حقایق و افسانه‌هایی جالب درباره دریای خزر

دریای مازندران، دریاچه‌ای است که از جنوب به ایران، از شمال به روسیه، از غرب به روسیه و جمهوری آذربایجان و از شرق به جمهوری‌های ترکمنستان و قزاقستان محدود می‌شود. دریای خزر در گذشته بخشی از دریای تتیس بود که اقیانوس آرام را به اقیانوس اطلس متصل می‌کرد.

دریاچه مازندران (خزر) به علت عظمت وسعت آن، دریای مازندران (خزر) نامیده می شود بزرگترین دریاچه دنیا بوده و فاقد راه آبی طبیعی به دریاهای آزاد جهان می باشد و در سال های اخیر از راه کانال های ایجاد شده از طریق رود ولگا – دن به دریای سیاه متصل شده است.

در زیر به برخی از واقعیتهای جالب در رابطه با بزرگترین دریاچه جهان اشاره می‌کنیم:

۱. دریای مازندران از نظر وسعت حدود 438 هزار کیلومتر مربع تقریبا یک چهارم مساحت ایران وسعت دارد طول دریاچه 1205 تا 1280 کیلومتر و پهنای آن 202 تا 554 کیلومتر می باشد و عریض ترین نقطه آن کمی بالاتر از سواحل جنوبی قرار دارد. عمق متوسط آن 180 متر و گودترین نقطه که نزدیک سواحل ایران واقع شده 980 متر عمق دارد حجم آب آن 790 هزار کیلومتر مکعب و سطح آب آن از سطح آب های آزاد 28 متر پایین تر است.

۲. دریای خزر بزرگترین دریاچه جهان است به طوری که حدود 40 تا 44 درصد کل آب های دریاچه‌ای جهان را تشکیل می دهد.

۳. آب دریای خزر از جمله آبهای شور جهان است. شوری آب دریای مازندران حدود 1.2٪ (12 گرم در لیتر) است و حدودا معادل یک سوم شوری بیشتر آبهای دریا است.

۴. بر خلاف تصور غالب مردم، دریای مازندران جزایر بسیاری دارد. جزایر زیادی در سراسر دریای خزر پراکنده شده اند، که اکثر آنها خالی از سکنه است. بزرگ ترین جزیره در دریای خزر اگورجا آدا Ogurja Ada است که 37 کیلومتر (23 مایل) طول دارد. حداکثر عرض آن 3 کیلومتر (1.86 مایل) است.

۵. تقریبا 850 گونه حیوانی و 115 گونه ماهی و بیش از 500 گونه گیاهی در دریای مازندران وجود دارد. این تعداد گونه ها برای این وسعت نسبتا کم است. البته نباید فراموش کرد که اکثر این گونه های حیوانی و گیاهی منحصر به فرد هستند و در هیچ جای دنیا به غیر از خزر یافت نمی‌شوند.
ماهی خاویار، که از جمله ماهی های منحصر به فرد و خاص دریای مازندران است و از بزرگترین ماهی های آب شیرین در جهان و نیز تامین کننده خاویار جهان است، در دریای خزر حضور دارد. در سال های اخیر، ماهیگیری بیش از حد ماهیانه جمعیت این ماهیان را به خطر انداخته است.

۶. سواحل دریای مازندران از جمله توریستی ترین مناطق ساحلی جهان است. علاوه بر بکر بودن دریای خزر، نباید فراموش کرد که ساحل دریای مازندران تنها ساحل موجود در کشورهایی مانند آذربایجان، قزاقستان و ترکمنستان، است و به همین دلیل به شدت نزد گردشگران داخلی محبوب است.

۷. نام دریاچه مازندران در طول تاریخ تغییرات بسیاری نموده است. جالب این است که هنوز هم تحت نام های مختلف خوانده می‌شود. یونانیان و پارس های باستان به دریاچه‌ی خزر اقیانوس هیرکانیایی می‌گفتند. در ایران مدرن، دریای خزر به عنوان دریای مازندران شناخته می‌شود. هندی‌ها آن را با نام کاشیاب ساگار Kashyap Sagar می‌شناختند و در ترکیه(و ایران) تحت نام دریای خزر شناخته می‌شود.

۸. جالب است بدانید که در دریای مازندران، تعدادی فسیل از انسان‌های اولیه و اجدادمان مانند هومو ارکتوس‌ها Homo erectus یافت شده اند. این فسیلها بیشتر در منطقه ساحلی اطراف خزر یافت شده اند.

دو داستان اسرار آمیز درباره دریای مازندران:

۱. در سواحل آذربایجان، در شهر باکو، یک قلعه باستانی معروف به قلعه سابایل Sabayil وجود دارد. این قلعه در اوایل قرن 13 در یک جزیره کوچک در حدود 300 متری ساحل ساخته شد اما اکنون کاملا در آب غوطه ور شده است. این قلعه قرون وسطایی بخشی از افسانه ها و فرهنگ عامیانه مردم آذربایجان را تشکیل می‌دهد. این قلعه یک ساختمان 180 × 40 متری است با شکل تراس و دیوارهای محکم و بیرونی که تا 2 متر ضخامت دارند،به همین دلیل، احتمالا نوعی قلعه دفاعی بوده است.
تا امروز، هیچ کس واقعا نمی‌داند که چه کسی قلعه را ساخته است یا به چه دلیل. داستان‌ها و افسانه های بسیاری در مورد ساختار مرموز قلعه و اینکه چگونه زیر آب است وجود دارد. برخی می‌گویند اسکندر از طریق یک اکسیر جادویی این قلعه را غرق کرده است. برخی دیگر معتقدند که قومی ظالم در این منطقه می‌زیستند و خدا آنها را مجازات کرده و شهر و قلعه را زیر آب برده است. در معقول‌ترین روایت، برخی می‌گویند که در سال 1306 زمین لرزه ای بزرگی روی داد که سطح آب دریا را افزایش داد و قلعه را با خود زیر آب برد.

۲. دریای خزر، نه تنها در عمق آب، بلکه در آسمانها نیز داستانها و رمز و رازهایی داشته است. مدتی گزارش‌های بسیاری از مشاهده اشیاء غیر معمولی و چراغ های مرموز در آسمان داده شد. بسیاری معتقد بودند که این اشیاء عجیب بشقاب پرنده UFO هستند. در 28 اوت 1991، حدود ساعت 5 بعد از ظهر، یک شی غول پیکر که طول آن 600 متر و قطر آن 110 متر بود، ناگهان بالای دریای خزر ظاهر شد. این شی توسط ایستگاه رادار روسیه ردیابی شد. این شی در ارتفاع 21000 فوتی بود و با سرعت حدود 960 مایل در ساعت حرکت می‌کرد.
ارتش روسیه چهار جت جنگنده MIG-29 را در تعقیب این شی فرستاد. با نزدیک شدن به شیء ناشناس، به زودی معلوم شد که هیچ نوع هواپیمای شناخته شده‌ای نیست.
خلبانان آن را یک جسم بزرگ و بلند که رنگ خاکستری براق فلزی داشت، توصیف کردند و همچنین متوجه شدند که نمادهای سبز عجیب و غریبی روی بدنه نوشته شده بود که به هیچ زبانی قابل خواندن نبودند. جت‌ها به تعقیب شیء ادامه دادند اما سرعت آن ناگهان زیاد شده و از صفحه رادار حذف شد.
روایتها و وداستانهای عجیب ادامه داشت و چند بار دیگر این اشیاء عجیب در آسمان دریای مازندران و شهرهای ساحلی اش دیده شدند. در یک روایت، پس از سقوط یک هواپیمای روس در منطقه شیطان مزار و پس از یافتن جعبه سیاه آن، گزارش شد که اعضای این هواپیما در هنگام نزدیک شدن به 1000 متری از سطح دریا، اضطراب شدید و وحشتناکی را تجربه کردند. در فاصله 800 متری، تمام اعضای بدن در حالت عمیق خستگی فیزیکی و تهوع شدید قرار داشت، در حدود 600 متری از تصادف، تمام ساعتها، دوربینها و سایر تجهیزات الکتریکی یا به طور کامل با مشکل مواجه شده یا متوقف شده بودند با بررسی اجساد مشخص شد که سوختگی ها حاصل تابش تند و خشن نوعی نور بوده است.

پس از این اتفاق، مجددا داستانهایی در مورد بشقاب پرنده و اشیا بیگانه و فرازمینی‌‌ها پخش شد. رفتار ارتش روسیه در اوج گیری این حاشیه ها اوضاع را بدتر کرد. آنها از اظهار نظر و ارائه دقیق چگونگی و چرایی این حادثه خودداری کردند. به هر حال گمانه زنی ها درباره این حادثه و حضور بیگانگان در خزر هنوز ادامه دارد و به صورت افسانه درآمده است.