آشنایی با اصطلاح اصولی بل اضرابیه

بل اضرابیه
بل اضرابیه لفظ مفید تصحیح کلام قبل یا تأکید یا حصر کلام بعد هست.

موارد بل اضرابیه
" بل اضرابیه " که از ادات حصر و استثنا است، در سه مورد بکار می‌رود.

تصحیح ما قبل
گاهی " بل " در کلام می آید تا دلالت نماید که " مضرب عنه " اسم قبل از بل مقصود نبوده بلکه از روی غفلت یا اشتباه آورده شده است؛ برای مثال، شخص به جای این که بگوید:" جائنی زید "، از روی غفلت یا سبق لسان می‌گوید:" جائنی عمرو "، سپس با کلمه " بل " آن را تصحیح کرده و می گوید:" بل زید "؛ این قسم، مفید حصر نیست.

تاکید
گاهی " بل " در کلام به منظور تأکید می آید؛ به این بیان که آوردن " مضرب عنه " به منظور مقدمه چینی برای آوردن "مضرب الیه " است، مانند:" محمد نبی بل رسول "؛ این قسم از " بل " هم مفید حصر نیست.

ابطال ما قبل
گاهی " بل " برای ردع و ابطال کلمه یا جمله قبل از خود، به کار می رود، مثل آیه :" ام یقولون به جِنّة بل جائهم بالحق "؛ این قسم، مفید حصر است. [۱] [۲] [۳] [۴]

ـــــــــــــــ
پانویس
۱. ↑ آخوند خراسانی، محمدکاظم بن حسین، کفایة الاصول، ص۲۱۱.
۲. ↑ مظفر، محمد رضا، اصول الفقه، ج۱، ص۱۲۸-۱۲۹.
۳. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، انوار الاصول، ج۲، ص۷۷-۷۸.
۴. ↑ سبحانی، جعفر، الموجز فی اصول الفقه، ص۱۷۴.

منبع:‌ پایگاه اینرنتی ویکی فقه