«کلاله»چیست؟وَ إِن کاَنَ رَجُلٌ یُورَثُ کَلَالَهً١٢نساء


«کلاله» در-ارث– چیست؟ «وَ إِنْ کانَ رَجُلٌ یُورَثُ کَلالَهً أَوِ امْرَأَهٌ وَ لَهُ أَخٌ أَوْ أُخْتٌ فَلِکُلّ‏ِ واحِدٍ مِنْهُمَا السُّدُسُ» یَسْتَفْتُونَکَ قُلِ اللَّـهُ یُفْتِیکُمْ فِی...

«کلاله» در-ارثچیست؟

«وَ إِنْ کانَ رَجُلٌ یُورَثُ کَلالَهً أَوِ امْرَأَهٌ وَ لَهُ أَخٌ أَوْ أُخْتٌ فَلِکُلّ‏ِ واحِدٍ مِنْهُمَا السُّدُسُ»

یَسْتَفْتُونَکَ قُلِ اللَّـهُ یُفْتِیکُمْ فِی الْکَلَالَهِ ۚ إِنِ امْرُؤٌ هَلَکَ لَیْسَ لَهُ وَلَدٌ وَلَهُ أُخْتٌ فَلَهَا نِصْفُ مَا تَرَکَ ۚ وَهُوَ یَرِثُهَا إِن لَّمْ یَکُن لَّهَا وَلَدٌ ۚ فَإِن کَانَتَا اثْنَتَیْنِ فَلَهُمَا الثُّلُثَانِ مِمَّا تَرَکَ ۚ وَإِن کَانُوا إِخْوَهً رِّجَالًا وَنِسَاءً فَلِلذَّکَرِ مِثْلُ حَظِّ الْأُنثَیَیْنِ ۗ یُبَیِّنُ اللَّـهُ لَکُمْ أَن تَضِلُّوا ۗ وَاللَّـهُ بِکُلِّ شَیْءٍ عَلِیمٌ ﴿١٧۶﴾نساء

«کَلالَه» در اصل معنى مصدرى دارد و به معنى «کَلال» یعنى از بین رفتن قوت و توانائى است.
ولى درآیه به خواهران و برادرانى که از شخص متوفى ارث مى برند گفته می شود.
شاید تناسب آن این باشد که برادران و خواهران جزء طبقه دوم ارث هستند، و تنها با نبودن پدر و مادر و فرزند، ارث مى برند، و چنین کسى که پدر و مادر و فرزندى ندارد، قدرت و توانائى خویش را از دست داده، لذا به آنها «کَلالَه» گفته مى شود.
«راغب» در کتاب «مفردات» مى گوید: «کَلالَه» به ورّاث ـ غیر از پدر و فرزند ـ گفته مى شود.
و «ابن عباس» گفته: به جز فرزند به سایر ورّاث «کَلالَه» مى گویند.
و در روایتى که از پیامبر(ص) نقل شده، آن حضرت در پاسخ این سوال که: «کلاله چیست»؟ فرمود: «مَنْ ماتَ وَ لَیْسَ لَهُ وَلَدٌ وَ لا والِد»
«کَلالَه» عنوانى است براى شخصى که از دنیا رفته، در حالى که نه پدر و مادرى دارد و نه فرزند

«کَلالَه» اسم میت است
چرا قرآن به جاى بردن نام برادر و خواهر این تعبیر (کلاله) را انتخاب کرده؟

شاید به خاطر آن است که این گونه افراد که: نه پدر و مادر دارند و نه فرزندى، مراقب باشند اموال آنها به دست کسانى خواهد رسید که نشانه ناتوانى او هستند.
و بنابراین، پیش از آن که دیگران از آن استفاده کنند، خودشان آنها را در موارد ضرورى تر و لازم تر، در راه کمک به نیازمندان و حفظ مصالح اجتماعى صرف کنند.[آیت الله مکارم شیرازی]

کَلالَه به معنای وارثانی است که فرزند و پدر در میانشان نباشد. کلاله در اصل به معنی احاطه است، تاج را از آن جهت اکلیل گویند که سر را احاطه می کند. پدران و فرزندان را لصیق میت گویند که ملاصق میت اند، و خواهران و برادران را کلاله گویند که در اطراف میت قرار دارند و او را احاطه کرده اند.

در اصطلاح فقه،کلاله برادر و خواهر متوفّی است

خواه پدری تنها، یا مادری تنها، یا پدری و مادری، که روی هم، کلالات ثلاث خوانده می شوند.

برادر و خواهر پدری را «کلاله ابی»

برادر و خواهر مادری را «کلاله امّی»

برادر و خواهر پدر و مادری را «کلاله ابوینی» گویند.

در قرآن کریم در دو مورد از کلاله یاد شده است:

«وَ إِنْ کانَ رَجُلٌ یُورَثُ کَلالَهً أَوِ امْرَأَهٌ وَ لَهُ أَخٌ أَوْ أُخْتٌ فَلِکُلّ‏ِ واحِدٍ مِنْهُمَا السُّدُسُ»

«و اگر مردی بوده باشد که کلاله (خواهر یا برادر) از او ارث می‏برد، یا زنی که برادر یا خواهری دارد، سهم هر کدام، یک ششم است »

«یَسْتَفْتُونَکَ قُلِ اللّهُ یُفْتیکُمْ فِی الْکَلالَهِ إِنِ امْرُؤٌ هَلَکَ لَیْسَ لَهُ وَلَدٌ وَ لَهُ أُخْتٌ فَلَها نِصْفُ ما تَرَکَ وَ هُوَ یَرِثُها إِنْ لَمْ یَکُنْ لَها وَلَدٌ فَإِنْ کانَتَا اثْنَتَیْنِ فَلَهُمَا الثُّلُثانِ مِمّا تَرَکَ وَ إِنْ کانُوا إِخْوَهً رِجالاً وَ نِساءً فَلِلذَّکَرِ مِثْلُ حَظِّ اْلأُنْثَیَیْنِ»(۳)

«از تو (در باره ارث خواهران و برادران) سؤال می‏کنند، بگو: خداوند، حکم کلاله (خواهر و برادر) را برای شما بیان می‏کند: اگر مردی از دنیا برود، که فرزند نداشته باشد، و برای او خواهری باشد، نصف اموالی را که به جا گذاشته، از او (ارث) می‏برد؛ و (اگر خواهری از دنیا برود، وارث او یک برادر باشد،) او تمام مال را از آن خواهر به ارث می‏برد، در صورتی که (میّت) فرزند نداشته باشد؛ و اگر دو خواهر (از او) باقی باشند دو سوم اموال را می‏برند؛ و اگر برادران و خواهران با هم باشند، (تمام اموال را میان خود تقسیم می‏کنند؛ و) برای هر مذکّر، دو برابر سهم مؤنّث است»

تذکر نکته ی مهمی در اینجا ضروری است و آن اینکه معنای اینکه یک خواهر نصف را و دو خواهر ثلثین را اخذ می کند این نیست که باقی مال میت بدون وارث می ماند بلکه نصف را از باب سهم خودش و باقی را از باب رد می برد و همین حکم در باره ی اختین هم جاری است.

وَلَکُمْ نِصْفُ مَا تَرَکَ أَزْوَاجُکُمْ إِن لَّمْ یَکُن لَّهُنَّ وَلَدٌ ۚ فَإِن کَانَ لَهُنَّ وَلَدٌ فَلَکُمُ الرُّبُعُ مِمَّا تَرَکْنَ ۚ مِن بَعْدِ وَصِیَّهٍ یُوصِینَ بِهَا أَوْ دَیْنٍ ۚ وَلَهُنَّ الرُّبُعُ مِمَّا تَرَکْتُمْ إِن لَّمْ یَکُن لَّکُمْ وَلَدٌ ۚ فَإِن کَانَ لَکُمْ وَلَدٌ فَلَهُنَّ الثُّمُنُ مِمَّا تَرَکْتُم ۚ مِّن بَعْدِ وَصِیَّهٍ تُوصُونَ بِهَا أَوْ دَیْنٍ ۗ وَإِن کَانَ رَجُلٌ یُورَثُ کَلَالَهً أَوِ امْرَأَهٌ وَلَهُ أَخٌ أَوْ أُخْتٌ فَلِکُلِّ وَاحِدٍ مِّنْهُمَا السُّدُسُ ۚ فَإِن کَانُوا أَکْثَرَ مِن ذَٰلِکَ فَهُمْ شُرَکَاءُ فِی الثُّلُثِ ۚ مِن بَعْدِ وَصِیَّهٍ یُوصَىٰ بِهَا أَوْ دَیْنٍ غَیْرَ مُضَارٍّ ۚ وَصِیَّهً مِّنَ اللَّـهِ ۗ وَاللَّـهُ عَلِیمٌ حَلِیمٌ ﴿١٢﴾ تِلْکَ حُدُودُ اللَّـهِ ۚ ١٣﴾ نساء
***
. کلاله؛ یعنی وارثانی که خواهر و برادر (پدری یا مادری) میّت هستند.[١] و مقصود از آن در آیه شریفه، خواهر و برادر مادری است.[۲] در روایتی آمده است امام صادق(ع)، «کلاله» در آیه شریفه را به معنای خواهر و برادر مادری معنا نموده است.[۳]
۲٫ کلاله؛ یعنی میّتی که وارثان او برادران و خواهرانش باشند. به تعبیر دیگر؛ میّتی که ورثه نزدیک؛ مانند پدر، مادر و اولاد نداشته باشد.[۴]
هر دو معنای کلاله با هم هماهنگی دارند و معنای آیه مشخص است و مشکلی به لحاظ معنایی برای آیه وجود نخواهد داشت.[۵]
۳٫ تعداد معدودی از مفسران شیعه نیز گفته‌اند: کلاله به کسی گفته می‌شود که تنها پدر و فرزند نداشته باشد.[۶]
اما در این‌که چرا قرآن به جاى نام بردن از برادر و خواهر تعبیر «کلاله» را انتخاب کرده، شاید به این جهت باشد که این‌گونه افراد که نه پدر و مادر دارند و نه فرزندى، مراقب باشند که اموال آنها به دست کسانى خواهد رسید که نشانه ناتوانى او هستند و پیش از آن‌که دیگران از آن استفاده کنند خودشان آنها را در موارد ضروری‌تر و لازم‌تر، در راه کمک به نیازمندان و حفظ مصالح اجتماعى صرف کنند.[۷]
این اختلاف نظر در معنای کلاله، میان اهل سنت نیز وجود دارد. معنای اول و دوم که ذکر شد پیروانی در میان اهل سنت دارد. [٨] البته تفسیر سوم در میان آنها پیروان بیشتری داشته و برخی از آنان در تأیید کلام خود روایات مختلفی از ابوبکر و … نیز نقل کرده‌اند.[۹] همچنین برخی نیز ادعا کرده‌اند که بیشتر صحابه بر همین معنای سوّم نظر داده‌اند.[۱۰]
این تعریف رادر باره «کلاله» نیزگقته‌‌اند:
«کلاله از مصدر تکلله النسب؛ یعنی وقتی آن‌‌را احاطه کند. کلاله مشتق از اکلیل است که در زبان عربی به تاج گفته می‌‌شود و منظور این است که کسی بمیرد ولی فرزند و پدر نداشته باشد. ظاهراً این قول ابوبکر و عمر و علی(ع) است و قول جمهور علما نیز همین است
پاورقی
۱. شیخ طوسی، محمد بن حسن، التبیان فی تفسیر القرآن، با مقدمه: شیخ آقابزرگ تهرانی، تحقیق: قصیرعاملی، احمد، ج ۳، ص ۱۳۵، دار احیاء التراث العربی، بیروت، بی‌تا؛ مکارم شیرازی، ناصر، الأمثل فی تفسیر کتاب الله المنزل، ج ۳، ص ۵۶۴، مدرسه امام علی بن ابی طالب(ع)، قم، چاپ اول، ۱۴۲۱ق.
۲. قمی، علی بن ابراهیم، تفسیر القمی، محقق و مصحح: موسوی جزائری، طیب،‏ ج ۱، ص ۱۳۳، دار الکتاب، قم، چاپ سوم، ۱۴۰۴ق.
۳. کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، محقق و مصحح: غفاری، علی اکبر، آخوندی، محمد، ج ۷، ص ۱۰۱، دار الکتب الإسلامیه، تهران، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ق.
۴. مغنیه، محمد جواد، تفسیر الکاشف، ج ۲، ص ۲۶۸، دار الکتب الإسلامیه، تهران، چاپ اول، ۱۴۲۴ق؛ شریف لاهیجی، محمد بن علی، تفسیر شریف لاهیجی، تحقیق: حسینی ارموی (محدث)، میر جلال الدین، ج ۱، ص ۴۴۳، نشر داد، تهران، چاپ اول، ۱۳۷۳ش.
۵. طباطبایی، سید محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ج ۴، ص ۲۱۲، دفتر انتشارات اسلامی، قم، چاپ پنجم، ۱۴۱۷ق.
۶. فیض کاشانی، ملامحسن، تفسیر الصافی، تحقیق: اعلمی، حسین، ج ۱، ص ۴۲۷، انتشارات الصدر، تهران، چاپ دوم، ۱۴۱۵ق؛ شبر، سید عبد الله، تفسیر القرآن الکریم، ص ۱۱۰، دار البلاغه للطباعه و النشر، بیروت، چاپ اول، ۱۴۱۲ق.
۷. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج ۳، ص ۲۹۷، دار الکتب الإسلامیه، تهران، چاپ اول، ۱۳۷۴ش.
٨. برای نمونه ر.ک: فخرالدین رازی، محمد بن عمر، مفاتیح الغیب، ج ۹، ص ۵۲۱، دار احیاء التراث العربی، بیروت، چاپ سوم، ۱۴۲۰ق.
۹. ابن کثیر دمشقی، اسماعیل بن عمرو، تفسیر القرآن العظیم، تحقیق: شمس الدین، محمد حسین، ج ۲، ص ۲۰۱، دار الکتب العلمیه، منشورات محمدعلی بیضون، بیروت، چاپ اول، ۱۴۱۹ق؛ فراء ابوزکریا، یحیی بن زیاد، معانی القرآن، تحقیق: نجاتی، احمد یوسف، نجار، محمدعلی، شلبی‏، عبدالفتاح اسماعیل، ج ۱، ص ۲۵۷، دارالمصریه للتألیف و الترجمه، مصر، چاپ اول، بی‌تا.
۱۰. رشید رضا، تفسیر القرآن الحکیم (تفسیر المنار)، ج ۴، ص ۳۴۵، الهیئه المصریه العامه للکتاب، مصر، ۱۹۹۰م.
توضیح مدیریت سایت-پیراسته فر:بااستفاده ازمنابع سایت آیت الله مکارم شیرازی و[اسلام کوئیست]بااندکی اصلاحات

حتما بخوانید: سایر مطالب گروه گوناگون

برای مشاهده فوری اخبار و مطالب در کانال تلگرام ما عضو شوید!



بیشترین بازدید یک ساعت گذشته


دانلود آهنگ خاص و بی نظیر اجتماعی سارینا از شاهین نجفی