باستان‌شناسان در جست‌وجوی دلایل نابودی شهر تاریخی سیمره

به‌گزارش میراث‌آریا به‌نقل از روابط‌عمومی پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری، بهزاد فریادیان باستان‌شناس، امروز یکشنبه ۱۵ بهمن ۹۶ در نشست گزارش به همکار که با عنوان «تحلیل پالئوژئومورفولوژی منطقه سیمره و ارتباط آن با توسعه مدنیت» به‌همت پژوهشکده باستان‌شناسی در محل پژوهشگاه برگزار شد درک ارتباط متقابل محیط و فعالیت‌های انسانی در منطقه (شهر تاریخی سیمره)، بررسی تحولات پالئوژئومورفولوژی (ژئومورفولوژیک دیرینه) و تعیین عوامل طبیعی مؤثر بر توسعه مدنیت وتغییرات زیستگاه‌های انسانی در منطقه و تعیین فازهای مختلف سکونت انسان در شهر تاریخی سیمره را از اهداف اصلی این طرح اعلام کرد.

او افزود: «دستیابی به علل تحولات سکونتگاهی در منطقه به ویژه تخلیه مقطعی شهر تاریخی سیمره در ارتباط با عوامل محتمل کاتاستروفیک در دوره‌های مختلف تاریخی و تجزیه و تحلیل مزیت‌ها و محدودیت‌های ژئومورفولوژیک (دانش شناسایی اشکال ناهمواری‌های زمین) در ارتباط با سکونتگاه‌های انسانی در شهر باستانی سیمره از دیگر اهدافی است که در اجرای این پروژه دنبال شده است.»

این باستان‌شناس تصریح کرد: «اینکه شرایط پالئوژئومورفولوژی و رخدادهای کاتاستروفیک چگونه توسعه مدنیت در منطقه را تحت تاثیر قرار داده است؟ کدام عوامل محیطی در توسعه مدنیت در شهر باستانی سیمره نقش داشته‌اند؟ و آیا ارتباطی بین تشکیل محیط دریاچه‌ای در نتیجه رخداد زمین لغزش بزرگ سیمره و افول و ترک شهر تاریخی سیمره وجود دارد؟ پرسش‌هایی است که در این پروژه پاسخگو هستیم.»

در جست‌وجوی دلایل نابودی شهر تاریخی سیمره

او ادامه داد: «توسعه مدنیت در منطقه (شهر تاریخی سیمره) تحت تأثیر رخداد زمین لغزش بزرگ سیمره و پیامد آن تشکیل محیط‌های دریاچه‌ای بوده است و نابودی و ترک شهر تاریخی سیمره نتیجه رخدادی کاتاستروفیک نظیر زلزله یا آبگرفتگی و یا دیگر بلایای طبیعی به وقوع پیوسته است فرضیه‌های پیش رو در این پروژه است.»

فریادیان به بیان نتایج اولیه حاصل از گمانه‌زنی پرداخت و گفت: «منطقه از نظر ژئومورفولوژی بسیار فعال بوده و وقایع کاتاستروفیک زیادی را پشت سر گذاشته است.»

او با اشاره به اینکه توالی محیط‌های دریاچه‌ای با رخدادهای سیلابی در سطوح لایه‌نگاری گمانه‌ها این واقعیت را آشکار می‌سازد تصریح کرد: «تشکیل این محیط‌ها تحت تأثیر تکرار زمین لغزش بزرگ سیمره و سد شدن رود سیمره بوده است.»

این باستان‌شناس، توسعه، افول و تغییر مکان سکونتگاه‌های انسانی به‌ویژه در شهر تاریخی سیمره در هر دوره بدون شک تحت تأثیر این راخداد‌ها بوده است.

او با اشاره به برداشتن هشت نمونه رسوب برای تعیین سن Osl و چندین نمونه برای مطالعات آزمایشگاهی از هر لایه بعد از پایان حفاری و نخ‌کشی دقیق لایه‌بندی‌ها گفت: «به‌منظور جلوگیری از در معرض نور قرار گرفتن نمونه‌ها از لوله‌ای به قطر ۵ سانتی‌متر و طول ۲۰ سانتی‌متر استفاده شده است.»

این باستان‌شناس تعیین دوره‌های تاریخی سکونت انسان در شهر تاریخی سیمره و در سطح دشت سیمره، تعیین علل توسعه و افول مدنیت در منطقه و شهر تاریخی سیمره، تعیین دوره‌های رخداد زمین لغزش بزرگ سیمره، تعیین دوره‌های تشکیل دریاچه در منطقه و نابودی و ترک سکونتگاه‌های باستانی به‌ویژه شهر سیمره و انتقال جمعیت آن به بالادست دریاچه و به‌صورت کلی بازسازی شرایط دیرینه محیطی در منطقه به‌ویژه در هولوسن و تأثیرات آن بر توسعه مدنیت در منطقه را نتایجی عنوان کرد که با تعیین سن نمونه‌ها حاصل خواهد شد.

او بیان کرد: «منطقه سیمره در واحد زاگرس چین‌خورده ازجمله مناطقی است که شرایط مناسب طبیعی و استراتژیک آن برای ورود به مرحله نوسنگی فوق‌العاده مطلوب بوده است.»

لغزش سیمره، بزرگ‌ترین لغزش زمین

صمد عظیمی‌راد دانشجوی دکتری جغرافیا نیز در ادامه این جلسه با اشاره به اینکه لغزش بزرگ سیمره، که بزرگ‌ترین لغزش زمین محسوب می‌شود، سبب سد شدن مسیر رود سیمره و کشکان در گذشته شده گفت: «شواهد نشان می‌دهد این لغزش موجب تشکیل دو دریاچه یکی در مسیر رود بزرگ سیمره و دیگری در مسیر کشکان رود شده است.»

او بیان کرد: «با اندکی توجه به موقعیت مکانی این سکونتگاه‌های باستانی به‌ویژه شهرتاریخی سیمره در می‌یابیم که همه آن‌ها در مجاورت لغزش بزرگ سیمره و در بالا دست آن شکل گرفته‌اند.»

عظیمی‌راد با بیان اینکه شهر تاریخی سیمره یک محوطه تاریخی است که در اکثر سفرنامه‌ها تحت عنوان شهری مربوط به دوره ساسانی و یا قدیم‌تر از آن نام برده شده است تصریح کرد: «در منابع تاریخی اطلاعات متقنی در زمینه علل طبیعی آبادانی این شهر و ماندگاری و در‌‌نهایت نابودی و علل تخلیه شهر وجود ندارد.»

او تصریح کرد: «مطالعات پالئوژئومورفولوژی منطقه سیمره نشان می‌دهد که این منطقه رخدادهای طبیعی زیادی را پشت سر گذاشته که مهم‌ترین آن‌ها وقوع زمین‌لغزش بزرگ سیمره است. منطقه ازنظر تکتونیکی کاملاً فعال بوده و زمین‌لرزه‌های زیادی در منطقه رخ می‌دهد.»

این جغرافیدان با بیان اینکه شواهد تاریخی و پالئوژئومورفولوژی در منطقه نشان می‌دهد بین تحولات تاریخی و مدنیت در منطقه و تحولات پالئوژئومورفولوژی آن ارتباط معنی‌داری وجود دارد افزود: «آستانه‌های محیطی به دلیل وقوع رخدادهای متعدد ژئومورفیک مثل زمین‌لرزه، زمین‌لغزش و تشکیل دریاچه‌های سدی در منطقه تغییر کرده است.»

او افزود: «در این پژوهش ما به دنبال علل پالئوژئومورفولوژی و طبیعی عمده و اصلی برای توسعه مدنیت در منطقه (شهر تاریخی سیمره) و همچنین علل نابودی و ترک این سکونتگاه‌های باستانی در دوره‌های مختلف تاریخی هستیم.»