تفسیر آیات 146-147 سوره اعراف

به گزارش خبرنگارحوزه قرآن و عترت گروه فرهنگی باشگاه خبرنگاران جوان؛قرآن سراسر اعجاز در زندگی مادی و معنوی است. اگر ما آن را با معرفت تلاوت کنیم، حتماً اثرات آن را خواهیم دید. برای آگاهی و فهم بهتر و بیشتر آیات قرآن کریم هر شب تفسیر آیاتی از این معجزه الهی را برای شما آماده می‌کنیم.
اعراف، نام دیگرش «المص» هفتمین سوره قرآن است که مکی و دارای ۲۰۶ آیه است. در فضیلت این سوره مبارکه از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله وسلم روایت شده است: هر کس سوره «اعراف» را قرائت کند خداوند بین او و ابلیس پرده‌ای بیفکند تا از شر ابلیس در امان بماند، او در زمره کسانی است که حضرت آدم علیه السلام در بهشت او را زیارت می‌کند و در بهشت به تعداد همه یهودیان و مسیحیان به او درجات داده خواهد شد.

امام صادق علیه السلام فرموده است: هر که این سوره را در هر ماه یک بار قرائت کند، در روز قیامت از جمله کسانی است که هیچ خوف و ترسی و هیچ حزن و اندوهی ندارد و هر کس در روز‌های جمعه این سوره را بخواند، در زمره کسانی است که خداوند از آن‌ها حسابرسی نمی‌کند، بدانید در آن آیات محکمی است؛ پس آن را فرو نگذارید، زیرا آن‌ها در روز قیامت به سود قاریان خود شهادت می‌دهند. در روایتی دیگر از ایشان رسیده است: «قرائت کننده سوره اعراف در روز قیامت از کسانی است که ایمن هستند»

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ

سَأَصْرِفُ عَنْ آیَاتِیَ الَّذِینَ یَتَکَبَّرُونَ فِی الْأَرْضِ بِغَیْرِ الْحَقِّ وَإِنْ یَرَوْا کُلَّ آیَةٍ لَا یُؤْمِنُوا بِهَا وَإِنْ یَرَوْا سَبِیلَ الرُّشْدِ لَا یَتَّخِذُوهُ سَبِیلًا وَإِنْ یَرَوْا سَبِیلَ الْغَیِّ یَتَّخِذُوهُ سَبِیلًا ذَلِکَ بِأَنَّهُمْ کَذَّبُوا بِآیَاتِنَا وَکَانُوا عَنْهَا غَافِلِینَ ﴿۱۴۶﴾
به زودى کسانى را که در زمین بناحق تکبر مى ‏ورزند از آیاتم رویگردان سازم [به طورى که]اگر هر نشانه‏ اى را [از قدرت من]بنگرند بدان ایمان نیاورند و اگر راه صواب را ببینند آن را برنگزینند و اگر راه گمراهى را ببینند آن را راه خود قرار دهند این بدان سبب است که آنان آیات ما را دروغ انگاشته و غفلت ورزیدند (۱۴۶)

وَالَّذِینَ کَذَّبُوا بِآیَاتِنَا وَلِقَاءِ الْآخِرَةِ حَبِطَتْ أَعْمَالُهُمْ هَلْ یُجْزَوْنَ إِلَّا مَا کَانُوا یَعْمَلُونَ ﴿۱۴۷﴾
و کسانى که آیات ما و دیدار آخرت را دروغ پنداشتند اعمالشان تباه شده است آیا جز در برابر آنچه میکردند کیفر مى ‏بینند (۱۴۷)
تفسیر:
سرنوشت متکبران بحثى که در این دو آیه آمده است در حقیقت یک نوع نتیجه گیرى از آیات گذشته در زمینه سرنوشت فرعون و فرعونیان و سرکشان بنى اسرائیل است، خداوند در این آیات این حقیقت را بیان مى کند که اگر فرعونیان و یا سرکشان بنى اسرائیل با مشاهده آن همه معجزات و شنیدن آن همه آیات الهى به راه نیامدند به خاطر آن است که ما افراد متکبر و خودخواه را که در برابر حق جبهه گیرى می‌کنند به جرم اعمالشان از قبول حق باز میداریم و به تعبیر دیگر اصرار و ادامه به سرکشى و تکذیب آیات الهى آنچنان در فکر و روح انسان اثر میگذارد که به صورت موجودى انعطاف ناپذیر و غیر قابل نفوذ در برابر حق درمى آید؛ لذا نخست مى فرماید: بزودى کسانى را که در زمین، به غیر حق تکبر ورزیدند از آیات خود، منصرف مى سازیم (ساصرف عن آیاتى الذین یتکبرون فى الارض بغیر الحق)؛ و از اینجا روشن مى شود که آیه فوق، هیچگونه منافاتى با دلائل عقلى ندارد که براى توجیه آن، همانند بسیارى از مفسران، مرتکب خلاف ظاهر شویم، این یک سنت الهى است که نسبت به آن‌ها که لجاجت و سرکشى را به آخرین حد میرسانند، توفیق هر گونه هدایت و راهیابى را سلب مى کند، و به تعبیر دیگر: این خاصیت اعمال زشت خود آن‌ها است که با توجه به انتساب همه اسباب به خدا که مسبب الاسباب نهائى است به او نسبت داده شده است.

این موضوع نه موجب جبر است و نه محذور دیگر، تا بخواهیم دست به توجیه آیه بزنیم.
ضمنا باید توجه داشت که ذکر بغیر الحق بعد از تکبر به عنوان تاکید است، زیرا همیشه تکبر و خود برتربینى و تحقیر بندگان خدا، بدون حق است این تعبیر همانند آیه ۶۱ از سوره بقره میباشد آنجا که میگوید: و یقتلون النبیین بغیر الحق (آن‌ها که پیامبران را بناحق میکشند).
بخصوص اینکه با کلمه فى الارض همراه است، که به معنى سرکشى و طغیان در روى زمین مى آید، و مسلما چنین عملى، همیشه به غیر حق است.

سپس به سه قسمت از صفات این گونه افراد متکبر و سرکش و چگونگى سلب توفیق حقپذیرى از آن‌ها اشاره کرده می‌فرماید: آن‌ها اگر تمام آیات و نشانه هاى الهى را ببینند، ایمان نمى آورند! (و ان یروا کل آیه لا یؤ منوا بها)؛ و نیز اگر راه راست و طریق درست را مشاهده کنند، انتخاب نخواهند کرد (و ان یروا سبیل الرشد لا یتخذوه سبیلا)؛ و به عکس اگر راه منحرف و نادرست را ببینند، راه خود انتخاب میکنند (و ان یروا سبیل الغى یتخذوه سبیلا).

بعد از ذکر این صفات سه گانه که همگى حکایت از انعطاف ناپذیریشان در برابر حق می‌باشد، اشاره به دلیل آن کرده میگوید: این‌ها همه به خاطر آن است که آیات ما را تکذیب کردند و از آن غافل بودند (ذلک بانهم کذبوا بایاتنا و کانوا عن‌ها غافلین).

شک نیست که تنها با یک یا چند مرتبه، تکذیب آیات الهى، انسان استحقاق چنان سلب توفیقى پیدا نخواهد کرد، و راه توبه و بازگشت، هنوز به روى او باز است، ولى بدون شک ادامه و اصرار در این راه، او را به جایى میرساند که حس تشخیص نیک و بد و راه راست و منحرف (رشد و غى) از او سلب میگردد.
آیه بعد کیفر چنین اشخاصى را بیان کرده میگوید: آن‌ها که آیات ما را تکذیب کنند و لقاى رستاخیز را منکر شوند اعمالشان به کلى حبط و نابود میگردد (و الذین کذبوا بایاتنا و لقاء الاخرة حبطت اعمالهم)حبط به معنى باطل و بی خاصیت نمودن عمل است، یعنى این گونه افراد حتى اگر کار خیرى انجام دهند، نتیجه اى براى آن‌ها نخواهد داشت (توضیح بیشتر درباره این موضوع را در ذیل آیه ۲۱۷ سوره بقره بیان کرده ایم)
و در پایان آیه چنین اضافه مى کند، این سرنوشت براى آنها، جنبه انتقامى ندارد، این نتیجه اعمال خود آن‌ها است، بلکه عین اعمال آن‌ها است که در برابرشان مجسم شده، آیا آن‌ها جز اعمالى را که انجام مى دادند، جزا داده میشوند؟ (هل یجزون الا ما کانوا یعملون).
این آیه یکى دیگر از آیاتى است که دلیل بر تجسم اعمال و حضور خود اعمال نیک و بد در قیامت است.
انتهای پیام/