حاشیه‌های یک جشنوازه هنوز برگزارنشده

چند نکته مهم از سی‌وششمین جشنواره فیلم فجر آوا پرتو جشنواره فیلم فجر هنوز شروع نشده، اما بازار حواشی و انتقادها نسبت به این دوره آن‌قدر داغ است که نمی‌توان به‌راحتی از کنار آن گذاشت. هرروز یک کارگردان جامانده از فجر علیه جشنواره بیانیه می‌دهد، هرروز یکی از اعضای هیئت انتخاب به دلیل چشم‌پوشی‌اش از یک فیلم سرزنش می‌شود و...

چند نکته مهم از سی‌وششمین جشنواره فیلم فجر

آوا پرتو

جشنواره فیلم فجر هنوز شروع نشده، اما بازار حواشی و انتقادها نسبت به این دوره آن‌قدر داغ است که نمی‌توان به‌راحتی از کنار آن گذاشت. هرروز یک کارگردان جامانده از فجر علیه جشنواره بیانیه می‌دهد، هرروز یکی از اعضای هیئت انتخاب به دلیل چشم‌پوشی‌اش از یک فیلم سرزنش می‌شود و هرروز…
چه بخواهیم چه نخواهیم، حاشیه با جشنواره سی‌وششم عجین شده و بدون شک بر کلیت جشنواره امسال سایه افکنده است. این حاشیه‌ها امسال پیش از اعلام زمان ارائه آثار به جشنواره فیلم فجر شروع شد، همان زمان که تعدادی از کارگردان‌های مطرح ازجمله بهمن فرمان‌آرا، ابوالحسن داوودی، عبدالرضا کاهانی و… تصمیم گرفتند فیلم‌هایشان را به جشنواره ارائه ندهند. پس از اعلام آثار پذیرفته‌شده و بیرون ماندن یک‌سری از فیلم‌ها، موجی از انتقادها به پا شد که همه سینماگرها و منتقدان سینمایی متفق‌القول عملکرد دبیر و هیئت انتخاب این دوره را زیر سوال بردند. شاید هم حق داشتند، چون بیشتر از این از جشنواره‌ای که نام مهم‌ترین رویداد سینمایی کشور را یدک می‌کشد، انتظار داشتند. انتظار نداشتند که یکهویی 10 فیلم را از جشنواره بیرون بکشند و مثل سال‌های قبل بگویند: «همه فیلم‌های بیرون‌مانده کیفیتشان از فیلم‌های منتخب پایین‌تر بود!» در ادامه چند نکته مهم جشنواره امسال را به همراه سیدجمال ساداتیان، یکی از اعضای هیئت انتخاب، بررسی کرده‌ایم. همچنین با تعدادی از جامانده‌های جشنواره گفتگوهایی انجام دادیم که در صفحات بعد می‌خوانید.

ارتباط قوه قضاییه با سینما چه بود؟

همه‌چیز از ماجرای دخالت قوه قضاییه در مرحله انتخاب و بازبینی فیلم‌های جشنواره سی‌وششم آغاز شد. مهدی افتخاری، دبیر شورای اطلاع‌رسانی و افکارسنجی معاونت اجتماعی و پیش‌گیری از وقوع جرم قوه قضاییه، طی مصاحبه‌ای اعلام کرد که قوه قضاییه در جشنواره فیلم فجر به‌عنوان کارگروه فنی، فیلم‌ها را مورد بررسی قرار می‌دهد و امسال ورود این قوه جدی‌تر شده و حتی در انتخاب فیلم‌هایی که قرار است در جشنواره انتخاب شوند، نقش دارد.
«ارتباط سینما و قوه قضاییه!» این دقیقا همان جمله‌ای بود که بسیاری از سینماگران پس از شنیدن این خبر از زبانشان بیرون آمد. برخی که قصد داشتند فرم تقاضای جشنواره را پر کنند، اما با شنیدن این خبر تصمیم گرفتند فیلمشان را به جشنواره سی‌وششم ارائه ندهند. چند روز پس از اعلام یکی از مسئولان قوه قضاییه، ابراهیم داروغه‌زاده دخالت این قوه را در جشنواره فیلم فجر تکذیب کرد و گفت: «قوه قضاییه هیچ دخالتی در جشنواره امسال ندارد!» گویا قوه قضاییه با گزاره دیگری با این عنوان که «صرفا فیلم‌های راه‌یافته به جشنواره فیلم فجر را ازنظر اثرگذاری در پیش‌گیری از آسیب‌های اجتماعی داوری می‌کنیم»، قرار بود در جشنواره باشد. سیدجمال ساداتیان، تهیه‌کننده فیلم‌های «برف روی کاج‌ها» و «چهارشنبه‌سوری»، که امسال به‌عنوان یکی از اعضای هیئت انتخاب در جشنواره سی‌وششم فعالیت داشته است، ضمن تکذیب دخالت قوه قضاییه در جشنواره امسال، اما دخالت ارگان‌های غیرسینمایی را در سینما تایید می‌کند. «فشارها و دخالت‌ها به‌غیر از جشنواره، در طول 12 ماه سال همیشه بالاسر سینما وجود دارد. فیلم‌ها پروانه نمایش می‌گیرند و وقتی خبر صدور پروانه نمایششان اعلام می‌شود، فشارها از بیرون شروع می‌شود. خود من چند فیلم تهیه کردم که هر یک از آن‌ها با وجود سپری کردن پروسه قانونی، باز با مشکل روبه‌رو شدند. این شرایطی است که در کشور ما حاکم است.»

تصمیمات ناخوشایند

سال گذشته طی تصمیماتی از سوی محمد حیدری، قرار شد بخش نگاه نو از جشنواره حذف شود. قرار شد فیلم اولی‌ها در بخش مسابقه سینمای ایران شانس حضور در جشنواره را پیدا کنند. اما با این کار، تعداد فیلم اولی‌های کمتری می‌توانستند در جشنواره شرکت کنند. این تصمیم با بازتاب‌ها و انتقادهای بسیاری همراه بود. چون بسیاری از استعدادهای ناشناخته و فیلم اولی‌ها خودبه‌خود شانس حضور در جشنواره را از دست می‌دادند. امسال هم در اسامی آثار پذیرفته‌شده فیلم اولی‌ها حضور کم‌رنگی دارند و بسیاری از آن‌ها فیلم‌هایشان از جشنواره کنار گذاشته ‌شده است. ساداتیان می‌گوید: «سال‌های گذشته جسته‌ و گریخته صحبت‌هایی می‌شنیدم که برخی از فیلم اولی‌هایی که فیلم‌هایشان در بخش نگاه نو مورد قضاوت قرار می‌گرفت، خواستار این بودند که آثارشان در بخش مسابقه سینمای ایران به نمایش دربیاید. طی تغییراتی قرار شد برخی از فیلم اولی‌ها به بخش مسابقه راه یابند. اما در ادامه بسیاری از فیلم اولی‌ها از این تغییر گلایه‌مند بودند و تمایل داشتند دوباره بخش نگاه نو در جشنواره دایر شود. فکر می‌کنم همه این فرازوفرودها موجب این تغییرات شده است. این‌ها چیزهایی بود که من در این مدت شنیدم، اما باید ببینیم که شورای سیاست‌گذاری و دبیر جشنواره چه توضیحاتی در این رابطه دارند که ارائه دهند.»

پدیده‌هایی که از فجر بیرون ماندند

«آستیگمات»، «گرگ بازی»، «واسطه» و «درخونگاه» تعدادی از فیلم‌های بیرون‌مانده هستند که پیش‌تر از آن‌ها به‌عنوان پدیده‌های جشنواره امسال یاد می‌شد. طبق شنیده‌ها، این فیلم‌ها به دلیل پرداختن به موضوعات حساس و فضای بکر رئالیسمی‌شان از جشنواره کنار گذاشته شدند. ساداتیان اما در پاسخ به دلیل اصلی انتخاب نشدن این فیلم‌ها می‌گوید که فیلم‌های بیرون‌مانده نتوانستند در زمان مقایسه و رقابت با فیلم‌های دیگر رضایت هیئت انتخاب را به دست آورند و با فاصله کم فیلم‌های دیگری انتخاب ‌شده است!
جشنواره‌ای بدون سوژه ملتهب
امسال نه قرار است شاهد سوژه‌های ملتهب باشیم و نه شاهد غافل‌گیری و پدیده‌ای. «فیلم‌های امسال دو مبحث را دنبال می‌کنند؛ یکی بحث محتوایی و یکی هم بحث ساختاری. فیلم‌ها به لحاظ ساختاری ادامه همان وضعیتی هستند که بقیه فیلم‌ها از آن تبعیت می‌کنند و به لحاظ محتوایی، اغلبشان به موضوعات اجتماعی و سینمای دفاع مقدس اشاره می‌کنند. به نظرم بعضی از فیلم‌ها می‌توانند در جشنواره امسال جلب‌توجه کنند. فیلم‌های امسال، فیلم‌های بدی نیستند، ولی باید صبر کرد و منتظر نمایش آن‌ها در جشنواره ماند. ما فیلم‌های قابل قبولی به‌خصوص در حوزه دفاع مقدس داریم. چند سالی بود که فیلم‌های خوبی در این حوزه نمی‌دیدم و شاید این ژانر کم‌کم داشت مهجور واقع می‌شد. اما امسال خیلی فیلم‌های خوبی در این حوزه دیدیم و فکر می‌کنم این فیلم‌ها، حوزه دفاع مقدس را دوباره احیا کردند.»

چهار فیلم با یک بلیت

«به‌وقت شام»، «سوءتفاهم»، «تنگه ابوغریب» و «لاتاری» چهار فیلم مهمی هستند که همگی با حمایت موسسه اوج ساخته شدند. حضور این چهار فیلم که در زمان تولید با حاشیه‌های بسیاری مواجه شدند، در کنار تعداد دیگری از فیلم‌هایی که فارابی و دولت از آن‌ها حمایت کرده‌اند، خودبه‌خود موجب تلقی یک نگاه دولتی و نادیده گرفتن بخش خصوصی از سوی جشنواره شده است. «امسال هم سینمای بخش دولتی در جشنواره حضور دارد و هم سینمای بخش خصوصی. فیلم‌هایی هم که از آن‌ها نام بردید، فیلم‌های قابل قبولی بودند که انتخاب شدند و ایرادی ندارد که دولت از برخی فیلم‌ها حمایت کند.»

چرا «سوءتفاهم» انتخاب شد؟

«سوءتفاهم» احمدرضا معتمدی یکی از آثاری است که اواسط تولید خود دچار حاشیه شد و به دلیل انصراف بازیگران اولیه‌اش از حضور در این فیلم، با تأخیر فیلم‌برداری‌اش آغاز شد. فیلم معتمدی به شکل کامل به دفتر جشنواره ارائه نشده بوده و هنوز عده‌ای برایشان سؤال است که چطور اعضای هیئت انتخاب درباره آن نظر دادند. ساداتیان می‌گوید: «سوءتفاهم را به شکل کامل ندیدیم و چند دقیقه کم داشت. اما به نظرم نسخه‌ای که ما دیدیم، کامل بود و می‌توانستیم با این تعبیر که فیلم پایان باز دارد، آن را بپذیریم. ولی قصه سروشکلش کاملا مشخص بود.»

چرا فیلم‌های تبریزی و صدرعاملی جا ماندند؟

کمال تبریزی و رسول صدرعاملی ازجمله کارگردانان مطرح سینما بودند که پیش‌بینی می‌شد پس از سال‌ها دوباره بتوانیم شاهد حضورشان در جشنواره فجر باشیم. هر دو در ماه‌های اخیر در تکاپوی این بودند که فیلم‌هایشان را به جشنواره امسال برسانند و با این‌که در روزهای پایانی فیلم‌برداری قرار داشتند، گویا فرم حضور در جشنواره را پرکرده بودند. «آقای تبریزی ظاهراً فرم را پرکرده بودند، ولی مثل‌ این‌که فیلمشان را تحویل دفتر جشنواره ندادند. فیلم آقای صدرعاملی را هم تا روز آخر به ما گفتند که قرار است تحویل جشنواره بدهند، اما تحویل ندادند.»

پیش‌داوری درباره یک فیلم

چند روز پیش ساداتیان در مورد فیلم «شعله‌ور» حمید نعمت‌الله اظهار عقیده کرد و در مورد محتوای این فیلم در یک جمله گفت که «شعله‌ور» سروشکل فیلم‌های قبلی آقای نعمت‌الله را ندارد و سلیس و روان نیست. اما اظهارنظر ساداتیان درباره «شعله‌ور» با واکنش نعمت‌الله همراه شد. «نمی‌خواهم در مورد این موضوع صحبت کنم، چون وقتی بعضی‌ها سعه‌صدر یک نقد ساده را ندارند و بهشان برمی‌خورد، چرا باید اظهارنظر کنم. یک خبرنگار در مورد نظر شخصی‌ام در مورد فیلم «شعله‌ور» پرسید و من هم‌ نظرم را گفتم. گفتم فیلم قابل قبولی است، اما قصه‌اش مثل قصه‌ فیلم‌های قبلی آقای نعمت‌الله روان نیست.»

حتما بخوانید: سایر مطالب گروه طنز

برای مشاهده فوری اخبار و مطالب در کانال تلگرام ما عضو شوید!