نوسانات فعلی بازار ارز منطق اقتصادی ندارد

محمدرضا لطفعلی‌پور در گفت‌وگو با ایسنا، با اشاره به وضعیت فعلی بازار ارز بیان کرد: نوسانات اخیر بازار ارز چند دلیل دارد. این مساله از نظر سیاسی می‌تواند به تصمیم‌گیری آمریکا برای تایید یا رد برجام بستگی داشته باشد. جهش قبلی بازار ارز در دولت آقای روحانی نیز مربوط به مسائل امضای برجام بود.

این استاد اقتصاد دانشگاه فردوسی تصریح کرد: به هر روی، حجم عظیمی از مبادلات جهانی با دلار انجام می‌شود و در نتیجه تحولات بین‌المللی و نقش‌آفرینی امریکا بر اقتصاد ما تاثیرگذار خواهد بود؛ بنابراین هر زمان که مساله برجام مطرح می‌شود، چنین تحولاتی رخ خواهد داد.

لطفعلی‌پور با بیان اینکه رد یا پذیرش برجام از سوی آمریکا اثر روانی بر مردم دارد، خاطرنشان کرد: مردم به دنبال تبدیل دارایی‌های خود به یک ارز باثبات‌تر خواهند بود که از نوسانات بازار مصون بماند. این رفتار از نظر اقتصادی، رفتاری معقول محسوب می‌شود؛ هرچند ممکن است از این رفتار سود یا زیان متوجه آن‌ها شود.

این استاد اقتصاد دانشگاه فردوسی با محتمل دانستن تحرکات مخالفان دولت بر نوسانات بازار ارز اظهار کرد: احتمال دیگری هم که می‌توان برای نوسانات اخیر بازار ارز در نظر گرفت، تلاش‌هایی است که از سوی رقیبان دولت برای اخلال در این بازار به وجود می‌آید. در هر حال رقیبان رئیس جمهور دارای شرکت‌های اقتصادی و قدرت مالی هستند.

وی اضافه کرد: بهتر است آقای روحانی و آقای جهانگیری شفاف‌تر در مورد این مسائل صحبت کنند و بگویند که این جریانات از کجا شروع شده و چه اقداماتی در این زمینه صورت گرفته است.

لطفعلی‌پور با اشاره به زمینه‌های بروز نوسانات اخیر بازار ارز خاطرنشان کرد: دلایل دیگر بروز وضعیت موجود بازار ارز به مسائل اقتصادی بازمی‌گردد. طبق برآوردهای بانک جهانی، اواخر سال گذشته بین 27 تا 30 میلیارد دلار ارز از کشور ما خارج شده ‌است. گرچه مقدار ارزی که خارج شده، کمتر از درآمد‌های ارزی کشور است اما با توجه به هزینه‌های دولت، روشن است که ذخایر ارزی کشور کاهش یافته است. اگر این وضعیت را با آغاز شدن موج سفرهای نوروزی در نظر بگیریم، همه‌ این‌ها می‌تواند در تشدید شرایط فعلی موثر باشد.

این استاد اقتصاد دانشگاه فردوسی با اشاره به اقدام دولت برای تعیین نرخ دستوری دلار به قیمت 4200 تومان گفت: اقدام دولت برای ورود به بازار ارز اقدام خوبی بود. نمی‌توان اقتصاد را دست یک عده دلال، واسطه و یا حتی عوامل اقتصادی مخالف دولت سپرد تا اقتصاد 80 میلیون نفر تحت تاثیر قرار گیرد.

وی با اشاره به وضعیت بازار ارز در سال‌های گذشته عنوان کرد: نوسانات قیمت ارز، از جمله دلار، در اقتصاد ما امری پذیرفته شده‌ای است و از جمله ویژگی‌های یک اقتصاد آزاد نیز همین امر است؛ در غیر این صورت باید بسته قیمت‌ها به صورت کنترل شده تعیین شود که دیگر در این حالت اقتصاد آزاد مطرح نیست.

لطفعلی‌پور یادآور شد: این وضعیت در سال‌های ابتدایی انقلاب و زمان جنگ به علت شرایط خاص در کشور برقرار بود و به افراد تحت نیاز‌های مختلف با قیمت‌های متفاوت، ارز داده می‌شد. در درازمدت مشخص شد ادامه این شرایط ممکن نخواهد بود چراکه این وضعیت زمینه‌های فساد را ایجاد می‌کرد و بازارهای سیاه جهت مبادله ارز به وجود آمده بود.

وی عنوان کرد: در نهایت سیاست اتخاذ شده از سوی حاکمیت برای بازار ارز به صورت قیمت سیستمی کنترل شده بود، به این معنا که دولت در بازار ارز دخالت کند و از جهش‌های ناگهانی قیمت آن جلوگیری نماید. ابزارهای دولت در انجام این مهم تزریق و یا خرید ارز بوده است.

از زمینه‌های اقتصادی که شرایط فعلی را رقم زده عدم سودآوری تولید است

این استاد دانشگاه فردوسی به تشریح اوضاع اقتصاد ایران پرداخت و گفت: از زمینه‌های اقتصادی که شرایط فعلی را رقم زده می‌توان به عدم سودآور بودن تولید در کشور اشاره کرد. این شرایط سبب می‌شود که نگهداری پول در کشور سخت شود و سفته‌بازی و سوداگری در اقتصاد رونق پیدا خواهد کرد.

وی ادامه داد: اگر می‌خواهیم از این قبیل نوسانات فاصله بگیریم، بایستی به دنبال اقتصاد مولد باشیم. هدف از هر اقتصادی تولید و عرضه خدمات است. اگر اقتصاد مولد نداشته باشیم، بایستی برای فراهم ‌کردن مایحتاج کشور به واردات روی بیاوریم که افزایش تورم را در پی خواهد داشت.

لطفعلی‌پور با اشاره به خصوصیات جامعه مصرف ایران تصریح کرد: از سویی جامعه‌ مصرف ما معیار‌ها و نیاز‌های متفاوتی با ویژگی‌های اقتصادی کشور دارد. شرایط مطلوب مد نظر جامعه در پی رسیدن به سطح مطلوبیت زندگی در حد کشورهای اروپایی و صنعتی است اما وضعیت اقتصادی ما مشابه اقتصاد آنان نیست.

وی با اشاره به میزان عرضه و تقاضای ارز در ایران گفت: در حقیقت میزان مصرف و تقاضای ارز در کشور سطح بالایی دارد ولی در تولید، ایجاد امکانات و زیرساخت‌های اقتصادی و عرضه‌ ارز از توانایی برخوردار نیستیم. در حقیقت چون مولد ارز نداریم و سطح تقاضا بالاست، به چنین مشکلاتی برخواهیم خورد.

بایستی برای مصون ماندن اقتصاد از تحولات این چنینی رو به تولید بیاوریم

این استاد دانشگاه فردوسی خاطرنشان کرد: بایستی برای مصون ماندن اقتصاد از تحولات این چنینی رو به تولید بیاوریم. منظور از تولید تنها تولیدات صنعتی نیست؛ تولید به معنای عام کلمه شامل توریسم، حمل‌ونقل، بانک‌داری و... نیز می‌شود.

لطفعلی‌پور تاکید کرد: بایستی تقاضای ریال، خدمات و کالای ایرانی توسط خارجی‌ها افزایش پیدا کند. طبیعتا از این طریق دلار و ارز خارجی به کشور وارد خواهد شد.

وی با بیان اینکه دولت تاکنون تلاش داشته تقاضای ارز را مدیریت کند، افزود: اما به نظر من دولت بایستی به دنبال افزایش ارزآوری و عرضه‌ ارز در کشور باشد. تنها راهکار برای رسیدن به این مهم هم از طریق ایجاد کسب‌وکار سودآور ممکن است.

این استاد اقتصاد دانشگاه فردوسی گفت: گام دوم برای خروج از این وضعیت علاوه بر ایجاد تولید سودآور، این است که وابستگی به درآمد ارزی از یک منبع را باید به منابع مختلف تقسیم کنیم. وقتی همه‌ درآمد ارزی کشور منحصر به یک منبع یعنی نفت شد، اقتصاد ما ضربه‌پذیر می‌شود.

وی با تشریح وضعیت درآمد ارزی ایران در سال‌های گذشته بیان کرد: هرچند این روند در سال های گذشته اصلاح شده و تا 50 درصد از درآمد ارزی کشور را منابع غیرنفتی تشکیل می‌دهد اما باز هم بخش قابل توجهی از درآمد ارزی ما ناشی از فروش نفت است و اگر کسی بخواهد با نفت بازی سیاسی انجام دهد، درآمدهای ارزی ما دچار اخلال خواهد شد. بنابراین هرچقدر وابستگی ما به نفت بیشتر باشد، نوسانات بازار ارز دامن‌گیر‌تر خواهد بود.

اقتصاد فعلی ما بیش از حد سیاسی شده است

لطفعلی‌پور با اشاره به سیاسی ‌شدن بیش از حد اقتصاد کشور خاطرنشان کرد: در حقیقت اقتصاد فعلی ما بیش از حد سیاسی شده است، در حالی که سیاست ما باید اقتصادی شود. به همین خاطر یک تصمیم دولت یا یک اظهار نظر از سوی حاکمیت می‌تواند سبب نابسامانی در بازار شود. در چنین بازاری نوسانات و شوک ارزی امری طبیعی است.

انتظارات تورمی مردم عامل بی‌ثباتی در بازار ارز

این استاد اقتصاد دانشگاه فردوسی اظهار کرد: یکی دیگر از علل ایجاد وضعیت موجود، بالا بودن انتظارات تورمی است. انتظارات تورمی به این معناست که تصور مردم بر این است که گفته‌های مسئولان و سیاست‌گذاران تحقق نخواهد یافت و اگر قیمت کالایی افزایش یافت و امروز آن را خریداری نکنند، فردا بایستی آن را با قیمت بیشتری خریداری کنند.

وی افزود: در چنین وضعیتی مصرف‌کننده به دنبال چرایی افزایش قیمت کالا نیست بلکه تنها به دنبال خریداری کالا برای رو‌به‌رو نشدن با کمبود است. این تصور اگر در جامعه به عنوان فرهنگ تبدیل شود، خود‌به‌خود تورم را تشدید می‌کند.

لطفعلی‌پور خاطرنشان کرد: ورود دولت به بازار ارز جهت کنترل قیمت آن امری پسندیده است به شرطی که این اقدام متمرکز در مدت زمان کوتاهی باشد. دولت مجبور به استفاده از قوه قهریه است اما در درازمدت اگر دولت بخواهد موفق شود، راهکار‌ها متفاوت خواهد بود.

وی اضافه کرد: در این زمینه دانشگاه‌ها می‌توانند به دولت کمک کنند زیرا هم توانایی علمی آن را دارند و هم دلسوزی لازم برای کمک به دولت. بایستی برای رفع مشکلات این چنینی به دانشگاه مراجعه کرد. در حقیقت هیچ راهی جز کنترل اقتصاد از راه علمی آن وجود ندارد.

انتهای پیام