آدنومیوزیس رحمی چیست؟

ادنومیوز (ادنومیوزیس) وضعیتی است که در آن سلول‎های جدار رحم درون دیوارۀ عضلانی رحم رشد می‎کنند.

ادنومیوز شبیه به اندومتریوز است و می‎تواند سبب بروز علایم مشابهی شود یا اساساً فاقد علایم باشد.

ادنومیوز وضعیت نسبتاً شایعی است. NHS تخمین می‎زند که در سطح بریتانیا از هر 10 زن 1 نفر دچار ادنومیوز هستند و اینکه بیشترین شیوع آن مربوط به زنان سنین 40 تا 50 سال است.

ادنومیوز وضعیتی است که در آن سلول‎هایی که معمولاً در خارج از دیوارۀ رحم رشد می‎کنند رشد خود را درون عضلۀ رحم ادامه می‎دهند.

در طول چرخۀ عادت ماهانۀ زنان این سلول‎های "به دام افتاده" تحریک می‎شوند، که این می‎تواند به ایجاد کرامپ‌های عادت ماهانه و خونریزی بیش از میزان معمول منتهی شود.

علایم ادنومیوز در سراسر چرخۀ بارداری به علت نوسان سطح هورمون استروژن متفاوت است، که این بر میزان ریزش سلول‎های دیوارۀ رحم تأثیر می‌گذارد.

علایم به طور معمول پس از یائسگی، که در آن سطح استروژن به طور طبیعی کاهش پیدا می‎کند، بهبود یافته یا رفع می‎شوند.

ادنومیوز در میان افراد به شکل متفاوتی بروز می‎کند که این شامل گسترۀ وضعیت و شدت علایم ناشی از آن نیز می‌شود.

در حدود یک‎سوم زنان هیچ‎گونه علایمی را تجربه نمی‎کنند، در حالی که در دیگران، علایم ممکن است در زندگی روزانه اختلال ایجاد کنند. علایم محتمل ادنومیوز عبارتند از:

- خونریزی سنگین در عادت ماهانه

- پریودهای بسیار دردناک

- احساس درد در هنگام سکس

- خونریزی در فاصلۀ بین عادت‎های ماهانه

- تشدید کرامپ‎های رحمی

- بزرگ شدن و افتادگی رحم

- احساس درد در کل ناحیۀ لگن

- احساس وجود فشار بر روی مثانه و راست روده

- احساس درد در هنگام دفع مدفوع

پزشکان در مورد علت بروز ادنومیوز مطمئن نیستند، اما در این مورد چند نظریه وجود دارد:

- رشد جنینی. این احتمال وجود دارد که ادنومیوز پیش از تولد و در هنگام شکل‎گیری رحم در دورۀ جنینی ایجاد شود.

• التهاب. التهابی که در رحم زنان در طول جراحی رحمی بروز می‎کند نیز می‎تواند ریسک ادنومیوز را افزایش دهد.

- بافت مهاجم. جراحت رحم، همانند مواقع مرتبط به زایمان به روش سزارین یا دیگر انواع جراحی نیز می‌تواند سبب ادنومیوز شود. دلیلش این است که احتمال دارد رحم به جای التیام در راستای بیرون عضله به سمت داخل التیام پیدا کند.

چند ریسک فاکتور که می‎توانند باعث ادنومیوز شوند عبارتند از:

- سن. اگرچه این وضعیت می‎تواند در هر سنی مبتلابۀ زنان شود، اغلب زنان دارای تشخیص ابتلا به ادنومیوز 40 تا 50 ساله هستند.

- بارداری. درصد بزرگی از زنان دچار ادنومیوز سابقۀ چند بارداری را دارند.

- جراحی رحمی. داشتن سابقۀ جراحی رحم شامل زایمان به روش سزارین به شکل قابل ملاحظه‎ای ریسک ادنومیوز را افزایش می‎دهد.

بدون درمان احتمال دارد ادنومیوز در وضعیتی پایدار ادامه یابد یا ممکن است که علایم آن تشدید شود.

در صورت عدم وجود علایم، فقدان برنامه برای بارداری یا نزدیک بودن یائسگی، که در آن اغلب زنان تسکین علایم را تجربه می‎کنند، نیازی به درمان ادنومیوز نیست.

در هر حال، گزینه‎های درمانی متعددی برای زنان دچار ادنومیوز وجود دارد:

- داروهای ضد التهابی. داروهایی مثل ایبوپروفن می‎توانند درد و ناراحتی ناشی از ادنومیوز را کاهش دهند.

- داروهای هورمونی. برخی درمان‎های هورمونی مثل قرص‎های پیشگیری از بارداری خوراکی، پروژستین IUD، یا داروهای تزریق (دیپو - پروورا)، می‎توانند باعث کاهش علایم شوند.

- داروهای تزریقی. این داروها می‎توانند باعث القاء موقتی یا کاذب یائسگی شوند. داروهای مزبور فقط برای استفادۀ کوتاه مدت مناسب هستند و نباید برای دراز مدت مورد استفاده قرار گیرند.

- آمبولیزاسیون شریان رحمی. این درمان شامل جاگذاری یک لوله در شریان اصلی ناحیۀ کشالۀ ران و تزریق ذرات کوچکی به درون ناحیۀ آسیب دیده با ادنومیوز است. این کار باعث توقف جریان خون در ناحیۀ آسیب دیده می‎شود، که به نوبۀ خود باعث کوچک شدن ادنومیوز و کاهش علایم ناشی از آن می‎گردد.

- هیسترکتومی. تنها درمان قطعی ادنومیوز برداشتن رحم به طور کامل است. این گزینه برای زنانی که قصد دارند تا در آینده باردار شوند مناسب نیست.

ادنومیوز و اندومتریوز بسیار به هم شبیه هستند اما در عین حال تفاوت‎هایی میان آنها وجود دارد.

در ادنومیوز سلول‎های دیوارۀ رحم درون عضلۀ رحم رشد می‎کنند. در اندومتریوز این سلول‎ها در خارج از رحم و گاهی از اوقات در تخمدان‎ها و لوله‎های تخم‎بر رشد می‎نمایند.

دو وضعیت مورد بحث شیوع یکسانی دارند اگرچه اندومتریوز اغلب در زنان 30 تا 40 ساله بروز می‎کند در حالی که ادنومیوز گرایشی به بروز در زنان 40 تا 50 ساله نشان می‎دهد.

این احتمال وجود دارد که زنان در آن واحد دچار هر دو اختلال مزبور شوند. علایم آنها گرایشی به تسکین پس از دورۀ یائسگی از خود نشان می‎دهند.

تحقیق نشان می‎دهد که تأثیر ادنومیوز بر باروری در زنان متناقض است، زیرا در اغلب موارد زنان دچار مشکل باروری با اختلالات دیگری نیز درگیرند.

تحقیق در مورد ارتباط میان ادنومیوز، ناباروری، و بارداری هنوز ادامه دارد. هیچ مطالعه‌ای که نشان دهندۀ افزایش ریسک از دست دادن بارداری یا دیگر مشکلات مامایی و زایمانی باشد در دسترس نیست.

تشخیص ادنومیوز با مراجعه به پزشک آغاز می‎شود. دکتر شرح حال پزشکی زن را گرفته و یک معاینۀ بالینی برای بررسی لگن انجام می‎دهد.

زنان اغلب اوقات در هنگام انجام معاینۀ لگن نوعی حالت افتادگی را در رحم خود احساس می‎کنند. اگر دکتر احساس کند که رحم به طور جزئی بزرگ شده است و ظن به ادنومیوز وجود داشته باشد، آنگاه انجام تست‎های زیر در دستور کار قرار خواهد گرفت:

- اولتراسوند. این تست به پزشک امکان بررسی بافت دیوارۀ رحم در عضلۀ آن را می‎دهد. به هر جهت، این کار می‎تواند به خطا در تشخیص منجر شود، زیرا این بسته‎های بافتی گاهی از اوقات شبیه به اختلالی دیگر موسوم به فیبروئید به نظر می‎رسند.

- MRI. این تست تصویربرداری بهترین روش برای مشاهدۀ عضلۀ داخل رحم است.

- بیوپسی اندومتریال. گاهی از اوقات دکتر به گرفتن نمونه از بافت اندومتریال رحم اقدام می‎کند. اگرچه این کار به تشخیص ادنومیوز کمک نمی‎کند؛ باعث از تشخیص خارج شدن دیگر علل منجر به بروز علایم در زنان می‎شود.

به هر جهت، روش‎های مزبور باعث تشخیص قطعی نمی‎شوند. تشخیص قطعی ادنومیوز صرفاً هنگامی ممکن است که زنان هیسترکتومی انجام داده باشند و پزشک متخصص پاتولوژی رحم را در زیر میکروسکپ مورد بررسی قرار داده باشد.

زنی که سعی به باردار شدن ندارد یا زنانی که هیچ‎گونه علایمی را احساس نمی‎کنند نیازی به درمان نیز ندارند. به هر حال، هر زنی که ظن به ادنومیوز یا اندومتریوز در مورد وی وجود داشته باشد باید برای ارزیابی وضعیت خود به پزشک مراجعه کند.

اگر زنی دچار پریودهای سنگین یا کرامپ‌های شدید رحمی باشد، این موضوع حیاتی است که به پزشک مراجعه کند. این علایم گاه می‎توانند پیامی از وضعیت‎ها یا اختلالات جدی باشند، و این موضوع دارای اهمیت است که پزشک برای مشخص کردن علت تست‌های لازم را انجام دهد.

خونریزی شدید عادت ماهانه می‎تواند سبب بروز آنمی شود، که کمبود آهن است. این اختلال می‎تواند به بروز خستگی، ضعف، یا بی‎حالی و ناخوشی در فرد منجر شود. استفاده از مکمل‏های آهن می‏تواند به درمان آنمی کمک کند، که این موضوع به ویژه در طول عادت ماهانه اهمیت دارد.

دورنما برای زنان دچار ادنومیوز بسیار خوب است. ادنومیوز یک اختلال تهدید کنندۀ زندگی محسوب نمی‎شود اما می‎تواند سبب بروز ناراحتی‎های شدید شود.

هر زنی که ظن ابتلا به ادنومیوز یا اندومتریوز در مورد وی وجود دارد باید به پزشک مراجعه کند.

ادنومیوز در هنگامی که زن به یائسگی می‎رسد از بین می‎رود. در این اثناء برخی درمان‎ها در دسترسند که می‎توانند باعث تخفیف علایم شوند.