کم کاری تیروئید در نوزادان،علائم و درمان

اگرچه کم کاری تیروئید در نوزادان و کودکان یک بیماری نسبتاً نادر به شمار می‌رود (تقریباً از هر 4000 نوزاد یک نفر به این عارضه مبتلا می‌باشد)، اما اگر نسبت به درمان آن اقدام نشود، می‌تواند به تهدیدی جدی برای سلامت و رشد فیزیکی و ذهنی کودک تبدیل شود. کم کاری تیروئید می‌تواند هم در نوزادان و هم در کودکان با سن بالاتر ایجاد شود و ممکن است علت‌های مختلفی هم داشته باشد، اما درمان بیماری تیروئید در همه موارد به شکل یکسانی انجام می‌شود.

انواع کم کاری تیروئید
کم کاری تیروئید مادرزادی
کم کاری تیروئید مادرزادی یا CH به نوعی از کم کاری تیروئید اطلاق می‌شود که از زمان تولد وجود داشته باشد. این نوع از کم کاری تیروئید، با اختلاف زیاد در صدر شایع‌ترین انواع کم کاری تیروئید قرار می‌گیرد، به طوری که در حدود 90 درصد از موارد ابتلا به کم کاری تیروئید در نوزادان، از نوع مادرزادی است. کم کاری تیروئید مادرزادی هنگامی ایجاد می‌شود که قسمتی از سیستم تیروئید جنین به درستی تشکیل نشود. گاهی اوقات این نقص به خاطر آن است که غده تیروئید دقیقاً در محل درست خود تشکیل نمی‌شود. در برخی موارد هم جای غده تیروئید درست است، اما این غده به طور کامل رشد نمی‌کند. در موارد نادری هم ممکن است غده تیروئید نتواند هورمون تیروئید را به شکل صحیح ترشح کند. در همه این موارد، نوزاد به عارضه‌ای به نام "اختلال در بیوسنتز هورمون تیروئید" مبتلا می‌شود. ژن‌هایی که عامل ایجاد این بیماری هستند هم از طرف پدر و هم از طرف مادر نوزاد به ارث می‌رسند. والدینی که یک کودک مبتلا به کم کاری مادرزادی تیروئید دارند، احتمال آنکه یک نوزاد دیگر مبتلا به این عارضه به دنیا بیاورند، 1 در 4 برای هر زایمان است.
کم کاری تیروئید مادرزادی گذرا (موقت)
تقریباً در 10 درصد از نوزادانی که دچار کم کاری تیروئید مادرزادی هستند، این عارضه به صورت گذرا یا موقتی است. دلیل بروز این نوع از کم کاری تیروئید معمولاً آن است که مادر نوزاد در دوران بارداری برای کم کاری تیروئید تحت درمان قرار گرفته است یا سابقه ابتلاء به بیماری‌ تیروئید را دارد و یا اخیراً مواد حاوی ید مصرف کرده است. کم کاری تیروئید مادرزادی گذرا در هر فرد می‌تواند از چند روز تا چند ماه طول بکشد، اما نهایتاً به خودی خود برطرف می‌شود و به هیچ درمانی نیاز نخواهد داشت. اگر غده تیروئید در کودک شما در جایگاه درست خود تشکیل شده است و هیچ گونه ناهنجاری در شکل آن دیده نمی‌شود، پس به احتمال زیاد کم کاری تیروئید در این کودک از نوع گذرا می‌باشد.
کم کاری تیروئید اکتسابی
تشخیص کم کاری تیروئید در نوزادان و کودکان
در اغلب کشورهای صنعتی و پیشرفته ظرف چند ساعت اول بعد از تولد یک نوزاد، آزمایشی بر روی پاشنه پای او انجام می‌گیرد (از پاشنه پای نوزاد خون گرفته می‌شود). غالباً این آزمایش تیروئید را تحت عنوان آزمایش PKU می‌نامند، زیرا علاوه بر آنکه یک آزمایش غربالگری برای کم کاری مادرزادی تیروئید به شمار می‌رود، بیماری‌های فنیل کتونوری (PKU) و گالاکتوسمی را نیز پوشش می‌دهد. بهتر است برای اطمینان بیشتر در زمان انجام این آزمایش از پرسنل بیمارستان بپرسید که آیا این آزمایش علاوه بر PKU، کم کاری تیروئید را نیز تحت پوشش قرار می‌دهد یا خیر. در واقع این آزمایش خون زود هنگام، به عنوان مطمئن‌ترین راه برای تشخیص مادرزادی تیروئید در نوزادان شناخته می‌شود.
بیماری کم کاری مادرزادی تیروئید در اغلب نوزادانی که به آن مبتلا هستند، هیچ گونه علائم مشخصی ایجاد نمی‌کند و ممکن است وجود این بیماری در نوزاد حتی تا چند ماه بعد از تولد هم تشخیص داده نشود. بنابراین بسیار ضروری است که ظرف 3 روز بعد از تولد نوزاد خود، حتماً نسبت به انجام آزمایش کم کاری تیروئید مادرزادی اقدام کنید. اگر غربالگری اولیه نشان داد که مقدار هورمون T4 و یا هورمون TSH در نوزاد بالاتر از حد طبیعی است، احتمالاً آزمایش‌های دیگری هم بر روی نوزاد شما انجام می‌گیرد تا بیماری کم کاری تیروئید در نوزاد تأیید شود. معمولاً برای حصول اطمینان از صحت آزمایش اول، یک آزمایش خون دیگر نیز بر روی نوزاد انجام می‌شود. به علاوه یک آزمایش تصویربرداری با اشعه ایکس از پاهای کودک به عمل می‌آید تا وضعیت انتهای استخوان‌های پا در ناحیه زانو ارزیابی شود. در نوزادانی که مبتلا به کم کاری تیروئید باشند، معمولاً استخوان‌ها به طور کامل رشد نکرده‌اند. غالباً بعد از تشخیص کم کاری تیروئید، یک اسکن از غده تیروئید نوزاد گرفته می‌شود تا وجود ناهنجاری در شکل غده یا موقعیت نادرست آن و یا حتی عدم وجود غده مورد بررسی قرار گیرد. همه این آزمایش‌ها را می‌توان در زمانی که نوزاد هنوز در بیمارستان است، بر روی او انجام داد.
علائم کم کاری تیروئید در نوزادان و کودکان
- پف کردن صورت و متورم شدن زبان
- گریه با صدای خرخر و گرفته
- سردی نقاط انتهایی اندام‌ها و لکه‌دار شدن پوست
- بنیه ضعیف عضلات (سستی و ناتوانی عضله)
- ضعف در شیرخواری
- موهای ضخیم و زبر که بر روی پیشانی می‌افتد.
- بزرگ شدن ملاج (نقاط نرم جمجمه)
- زردی به مدت طولانی
- فتق ناف
- لتارژی (کمبود انرژی، خواب آلودگی در اغلب اوقات، گیجی و بی حالی زیاد حتی در زمان بیداری)
- یبوست و خشکی شکم به طوری که در هنگام لمس کردن، سفت و پُر به نظر برسد.
- رشد ضعیف یا توقف رشد
درمان کم کاری تیروئید در نوزادان و کودکان
عواقب عدم درمان کم کاری تیروئید در کودکان
در گذشته کم کاری مادرزادی تیروئید یکی از علت‌های اصلی عقب ماندگی ذهنی در کودکان به شمار می‌رفت. کمبود هورمون تیروئید در کودک باعث جلوگیری از رشد درست و کامل مغز می‌شود و می‌تواند رشد فیزیکی کودک را نیز مختل سازد. تا قبل از آنکه آزمایش خون پاشنه پا در نوزادان رایج شود، از هر 4000 نوزاد، یک نفر محکوم به تحمل عواقب کم کاری تیروئید می‌شد. خوشبختانه امروزه موارد کم کاری تیروئید در نوزادان که به صورت درمان نشده باقی می‌ماند، در کشورهای در حال توسعه بسیار نادر است. شما در مورد کودک خود حتماً از طریق پرسنل بیمارستان مطمئن شوید که آزمایش غربالگری کم کاری تیروئید به طور صحیح و دقیق انجام گیرد. علاوه بر آن اگر شما سابقه ابتلا به بیماری‌های غده تیروئید در بین افراد خانواده و فامیل را دارید، اکیداً به شما توصیه می‌شود که علائم و نشانه‌های کم کاری تیروئید در کودکان با سن بالا را فرا بگیرید و کودکان خود را در فواصل زمانی منظم مورد آزمایش غربالگری برای این بیماری قرار دهید.