بایسته‌های تزکیه و تعلیم

درس اخلاق آیةالله‌العظمی صافی گلپایگانی: بایسته‌های تزکیه و تعلیم

همه باید خطبه همام نهج‌البلاغه را حفظ کنیم، معنایش را بفهمیم و در وجود خودمان آن را پیاده کنیم آن‌جا که می‌فرماید: «فهم و الجنّة کمن قد رآها فهم فیها منعّمون‏ و هم‏ و النّار کمن قد رآها...‏» ما که می‌گوییم کلمات حکمت‌آمیز اهل‌بیت‌ علیهم‌السلام را به جهانیان برسانید نظیر همین خطبه همام است. ....

قال رسول‌الله‌ صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم : «و لقد کتبنا فی الزّبور من بعد الذّکر أنّ الأرض یرثها عبادی الصّالحون‏ إنّ فی‏ هذا لبلاغاً لقوم عابدین» بدانید هیچ مقامی بالاتر از این نیست که انسان در خدمت معارف دین، ترویج اسلام و رساندن پیام قرآن مجید به دنیای بشریت باشد. ثواب‌ها، آثار و برکاتی که در نشستن در جلسات درس و حضور در مدارس علمیه مترتب است قابل تصور نیست.
در شب‌های مبارکه قدر با آن عظمت و با آن همه اعمال و ادعیه‌، بهترین اشتغالات، مباحثه مسایل اسلامی، معارف دین، تفسیر قرآن مجید و مسایل فقهی است.
شما طلاب عزیز این مقام و فرصتی را که برایتان فراهم شده است قدر بدانید. فرصت و توفیق بسیار بزرگی خداوند متعال نصیب شما کرده است تا تحصیل علم دین کنید.
حضرت رسول‌ صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم به ابوذر می‌فرماید: ««و لقد کتبنا فی الزّبور من بعد الذّکر أنّ الأرض یرثها عبادی الصّالحون‏ إنّ فی‏ هذا لبلاغاً لقوم عابدین»؛ یک ساعت علم‌آموزی و نشستن در مجلس علم نزد خداوند متعال دوست‌داشتنی‌تر است از قیام هزار شب که در هر شب هزار رکعت نماز خوانده شود، و نیز از هزار غزوه و جهاد فی سبیل‌الله، آن هم غزوه‌هایی که در رکاب خود حضرت رسول باشد و هم‌چنین از قرائت تمام قرآن. که اباذر در این‌جا پرسید: ای رسول خدا! از تمام قرآن؟
پیامبر‌ صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم فرمودند: «من قراءة القرآن کلّه اثنا عشر ألف مرّة» بله، ثوابش بیشتر از خواندن دوازده هزار مرتبه تمام قرآن است. و علت آن‌را هم این‌گونه بیان می‌دارند که «علیکم بمذاکرة العلم فإنّ بالعلم تعرفون الحلال من الحرام‏» شما با علم‌آموزی، حلال و حرام خدا را می‌شناسید و به آن عمل می‌کنید و آن‌را برای دیگران بیان می‌کنید.
ملاحظه کنید که ثواب درس‌خواندن‌های شما چقدر زیاد است. می‌فرماید از همین قرآنی که «یکتب له بقراءة کلّ آیة ثواب مائة شهید و یعطى بکلّ سورة ثواب نبیّ مرسل‏» با این همه ثواب، یک ساعت نشستن در مجلس علم ثوابش از این بیشتر است؛ همین قرآنی که نور است و تاریکی‌ها را از بین می‌برد؛ چراکه یک ساعت نشستن و مذاکره علم، وسیله ارتباط با حقایق قرآن می‌شود و انسان را با روح قرآن متصل می‌کند.
▪ غنای مکتب قرآن و اهل‌بیت‌‌ علیهم‌السلام
معارف دین را باید از اهل‌بیت‌ علیهم‌السلام کسب کرد؛ چه در اصول باشد و چه در فروع؛ چه خداشناسی باشد، چه صفات ثبوتیه. اگر انسان بخواهد خدا را بشناسد باید از طریق اهل‌بیت‌ علیهم‌السلام باشد. آن بزرگواران هیچ چیزی را جایی فروگذار نکردند، هر سؤالی که در این رشته‌ها برای بشریت تا روز قیامت پیش بیاید این معارف جواب‌گوی آن است.
شیخ کلینی اعلی‌الله‌مقامه درباره یکی از خطبه‌های حضرت امیرالمؤمنین‌ سلام‌الله‌علیها در معارف توحیدی می‌گوید: «اگر زبان تمام علمای ما از صدر تا ذیل یک زبان شود و در دهان یک نفر باشد، بهتر و بالاتر از این خطبه در توحید و خداشناسی نمی‌تواند حرفی بزند.»
این معارف در اخلاق و تربیت و ادب هم ما را از همه ‌جا بی‌نیاز می‌کند. همین دعای مکارم‌الأخلاق و شرح‌هایی که بر آن نوشته شده را مطالعه کنید:‌ «اللهم صل على محمد و آله و بلّغ‏ بإیمانی‏ أکمل الإیمان و اجعل یقینی أفضل الیقین و انته بنیّتی إلى أحسن النّیّات و بعملی إلى أحسن الأعمال‏» تا آن‌جا که می‌فرماید «اللهم صل على محمد و آله، و سددنی لأن أعارض من غشنی بالنصح...» این‌ها همه درس و معرفت است و تمام این فضایل و مناقب در وجود مبارک خودشان بوده است.
اگر پیام اخلاقی اسلام و قرآن را به گوش جهانیان می‌رساندیم، توجه دنیا به اسلام بیشتر می‌شد. مگر نه این
است که پیامبر اسلام‌ صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم برای رساندن مکارم اخلاق مبعوث شدند، ما هم باید برای جهان و برای جوانان خودمان مکارم اخلاق را بیان کنیم.
امروز جامعه ما از مکارم اخلاق فاصله گرفته است. بعضی از جوانان ما به دنیای غرب و به کارهای خلاف و زشت افتخار می‌کنند. باید همه رسانه‌ها، قلم‌به دستان جراید و دانشمندان، فقط مکارم اخلاق را برای مردم بگویند تا از بی‌بندوباری و فساد و رذالت نجات پیدا کنند.
تنها راه خودسازی همین معارف و دستورات قرآن و اهل‌بیت‌ علیهم‌السلام است. این‌که اخیراً قطب، پیر و مرشد و حرف‌های تازه‌ای درآمده، این‌ها همه انسان را از خداوند دور می‌کند. ما باید معارف و هدایت‌ها را مستقیم از خود اهل‌بیت‌ علیهم‌السلام بگیریم و به آن عمل کنیم.
همه باید خطبه همام نهج‌البلاغه را حفظ کنیم، معنایش را بفهمیم و در وجود خودمان آن را پیاده کنیم آن‌جا که می‌فرماید: «فهم و الجنّة کمن قد رآها فهم فیها منعّمون‏ و هم‏ و النّار کمن قد رآها...‏» ما که می‌گوییم کلمات حکمت‌آمیز اهل‌بیت‌ علیهم‌السلام را به جهانیان برسانید نظیر همین خطبه همام است.
فرصت و نعمت جوانی را که دارید قدر بدانید که بعدها قابل جبران نیست؛ «اغتنم خمساً قبل خمس: شبابک قبل‏ هرمک...‏».
ان‌شاءالله بتوانیم در این زمان و شرایطی که وظایف سنگینی بر عهده علما و مبلغین دین است انجام وظیفه نماییم و آمادگی علمی برای رساندن این معارف به دنیا و پاسخ‌گویی به شبهات را داشته باشیم.
منبع: افق حوزه