکول می توان به استفاده از سونوگرافی سه بعدی اشاره کرد که از دقت بسیار بالایی برخوردار است. نویسندگان این مقاله مدعی شدند کـه ایـن سـومین مـورد منتـشر شده و اولین مورد تشخیص داده شده با سونوگرافی سـه بعـدی و اگرچـه کـه مـا در جـستجوی خـود هیستروسکوپی می باشد. چند گزارش موردی دیگر مربوط به سال هـای 1953 دو مـورد و 1968 یافتیم که چون بسیار قدیمی بودند حتی خلاصه مقالات آن ها نیز موجود نبود. در این جا مجددا” اهمیت توجه به ناهنجاری های مادرزادی مولرین در هنگام مواجهه با مواردی چون خونریزی غیـر طبیعـی رحمی، درد لگنی، نازایی و حاملگی های عارضه دار و اطلاع ازنحـوه تــشخیص و اداره آن هـا قبــل و بعـد از بــه وجـود آمــدن عوارض مرتبط مورد تاکید قرار می گیرد.

علائم بروز دیورتیکول رحمی

از هر 4 نفری که دیورتیکول دارند در 3 نفر علامت یا مشکلی وجود ندارد. اصطلاح دیورتیکولوز یعنی دیورتیکول ها وجود دارند اما عارضه یا مشکلی ایجاد نکرده اند.در اغلب موارد، چون علائمی وجود ندارد فرد متوجه وجود دیورتیکول ها نمیشود.گاهی ممکن است به صورت تصادفی در نتیجه دادن آزمایشاتی مثل کولونوسکوپی یا باریوم انما برای دلایل دیگر شناسایی شوند.

علائم بیماری دیورتیکولی می تواند مشابه بیماری که سندروم روده تحریک پذیر (IBS) نامیده میشود باشد. با این وجود،IBSمعمولا افراد جوان را تحت تاثیر قرار می دهد.بنابراین، علائمی که معمولا در جوانترها به وجود می آید بیشتر به خاطر IBS و علائمی که در پیرها به وجود می آید به احتمال زیاد به خاطر بیماری دیورتیکولی است. با این وجود، در برخی موارد به سختی می توان تشخیص داد علائم به خاطر یبماری دیورتیکولی است یا IBS.

علل بروز دیورتیکول رحمی

کورتاژ جراحی رحمی

روش های تشخیص دیورتیکول رحمی

1- یوروتروسکوپی:

می‌تواند قدم بعدی پس از ارزیابی‌های اولیه باشد. به وسیله آن می‌توان پاتولوژی‌های موجود در مجرا و مثانه را بررسی و به‌طور تی‌پیک سوراخ دیورتیکول داخل مجرا قابل رویت است. حساسیت این روش پایین بوده و در یک مطالعه بر روی 68 بیمار فقط در 6/42% سوراخ دیورتیکول دیده شد.

2- VCUG:

یک روش نسبتا راحت بوده و رادیولوژیست‌ها به‌خوبی با آن آشنا هستند. از طریق کاتتر مجرا ماده حاجب تزریق می‌شود که به داخل دیورتیکول نفوذ کرده و قابل رویت می‌شود. اشکال مهم این روش عدم امکان تعیین محل سوراخ دیورتیکول است.

3- سونوگرافی:

به‌طور روزافزونی سونوگرافی جهت بررسی ابنر مالیتی‌های مجاری ادرار استفاده می‌شود. یورترا از طریق ترانس ابدومینال- پرینه‌ال، ترانس واژینال، ترانس انال و ترانس یورترال قابل ارزیابی است. در روش ترانس ابدومینال مثانه باید پر باشد و حساسیت کمی جهت تشخیص دیورتیکول دارد.

روش ترانس واژینال حساسیت بیش‌تری دارد. اما جهت بررسی، یورترا باید کاملا توسط پروب فشرده شود در نتیجه آناتومی دیورتیکول دستخوش تغییر می‌شود. در یک مطالعه بر روی 255 بیمار با مشکوک به دیورتیکول یورترا، سونوگرافی واژینال 10 مورد دیورتیکول را مشخص کرد. سونوگرافی اندویورترال بیش‌ترین حساسیت را دارد ولی گران بوده و به‌راحتی قابل دسترسی نیست. بیش‌ترین مشکل در روش‌های مختلف سونوگرافی Resolution پایین بافت نرم و وابستگی به میزان مهارت سونوگرافیست است.

4- MRI:

در حال حاضر روش تصویربرداری انتخابی برای تشخیص دیورتیکول بوده و هم‌چنین اطلاعات آناتومیک دقیق و تصاویر بارز و رزلوشن بالا به‌دست می‌دهد.

5- هیستروسکوپی

روش های درمان دیورتیکول رحمی

دیورتیکول نوعی کیسه است که در اطراف اندام هدف نمایان می شود. به همین سبب برداشتن این اندام و یا از بین بردن آن؛ مناسب ترین روش برای درمان است.

برداشتن دیورتیکول به روش جراحی و بازسازی مجدد مجرا استاندارد طلایی است. بیمارانی که علایم مختصر و کمی دارند می‌توان به‌طور کانزرواتیو درمان کرد. درمان عفونت ادراری و در صورت عفونت ادراری راجعه کموپروفیلاکسی لازم است. در مواردی که دیورتیکول یورترا بدون علامت بوده و به‌طور اتفاقی در معاینات بالینی کشف می‌شود، نیاز به جراحی نبوده و فقط بیمار باید Follow up شده و عوارض و مشکلات ناشی از دیورتیکول که ممکن است در آینده بیمار با آن مواجه شود توضیح داده شود.

درمان جراحی برای بیمارانی که علایم مشکل‌ساز داشتند و به درمان‌های نگه‌دارنده و غیر جراحی پاسخ نمی‌‌دهند لازم است. تکنیک‌های مختلفی در این رابطه ارایه شده است شامل:

ترانس یورترال باز کردن و مارسوپیلیزاسیون برداشتن دیورتیکول به طریق ترانس یورترال با چاقوی الکتریکی الکتروکواگولاسیون ترانس یورترال و پرکردن دیورتیکول با موادی مانند سلولز یا تفلون

در این باره بیشتر بخوانید: علل برداشتن رحم و تخمدان کدامند؟ عوارض این کار چیست؟

هرگونه کپی برداری با درج نام دکتر سلام مجاز است