توافق در آنکارا درباره آینده سوریه

شرق: دومین دور نشست سه‌جانبه ایران، ترکیه و روسیه درباره سوریه روز گذشته در حالی برگزار شد که طبق پیش‌بینی‌ها، هیچ‌کدام از میهمانان مدعو این نشست، انتقاد صریحی به اردوغان در ماجرای حمله به عفرین نکردند. در واقع این نشست نتوانست حمله ترکیه به عفرین را تحت‌الشعاع خود قرار دهد. حسن روحانی صرفا با اشاراتی کلی به عفرین، بر حفظ تمامیت ارضی سوریه تأکید کرد؛ بدون اینکه از مسبب حمله نامی ببرد. عکس‌های منتشرشده از روحانی، او را دست در دست اردوغان و پوتین نشان می‌داد. حسن روحانی، رئیس‌جمهوری، در حاشیه نشست سه‌جانبه آنکارا، با ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری روسیه، دیدار داشت و برای دقایقی نیز به‌طور خصوصی گفت‌وگو کردند. به گزارش «ایرنا»، روحانی در این نشست با تقدیر از اردوغان، رئیس‌جمهوری ترکیه، به دلیل میزبانی دومین نشست، بر نقش کلیدی سه کشور ضامن روند آستانه تأکید کرد و گفت: «چنانچه این سه کشور هماهنگی لازم را نداشتند و چنانچه دولت سوریه همکاری مناسب را با روند آستانه نداشت، هم‌اکنون با وضعیت بسیار پیچیده‌تری در سوریه مواجه بودیم».
برخی از دولت‌ها در برابر روند آستانه کارشکنی کرده‌اند
او افزود: «گرچه از همان ابتدا برخی از دولت‌ها در برابر روند آستانه کارشکنی کرده‌اند، لکن تحرکات بین‌المللی برای حل بحران سوریه، مستقیم یا غیرمستقیم از روند آستانه تأثیر مثبت پذیرفته و حتی برخی از مفاد مصوبات شورای امنیت، پیش‌تر و در فرایند آستانه، مورد هماهنگی سه کشور ضامن قرار گرفته بود». رئیس‌جمهوری ادامه داد: «گرچه داعش، النصره و دیگر گروه‌های تروریستی ضربه‌های اساسی خورده و در آستانه نابودی قرار گرفته‌اند، اما متأسفانه هنوز برخی به مسلح‌کردن و استفاده ابزاری از آنها ادامه داده و تروریست‌ها را قادر ساخته‌اند اقدامات وحشیانه خود را علیه مردم سوریه ازجمله ساکنان دمشق تداوم بخشند». روحانی تصریح کرد: «تهدید مداوم دولت سوریه به قرارگرفتن در معرض اقدام نظامی خارجی، فشار بی‌وقفه برای جلوگیری از سرکوب گروه‌های تروریستی و عدم توجه به اجرای متوازن تمام بندهای قطع‌نامه 2401، منجر به ناکارآمدی این قطع‌نامه و فشار مضاعف بر مردم سوریه شده است». رئیس‌جمهوری افزود: «از زمان نشست قبلی ما در سوچی، تحولات سیاسی و میدانی مهمی در صحنه سوریه رخ داده است. مهم‌ترین تحول در عرصه سیاسی، برگزاری نشست اول کنگره گفت‌وگوی ملی سوریه با مشارکت نمایندگان گروه‌های مختلف سیاسی و اجتماعی این کشور در 30 ژانویه 2018 در سوچی و بیانیه پایانی مصوب شرکت‌کنندگان در این کنگره است که در صورت مدیریت صحیح روند پیگیری و اجرای این مصوبات، به‌ویژه در زمینه شکل‌گیری کمیته بررسی موضوعات مربوط به اصلاح قانون اساسی سوریه، می‌توان گام مؤثری در مسیر اعاده صلح و ثبات در سوریه برداشت». روحانی گفت: «برای رسیدن به این هدف، لازم است با اجتناب از شتاب‌زدگی و تحمیل اراده نیروهای خارجی به طرف‌های سوری، زمینه اجرای مصوبات این کنگره و شکل‌گیری کمیته مزبور در فضایی از تفاهم و همکاری را فراهم کرد». رئیس‌جمهوری ادامه داد: «درگیری‌های غوطه شرقی دمشق و عفرین در شمال سوریه، از مهم‌ترین تحولات میدانی است که در فاصله دو اجلاس سران آستانه رخ داده است. تحول نخست با توافقات جدید انجام‌شده، منجر به خروج مسلحین از بخش‌های عمده منطقه غوطه شده و با کمک به امنیت پایتخت و ساکنان آن می‌تواند گامی در مسیر اعاده آرامش و ثبات به سوریه باشد». روحانی اضافه کرد: «وضعیت انسانی در سراسر سوریه اسفناک بوده و جامعه بین‌المللی موظف است نسبت به ارائه کمک‌های انسانی به همه نقاط سوریه تلاش کند. در این زمینه، بدون نقض حاکمیت ملی سوریه، می‌بایست اطمینان حاصل شود که این کمک‌ها به‌طور سریع و ایمن به تمام نقاطی که نیازمند هستند، ارسال شوند. شهروندان بی‌گناه سوری، چه در غوطه باشند یا در عفرین یا در فوعا و کفریا، باید مورد حمایت جهانی قرار بگیرند». رئیس‌جمهوری با بیان اینکه حاکمیت ملی، تمامیت ارضی و وحدت و استقلال سوریه باید در همه شرایط محترم شمرده شود، گفت: «حضور نیروهای بیگانه در سوریه بدون موافقت دولت آن کشور، غیرقانونی بوده و باید متوقف و پایان داده شود. چشمداشت بیگانگان به سرزمین سوریه و تلاش برای تجزیه آن کشور، تحت هیچ شرایطی پذیرفته نیست و صلح و ثبات در سوریه را به مخاطره خواهد انداخت». روحانی ادامه داد: «ضروری است مبارزه با تروریسم در سوریه تا ریشه‌کن‌شدن همه گروه‌های تروریستی ادامه یابد».
اردوغان: تلاش در راستای توسعه همکاری‌های ایران و ترکیه ضروری است
رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهوری ترکیه، نیز در این دیدار با تقدیر از حضور ایران در اجلاس آنکارا گفت: «اهتمام و تلاش ایران در برگزاری هرچه بهتر این اجلاس نشان‌دهنده علاقه و جدیت دو کشور در توسعه همکاری‌های منطقه‌ای است». اردوغان با اشاره به ضرورت تلاش در راستای توسعه همه‌جانبه مناسبات و همکاری‌های ایران و ترکیه در بخش‌های مختلف، گفت: «شورای عالی همکاری‌های راهبردی ایران و ترکیه، به‌زودی در ترکیه برگزار خواهد شد». در حاشیه نشست آنکارا همچنین یک نشست خبری برگزار شد. روحانی آنجا گفت: همه ما باید کمک کنیم آوارگان سوری به خانه خود برگردند و مردم سوریه احساس امنیت کنند. رؤسای جمهوری اسلامی ایران، روسیه و ترکیه در این بیانیه مشترک با تأکید دوباره بر عزم خود برای ادامه همکاری درباره سوریه، اعلام کردند مذاکرات آستانه به کاهش خشونت در سراسر سوریه کمک کرده و در برقراری صلح و ثبات در سوریه نقش داشته است.
پوتین: ما در این زمینه گفت‌وگو کردیم که تأسیسات زیربنایی سوریه باید بازسازی شود
به گزارش ایرنا، حجت‌الاسلام والمسلمین حسن روحانی همچنین در دیدار با ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری فدراسیون روسیه، در آنکارا با تبریک اعتماد مجدد مردم روسیه و انتخاب مجدد وی به‌عنوان رئیس‌جمهوری این کشور با رأی بالا، گفت: روابط و همکاری‌های ایران و روسیه با اراده مصمم دو دولت در سطح خوبی قرار دارد و بیش از پیش گسترش خواهد یافت. روحانی با اشاره به اینکه همکاری‌های ایران و روسیه در سطح راهبردی ادامه خواهد یافت، تأکید کرد: روابط دوجانبه و چندجانبه ایران و روسیه به‌ویژه در این اجلاس باید در راستای ادامه فرایند صلح، ثبات و روند سیاسی و تحقق خواست مردم در سوریه ادامه داشته باشد. ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری فدراسیون روسیه در این دیدار با اشاره به روابط و همکاری‌های مثبت و نزدیک ایران و روسیه در زمینه مسائل دوجانبه، منطقه‌ای و بین‌المللی به‌ویژه در موضوع سوریه، بر ضرورت گفت‌وگوی دائم و همیشگی مسئولان دو کشور در راستای گسترش مناسبات تهران- مسکو تأکید کرد. پوتین با تأکید بر پایبندی ایران به تعهدات خود در برجام، اظهار کرد: پایبندی همه طرف‌ها به تعهدات خود در این توافق ضروری است و جامعه بین‌المللی باید از پایداری برجام حمایت کند، چراکه هرگونه ضربه به برجام، خدشه به دیپلماسی در سطح منطقه و جهان است.

بیانیه نشست
در پایان نشست سه‌جانبه ایران، روسیه و ترکیه، بیانیه‌ای صادر شد. در بخشی از این بیانیه آمده است: «رؤسای جمهور، به تحولات مربوط به سوریه از زمان برگزاری آخرین نشست خود در ۲۲ نوامبر ۲۰۱۷ در سوچی توجه ویژه مبذول داشتند؛ رضایت خود را از نتایج نخستین سالِ نشست‌های آستانه که از ژانویه ۲۰۱۷ برگزار شد ابراز داشته، تأکید کردند که فرمت آستانه تنها ابتکار بین‌المللی مؤثری بوده است که به کاهش خشونت در سراسر سوریه کمک کرده و در برقراری صلح و ثبات در سوریه نقش داشته و به‌منظور یافتنِ راه‌حل سیاسی پایدار برای مناقشه سوریه به فرایند ژنو شتاب داده است؛ بر عزم خود مبنی بر ادامه همکاری فعال درباره سوریه به‌منظور دستیابی به آتش‌بس پایدار میان طرف‌های درگیر و پیشبرد فرایند سیاسی طبق آنچه در قطع‌نامه ۲۲۵۴ شورای امنیت سازمان ملل ترسیم شده است تأکید کردند؛ بر پایبندی مستمر و قوی خود به حاکمیت، استقلال، وحدت، تمامیت ارضی و ماهیت غیرقومی سوریه تأکید ورزیدند.
آنها تأکید کردند هیچ اقدامی، صرف‌نظر از اینکه چه کسی آن را انجام دهد، نباید ناقض این اصولی باشد که به تأیید قطع‌نامه‌های مربوط به سازمان ملل و نیز خواست نمایندگان همه بخش‌های جامعه سوری رسیده است. آنها همه تلاش‌ها برای ایجاد واقعیت‌های جدید در عرصه میدانی به بهانه مبارزه با تروریسم را رد کرده، عزم خود را مبنی بر ایستادگی در برابر مقاصد جدایی‌طلبانه که به‌دنبال تضعیف حاکمیت و تمامیت ارضی سوریه و امنیت ملی کشورهای همسایه است ابراز داشتند.
از نمایندگان دولت جمهوری عربی سوریه و معارضه متعهد به حاکمیت، استقلال، وحدت، تمامیت ارضی و ماهیت غیرقومی سوریه و از جامعه بین‌المللی خواستند از نتایج کنگره گفت‌وگوی ملی سوریه حمایت کنند.
بر این باور خود تصریح کردند که مناقشه سوریه هیچ راه‌حل نظامی‌ای ندارد و فقط از راه یک فرایند سیاسی همراه با مذاکره می‌توان به آن پایان داد.
بر ضرورت کمک به سوری‌ها برای بازگرداندن وحدت کشورشان و دستیابی به راه‌حلی سیاسی برای مناقشه کنونی از طریق فرایندی فراگیر، آزاد، عادلانه و شفاف با مدیریت و راهبری سوری‌ و مبتنی بر اراده آزاد مردم سوریه که منجر به قانون اساسی برخوردار از پشتیبانی مردم سوریه و انتخابات آزاد و عادلانه با مشارکت همه سوری‌های واجد شرایط و تحت ‌نظارت درستِ سازمان ملل باشد، تأکید ورزیدند.
بر عزم خود مبنی بر ادامه همکاری برای نابودی نهایی داعش، جبهه‌النصره و همه افراد، گروه‌ها، تشکل‌ها و موجودیت‌های وابسته به القاعده یا داعش در سوریه که از سوی شورای امنیت سازمان ملل شناسایی شده‌اند، تصریح کردند و بر موفقیت تلاش‌های جمعی خود در راستای مبارزه با تروریسم بین‌الملل تأکید کردند.
از جامعه بین‌المللی، به‌ویژه سازمان ملل و سازمان‌های بشردوستانه آن خواستند از طریق ارسال کمک‌های بشردوستانه بیشتر، تسهیل مین‌زدایی بشردوستانه، احیای امکانات زیرساختی بنیادی، از جمله امکانات اقتصادی و اجتماعی و حفظ میراث تاریخی، کمک‌های خود به سوریه را افزایش دهد. در انتهای این بیانیه آمده است که سران سه کشور تصمیم گرفتند نشست بعدی خود را در جمهوری اسلامی ایران و به دعوت رئیس‌جمهوری اسلامی ایران، جناب آقای حسن روحانی، برگزار کنند؛ دور اول نشست سه‌جانبه سران ترکیه، روسیه و ایران درباره بحران سوریه موسوم به نشست سوچی، چهارشنبه 22 نوامبر (یکم آذر 96) در شهر سوچی روسیه برگزار ‌شد.